ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက်
ဗုဒ္ဓဘာသာ
သမိုင်း ဗုဒ္ဓဝင် ဂေါတမဗုဒ္ဓ သင်္ဂါယနာများ
ဓမ္မ\ ဝိနယ သစ္စာလေးပါး ခန္ဓာငါးပါး အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ သုညတ ကံ သံသရာ ၃၁-ဘုံ
ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာများ တိပိဋက ပိဋကတ် သုံးပုံ ဝိနည်းပိဋကတ် သုတ်ပိဋကတ် အဘိဓမ္မာပိဋကတ်
ကျင့်စဉ်များ ရတနာသုံးပါး ဗုဒ္ဓ ဓမ္မ သံဃာ သီတင်းသီလ ငါးပါးသီလ ရှစ်ပါးသီလ ကိုးပါးသီလ ပါရမီ သမထ ဝိပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဓုတင် ကမ္မဋ္ဌာန်း ဒုက္ကရစရိယာ
နိဗ္ဗာန် ပုထုဇဉ် ကိုရင် ရဟန်း သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဧတဒဂ် ဘုရား
Traditions ထေရဝါဒ မဟာယာန တန္တရ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ
နိုင်ငံအလိုက် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကမ္ဘောဒီးယား ကိုရီးယား ဂျပန် တရုတ် တိဗက် ထိုင်း ထိုင်ဝမ် ဗီယက်နမ် ဘူတန် မြန်မာ မွန်ဂိုးလီးယား ရုရှား လာအို သီရိလင်္ကာ အိန္ဒိယ
ရှု ပြော ပြင်

(၁) ၅-ဒွါရ၌ (ထင်လာသောအာရုံကို) ဆင်ခြင်ခြင်း-အမှု-ကိစ္စ၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းကိစ္စ။

(၂) ၅-ဒွါရ၌(ထင်လာဓသာအာရုံကို) ဆင်ခြင်သော စိတ်၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်၊

ယင်းစိတ်သည် စက္ခု, သောတ, ဃာန, ဇိဝှါ, ကာယဟူသော ၅-ဒွါရ၌ ထိခိုက်ထင် လာသော အာရုံ၅-ပါးကို ရှေးဦးစွာ(ဖမ်းယူ) ဆင်ခြင်မှု “အာဝဇ္ဇန်း ကိစ္စ တပ်သည်၊ ထို့ကြောင့် “ပဉ္စဒ္ဓါရာဝဇ္ဇန်း”ဟုခေါ်သည်^[၁]။

အဟိတ်ကြိယာစိတ် ၃-ပါးတို့တွင် ပဌမစိတ် ဖြစ်သည်^[၂]။

ထူးသောသိခြင်းကိစ္စမရှိဘဲ အာရုံကို သိကာမျှ သဘောတရားဖြစ်၍ “မနောဓာတ်” မည်သော စိတ် ၃-ပါးတွင် တစ်ပါးအပါအဝင်ဖြစ်သည် ^[၃])။ ^[၄]

၁။ စက္ခုဝိညာဏ် စသည်တို့၏ ရှေ့သွားဖြစ်၍ (ရှေ့ကဖြစ်၍) ရူပါရုံ စသည့် အာရုံတို့ကို သိခြင်းသဘော = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊

၂။ (ရူပါရုံစသည့် ပဉ္စာရုံကို) နှလုံးသွင်းခြင်း = ဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊

တစ်နည်း – စိတ်အစဉ်ကို ရှေးဖြစ်သော အခြင်းအရာမှ တစ်ပါးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာအောင် မူလအာရုံဟောင်းကို စွန့်စေခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊

၃။ ရူပါရုံစသည့် အာရုံဘက်သို့ ရှေးရှူ မျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊

၄။ ဘဝင်စိတ်အစဉ် ပြတ်စဲခြင်း = ဘဝင်စိတ် ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။

ဤအထက်ပါ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း = ကိရိယာမနောဓာတ်၏ ရှုကွက်မှာ ရူပါရုံ စသည့် ပဉ္စာရုံကို အာရုံပြုသည့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ငါးမျိုးကို စုပေါင်း၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ လက်တွေ့ရှုသောအခါ၌ကား ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် အာရုံငါးမျိုးလုံးကို ပြိုင်တူ မသိနိုင်သဖြင့် အာရုံတစ်မျိုးစီကို သိသော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း တစ်မျိုးစီကို ခွဲ၍ ရှုရမည်ဖြစ်သည်။ သို့အတွက် ရူပါရုံကို အာရုံပြုသည့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း = အာဝဇ္ဇန်း၏ရှုကွက်မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏၊^[၅]။ ^[၆]

၁။ စက္ခုဝိညာဏ်၏ ရှေးကဖြစ်၍ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊

၂။ ရူပါရုံကို နှလုံးသွင်း ဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊ တစ်နည်း – စိတ်အစဉ်ကို ရှေးဖြစ်သော အခြင်းအရာမှ တစ်ပါးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ဘဝင်အာရုံကို စွန့်စေခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊

၃။ ရူပါရုံဘက်သို့ ရှေးရှူမျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊

၄။ ဘဝင်အယဉ် ပြတ်စဲခြင်း = ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ = ရပ်သောဘဝင် ... ပဒဋ္ဌာန်။^[၆]

ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်သည် တစ်စုံတစ်ခုသော ဝီထိ စိတ်က မယူအပ်သေးသော အာရုံသစ်ကို ရှေးဦးစွာယူ၍ တစ်ကြိမ်တည်းဖြစ်သောကြောင့် ဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့်သာယှဉ်သည်^[၇]။ ^[၄]

ယင်းစိတ်သည် ရှေ့ဘဝင်စိတ်နှင့် မတူသော နောက်ဝီထိစိတ်ကို ဖြစ်အောင် ပြုတတ်သောကြောင့် “မနသိကာရ” ဟု ခေါ်သည်။ မနသိကာရ ၃-ပါးတွင် ဝီထိစိတ်ကို စီရင်တတ်, ထင်စေတတ်သောကြောင့် “ဝီထိပဋိပါဒကမနသိကာရ” ဟု ခေါ်သည် ^[၈]။ ^[၄]