ТакаферолыТакаферолы (ад стар.-грэч.: τόκος — «патомства», і φέρειν — «прыносіць») — клас хімічных злучэнняў, метылаваныя фенолы. Многія такаферолы, а таксама адпаведныя ім такатрыенолы, біялагічна актыўныя і ў сукупнасці называюцца вітамінам E. Такаферолы зарэгістраваны як харчовыя дабаўкі E306 (сумесь такаферолаў), E307 (α-такаферол), E308 (γ-такаферол) і E309 (δ-такаферол). Гісторыя адкрыцця і этыялогія назвыАльфа-такаферол (α-такаферол) выдзелены Г. Эвансам у 1936 годзе як біялагічна актыўны агент — харчовы фактар фертыльнасці пацукоў, і ён быў названы такаферолам ад грэчаскіх слоў τόκος («нараджэнне») і φέρειν («выношваць», «пераносіць»), гэта значыць яго назва пазначае «выношваць цяжарнасць», з канчаткам -ol, якія абазначаюць яго прыналежнасць да спіртоў[1][2]. Біялагічная роляТакаферолы маюць біялагічную актыўнасць і называюцца вітамінам Е. Такатрыенолы, роднасныя такаферолам злучэнні, таксама маюць актыўнасць вітаміна Е. Усе гэтыя рэчывы, якія валодаюць вітамінавай актыўнасцю, называюць «вітамінам Е»[3]. Вітамін Е — антыаксідант, ён прадухіляе акісленне ненасычаных ліпідаў і тым самым засцерагае біялагічныя мембраны ад разбурэння. Дзякуючы гэтаму вітамін E шырока ўжываецца як харчовая дабаўка[3]. Пры авітамінозе вітаміна Е парушаюцца функцыі размнажэння, функцыі сасудзістай і нервовай сістэм[3]. Недахоп такаферола прыводзіць да бясплоддзя, мышачнай дыстрафіі, некрозу печані і інш.[4] Для дарослага чалавека сутачнае запатрабаванне ў вітаміне Е ў пераліку на α-такаферол складае 10 мг[3]. У 2021 годзе даследчыкі выявілі, што вытворнае такаферолу з скарочаным бакавым ланцугом індукуе апаптоз пухлінных клетак, змяняе патэнцыял мітахандрыяльнай мембраны, а таксама рэгулюе пэўныя апаптатычныя бялкі, якія адносяцца да фактараў росту[5]. Фізічныя ўласцівасціТакаферолы добра растваральныя ў раслінных алеях, спірце, серным і петралейным эфірах, хлараформе і гексане[3]. Знаходжанне ў прыродзеАсноўная прыродная крыніца такаферолаў — раслінныя прадукты. Такаферолы змяшчаюць практычна ўсе прадуктах харчавання, у прыватнасці, хлеб, залежна ад гатунку, змяшчэнне такаферолу — 2-4 мг на 100 г прадукту, у крупах — 2-9 мг/100 г. Найвышэйшае змяшчэнне такаферолаў — у алеях: кукурузны алей змяшчае 40-80 мг такаферолу на 100 г прадукту, сланечнікавы — 40-70 мг/100 г, баваўняны — 50-100 мг/100 г[3]. α-такаферол з’яўляецца асноўным кампанентам вітаміна Е і ў харчовых дабаўках, і ў прадуктах еўрапейскай дыеты, у якой асноўнымі яго харчовымі крыніцамі з’яўляюцца аліўкавы і сланечнікавы алей[6], тым часам як γ-такаферол з’яўляецца найбольш распаўсюджанай формай вітаміна Е ў амерыканскай дыеце праз больш высокае спажыванне соевага і кукурузнага алею[6][7]. СтруктураУ аснове ўсіх такаферолаў ляжыць храманальнае кольца, да якога далучаны:
 
Стэрэаізамерыя вуглевадароднага ланцуга таксама моцна ўплывае на біялагічную актыўнасць такаферолаў. Найбольш актыўнай з’яўляецца прыродная форма — (RRR)-α-такаферол. Зноскі
Літаратура
|
||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
