ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ
ਉਸਤਾਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ (1878-13 ਅਗਸਤ 1964) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕ ਸੀ। ਉਹ ਰਾਮਪੁਰ-ਸਹਿਸਵਾਨ ਘਰਾਣੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਦਾ ਜਨਮ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਦਾਯੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਸਹਿਸਵਾਨ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਥੇ ਹੀ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਬਿਤਾਇਆ। ਅਤੇ ਜਵਾਨ ਹੋਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੰਗੀਤ ਉਸ ਕੋਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਸਿਰਫ 10 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਉਸਤਾਦ ਕੱਲਨ ਖਾਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਬਕ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਕਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਉਸਤਾਦ ਹੈਦਰ ਖਾਨ ਦਾ ਚੇਲਾ ਬਣਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਵਕਤ ਓਹ 12 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਠਮੰਡੂ, ਨੇਪਾਲ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਹੈਦਰ ਖਾਨ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਥੋੜੀ -ਥੋੜੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਰਾਮਪੁਰ-ਸਹਿਸਵਾਨ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਉਸਤਾਦ ਇਨਾਇਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਆਇਆ।[1] ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅਠਾਰਾਂ ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਇਨਾਯਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਨਾਲ ਬਿਤਾਏ।[2] ਸੰਗੀਤਿਕ ਕੈਰੀਅਰ35 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਰਾਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਦਰਬਾਰੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਰਾਮਪੁਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦਰਬਾਰੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਬਣ ਗਏ। 1920 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ ਸੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਚੇਲੇਆਪਣੇ ਲੰਬੇ ਕਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ, ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਪੰਡਿਤ ਭੀਮਸੇਨ ਜੋਸ਼ੀ, ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਸ਼ੰਨੋ ਖੁਰਾਣਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਵਾਈ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਉਸਤਾਦ ਗੁਲਾਮ ਸਾਦਿਕ ਖਾਨ, ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ. ਨੈਨਾ ਦੇਵੀ, ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ. ਸੁਲੋਚਨਾ ਬ੍ਰਹਸਪਤੀ, ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ. ਸੁਮਤੀ ਮੁਤਾਤਕਰ, ਉਸਤਾਦ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਨਿਜ਼ਾਮੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ। ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ
ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ
ਮੌਤਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਨੈਨਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਇਰਵਿਨ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੋਂ ਪਹੁੰਚਣ' ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 13 ਅਗਸਤ 1964 ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋਹਵਾਲੇ
|
||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
