Сярмяга

Сярмя́га^[1]^[2], сярмя́жка^[2] — славянская^[1] гістарычная назва грубага тоўстага сукна з простай воўны ручнога або саматужнага (руск.) (бел. вырабу, а таксама адзення з яго^[3].

Гісторыя

У даўнія часы сярмягі сустракаліся і ў ліку гасударавага (руск.) (бел. адзення, пераважна «летняга, ездавога», з белага і шэрага сукна, з упрыгажэннямі і залатымі гузікамі. Упершыню згадваецца пад 1395 годам^[1]. У 1469 годзе вялікі князь Іван Васільевіч паслаў усцюжанам у дар у ліку розных іншых рэчаў 300 сярмяг^[3]. Сярмяжныя кафтаны выкарыстоўваліся апалчэннем, падружынава, любога, прыроднага колеру, а таксама з вярблюджай воўны, брудна-жоўтай. Сярмягай называлі кафтан з такога сукна, — звычайна кароткі, с вузкімі доўгімі рукавамі і заплічкай спераду^[4]. Слова выкарыстоўвалася аж да пачатку XX стагоддзя; напрыклад, у энцыклапедычным артыкуле «Літоўцы», апісваючы іх традыцыйнае адзенне, этнограф Эдуард Вольтэр піша:

Сярмяга старога крою зашпілена на грудзях даверху, а ўнізе даходзіць да паловы галёнкі. Цяперашнія сярмягі паходзяць на сурдукі агульнаеўрапейскага крою з хатніх тканін.
— Литовцы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Прымаўкі

Свая сярмяга — не цяга (Свая сярмяжка нікому не цяжкая^[5]).
Быў сабе Івашка шэрая сярмяжка.

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в БелЭн 2002.
↑ ^а ^б ТСБМ 1983.
↑ ^а ^б Сермяга // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
↑ БСЭ, изд. 1928
↑ Сермяга // Толковый словарь живого великорусского языка (руск.) (бел. : у 4 т. / авт.-сост. В. И. Даль. — 2-е изд.. — СПб. : Типография М. О. Вольфа, 1880—1882.

Літаратура

Раманюк М. Ф. Сярмя́га // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 356. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Андреева Р. П. Сермяга // Энциклопедия моды. — СПб.: Издательство «Литера», 1997. — С. 324. — ISBN 5-86617-030-2.
Беловинский Л. В. Сермяга // Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. / под ред. Н. Ерёминой. — М.: Эксмо, 2007. — С. 614—615. — 784 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-699-24458-4.
Буровик К. А. Сермяга // Красная книга вещей: Словарь. — М.: Экономика, 1996. — С. 51. — 215 с. — ISBN 5-282-01639-7.
Глинкина Л. А. Сермяга // Иллюстрированный словарь забытых и трудных слов русского языка: ок. 7000 единиц: более 500 ил. / Л. А. Глинкина; худож. М. М. Салтыков. — М.: Мир энциклопедий Аванта+, 2008. — С. 174. — 432 с. — ISBN 978-5-98986-208-5.
Сермяга // Русский традиционный костюм: Иллюстрированная энциклопедия / Авт.: Н. Соснина, И. Шангина. — СПб.: Искусство — СПб, 2006. — С. 293—294. — 400 с. — 3000 экз. — ISBN 5-210-01612-9.
Сярмя́га // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. . — Мн.: БелСЭ, 1989. — С. 490. — 575 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-014-9.
Сярмя́га; Сярмя́жка; Сярмя́жнік; Сярмя́жны // Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа. — Мн.: Беларус. Сав. Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1983. — Т. 5 кн. 1: С — Улагодзіць / [рэдактар М. Р. Суднік]. — С. 451. — 663 с.