Колькасць салараў складае прыблізна 105 тыс. чал., з іх на мове размаўляе прыкладна 60 тыс. чал.[2], пры гэтым каля 10 тыс. чал. можа размаўляць толькі па-саларску[2].
Гісторыя
Згодна з некаторымі легендамі, сучасныя салары з'явіліся на сваім сучасным месцы жыцця ў XIV ст. у выніку міграцыі з Самарканда. Лінгвістычныя звесткі ўказваюць на прыналежнасць мовы да агузскай групы цюркскай сям'і моў, гэту класіфікацыю здолеў абгрунтаваць лінгвіст Э. Ценішаў.
Сучасная саларская мова зазнай вызначаны ўплыў з боку кітайскай і тыбецкай моў.
Статус
Саларская мова мае афіцыйны статус ва ўсіх саларскіх аўтаномных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінках[3] — Сюньхуа-Саларскім (у акрузе Хайдун правінцыі Цінхай) і Цьзішышань-Бааань-Дунсян-Саларскім (у Лінся-Хуэйскай аўтаномнай акрузе правінцыі Ганьсу) аўтаномных паветах.
Класіфікацыя
Уваходзячы ў склад агузскай групы, у саларскай мове знаходзіцца пэўная дзеля ўплыву з боку кыпчацкіх моў, таксама прысутнічаюць ізаглосы ўсходнецюркскіх моў: пераход працюркскага -d- у -d- як у саянскіх мовах, а не ў -j-, як у астатніх агузскіх мовах, да якіх належыць саларская; супрацьпастаўленне перш за ўсё моцных і слабых у сістэме зычных на ўзор саянскіх, а таксама сарыг-югурскай і фуюйска-кыргызскай моў.
Асноўная характарыстыка
Фаналогія
Фаналогія саларскай мовы вытрымала ўплыў з боку кітайскай і тыбецкай моў. Дадаткова, /k, q/ і /g, ɢ/ сталі асобнымі фанемамі ў запазычаных словах, як і ў іншых цюркскіх мовах[4].
Галосныя гукі ў саларскай мове маюць тыповы цюркскі характар. Падзяляюцца на галосныя задняга шэрагу a, ɨ, o u і адпаведныя ім галосныя пярэдняга шэрагу e, i, ø, y[5].
Кітайскі і тыбецкі ўплыў
Як адзначана вышэй, саларская мова характарызуецца вызначанаю ступенню кітайскага і тыбецкага ўплыву. Гэты ўплыў асабліва выражаны ў дыялекце мясцовасці Амдо. Нягледзячы на тое, што саларская мова мае цюркскае паходжанне, асноўная частка асаблівасцей мовы ўзнікла праз уплыў кітайскай мовы, прыкладна 20% і 10% лексікі мовы маюць адпаведна кітайскае і тыбецкае паходжанне. Тым не менш, на думку некаторых даследчыкаў, у Кітаі праводзіцца палітыка адмаўлення гэтых уплываў і падкрэслівання цюркскага характару мовы[6]. У саларскай мове выкарыстоўваецца пісьмовасць на аснове кітайскіх іерогліфаў, што звязана з адсутнасцю ўласнай пісьмовасці[7].
Пісьмовасць
Апрача кітайскай пісьмовасці, у саларскай мове таксама мае ўжытак і пісьмовасць на арабскай аснове[8], некаторая частка этнічных салараў выказваюць пажаданні выкарыстоўваць лацінскую графіку[9]. Праз адсутнасць афіцыйнай сістэмы пісьмовасці салары карыстаюцца кітайскай, што тлумачыцца жаданнем падкрэсліць сваю прыналежнасць да кітайскай палітычнай нацыі[10].
Існуе праект лацінізацыі мовы на аснове кітайскае сістэмы піньінь, які быў ажыццёўлены этнічным саларам Ма Куанлінам для дыялекту менгда[11].
↑MA Quanlin, MA Wanxiang, and MA Zhicheng; Kevin Stuart. Salar Language Materials(нявызн.) (pdf). часопіс SINO-PLATONIC PAPERS, №43, ст.3. Department of East Asian Languages and Civilizations, University of Pennsylvania, Philadelphia, PA 19104-6305 USA (4 кастрычніка 2013).
Літаратура
Тенишев Э. Р. Саларский язык. — М.: Издательство восточной литературы, 1963. — 56 с. — (Языки зарубежного Востока и Африки).
Hahn, R. F. 1988. Notes on the Origin and Development of the Salar Language, Acta Orientalia Hungarica XLII (2–3), 235–237.
Dwyer, A. 1996. Salar Phonology. Unpublished dissertation University of Washington.
Dwyer, A. M. 1998. The Turkic strata of Salar: An Oghuz in Chaghatay clothes? Turkic Languages 2, 49–83.
Dwyer, Arienne M (2007). Salar: A Study in Inner Asian Language Contact Processes; Part 1: Phonology. Harrassowitz Verlag. ISBN 3-447-04091-2.
