Scala (мова праграмавання)

Scala
Клас мовы	мультыпарадыгменная: аб’ектна-арыентаваная, функцыянальная
З’явілася ў	2004
Аўтар(ы)	Марцін Адэрскі
Пашырэнне файлаў	scala, sc
Тыпізацыя даных	статычная, моцна тыпізаваная
Зведала ўплыў	Java, Haskell, Erlang, Smalltalk, Lisp
Ліцэнзія	Apache 2.0[1]
Сайт	scala-lang.org (англ.)

Scala (Ска́ла) — высокаўзроўневая мультыпарадыгменная мова праграмавання, якая адначасова падтрымлівае аб’ектна-арыентаванае і функцыянальнае праграмаванне. Назва мовы Scala складаецца са слоў scalable language («маштабуемая мова») і азначае, што мова была распрацавана, каб расці разам з патрабаваннямі карыстальнікаў.^[2]

Кампілятар Scala ператварае зыходны код у байт-код Java, праграма запускаецца на віртуальнай машыне Java (JVM). Такім чынам, праграмы на Scala з’яўляюцца сумяшчальнымі з існуючымі праграмамі на Java і могуць выкарыстоўваць бібліятэкі Java. Паколькі праграмы для Android звычайна пішуцца на Java, Scala можна таксама выкарыстоўваць для распрацоўкі пад Android.

Існуе таксама кампілятар Scala.js, які ператварае зыходны код на Scala у JavaScript, што дазваляе пісаць праграмы на Scala для вэб-браўзераў, а таксама серверныя праграмы з выкарыстаннем Node.js.

Выказваюцца думкі, што ў доўгатэрміновай перспектыве Scala можа замяніць Java.^[3]

Распрацоўка Scala пачалася ў 2001 годзе ў Лазанскай федэральнай політэхнічнай школе прафесарам Марцінам Адэрскі. Адэрскі раней працаваў над джэнерыкамі ў Java і кампілятарам Java ад Sun.^[4] У верасні 2003 года быў апублікаваны першы драфт спецыфікацыі мовы. Рэліз Scala на платформе JVM адбыўся ў студзені 2004 года. У сакавіку 2006 года была выпушчана версія 2.0. У маі 2021 года выйшла версія 3.0.^[5]

Scala падтрымлівае аб’ектна-арыентаванае праграмаванне і з’яўляецца чыстай аб’ектна-арыентаванай мовай у тым сэнсе, што кожнае значэнне, уключаючы прымітыўныя тыпы, з’яўляецца аб’ектам. Тыпы даных і паводзіны аб’ектаў апісваюцца класамі і трэйтамі (аналаг інтэрфейсаў у Java). Абстракцыі класаў пашыраюцца за кошт падкласаў і гнуткага механізму кампазіцыі на аснове міксінаў, каб пазбегнуць праблем множнага наследавання.

Падтрымліваючы ўсе аб’ектна-арыентаваныя функцыі, даступныя ў Java (і, па сутнасці, дапаўняючы іх рознымі спосабамі), Scala таксама забяспечвае вялікую колькасць магчымасцей, якія звычайна ёсць толькі ў функцыянальных мовах праграмавання. Разам гэтыя магчымасці дазваляюць пісаць праграмы на Scala ў амаль цалкам функцыянальным стылі, а таксама дазваляюць змешваць функцыянальны і аб’ектна-арыентаваны стылі. Напрыклад, Scala мае адкладзеныя вылічэнні, ананімныя функцыі, замыканні, функцыі вышэйшага парадку, карыраванне і картэжы.

Прыклад напісання праграмы Hello world у Scala 3:

@main def main() = println("Hello, World!")

Калі праграма захоўваецца ў файле HelloWorld.scala, карыстальнік кампілюе яе з дапамогай каманды:

$ scalac HelloWorld.scala

і запускае з дапамогай

$ scala HelloWorld

Гэты працэс аналагічны працэсу кампіляцыі і запуску кода Java, што робіць Scala сумяшчальнай з інструментамі зборкі Java, такімі як Apache Ant.

Больш кароткая версія праграмы «Hello World» на Scala можа быць напісана наступным чынам:

println("Hello, World!")

Scala выкарыстоўваецца мноствам вядомых кампаній, напрыклад:

• У красавіку 2009 года Twitter абвясціў, што перавёў вялікую частку кода з Ruby на Scala.
• Кампанія Tesla Inc. выкарыстоўвае фрэймворк Akka разам са Scala у сервернай частцы віртуальнай электрастанцыі Tesla.
• Apache Spark — аналітычны рухавік для кластарных вылічэнняў з адкрытым зыходным кодам, напісаны на Scala.
• Apache Kafka — размеркаванае сховішча паведамленняў і платформа для іх апрацоўкі, напісана на Scala.
• Кампанія Foursquare выкарыстоўвае Scala і фрэймворк Lift у сваіх прадуктах.
• Кампанія Coursera выкарыстоўвае Scala і фрэймворк Play.
• Apple выкарыстоўвае Scala ў некаторых камандах разам з Java і фрэймворкам Play.
• SoundCloud выкарыстоўвае Scala разам з такімі тэхналогіямі, як Finagle, Scalding і Spark.

• Haskell
• Scheme

• Odersky, Martin; Spoon, Lex; Venners, Bill (15 December 2019). Programming in Scala: A Comprehensive Step-by-step Guide (4th ed.). Artima Inc. p. 896. ISBN 978-0-9815316-1-8.
• Horstmann, Cay (15 December 2016). Scala for the Impatient (2nd ed.). Addison-Wesley Professional. p. 384. ISBN 978-0-134-54056-6.
• Wampler, Dean; Payne, Alex (14 December 2014). Programming Scala: Scalability = Functional Programming + Objects (2nd ed.). O'Reilly Media. p. 583. ISBN 978-1-491-94985-6.

• Афіцыйны сайт мовы праграмавання Скала (англ.)
• Афіцыйны рэпазіторый Скала на GitHub (англ.)
• Сайт sbt, сістэмы зборкі для Скала-праектаў (англ.)
• Дакументацыя па мове Скала (англ.)