Яр районы

Яр районы
Герб;	Байрак;
Ил	Россия
Статус	муниципаль район
Төбәк	Удмуртия
Административ үзәк	Яр
Нигезләү датасы	15 июль 1929
район башлыгы	Литвяков Сергей Иванович
Рәсми телләр	удмурт, рус
Халык саны (2010)	15 291
Халык тыгызлыгы	10 кеше/км² кеше/км²
Мәйдан	1524,27 км²
Сәгать поясы	MSK (UTC+4)
http://www.yar.udmurt.ru/
Яр районы Викиҗыентыкта

Яр районы (рус. Ярский район, удм. Яр ёрос) — Удмуртиянең төньяк-көнбатышында урнашкан муниципаль район.

Административ үзәге — Яр посёлогы.

География

Чиктәшлек

Як	Район яки регион
Төньяк Көнбатыш	Киров өлкәсе (Омутнинск районы)
Көнбатыш	Киров өлкәсе (Фалёнки районы)
Көнчыгыш	Глазов районы
Көньяк-көнчыгыш	Юкамен районы

Районның көньягы Югары Чулман калкулыгында, ә көньягы - Красногроское калкулыгында урнаша. Иң эре елгалар - Чүпче, Лекма. Районның төньягында Нократ елгасы башлана.

Тарих

Яр районы 1929 елның 15 июлендә элекке Глазов өязнең Укан, Ежево һәм Пудем волостьларның 19 авыл советлардан барлыкка килгән. 1929 - 1932 елларда районның административ үзәге Укан авылында урнашкан. 1935 - 1956 елларда район составыннан Пудем районы аерылып чыккан. 1962 елда район юкка чыга, аның территория Глазов авыл районы һәм Глазов шәһәре арасында бүленә. 1964 елда Яр авыл районы барлыкка килә, 1965 елда ул Яр районына әйләнә.

Халык

1970^[4]	1979^[5]	1989^[6]	2002^[7]	2010^[2]
25 241	22 281	20 595	18 880	15 291

Милли состав: арлар — 60,2 %, руслар — 33,7 %, татарлар — 1,4 %, бисермәннәр — 1,2 % (2010 ел җанисәбе буенча).

Адимнистратив бүленеш

Авыл җирлеге	Административ үзәге	Торак пунктларның саны	Халык саны^[8], кеше (2010 ел)	Мәйдан, га
Бармашур авыл җирлеге	Бармашур	5	913	6190
Бачумово авыл җирлеге	Бачумово	13	737	13212
Ворца авыл җирлеге	Ворца	7	587	18292
Дизьмино авыл җирлеге	Дизьмино	7	1804	11221
Елау авыл җирлеге	Елау	8	650	21105
Зюинское авыл җирлеге	Зюино	4	285	15624
Казаковское авыл җирлеге	Тум	5	471	18719
Пудем авыл җирлеге	Пудем	6	2025	11492
Укан авыл җирлеге	Укан	12	1218	34786
Яр шәһәр җирлеге	Яр	1	6596	align=right \| 1786

Социаль инфраструктура

Мәгариф системасы үз эченә 14 мәктәп, бер политехникумны, бер мәктәп-интернатны һәм 14 балалар бакчасын ала. Медицина ярдәмен бер хастаханә һәм 24 фельдшер-акушерлык пункты күрсәтә. Бер "картлар йорты" эшли.

Икътисад

Икътисад нигезе - авыл хуҗалыгы. Район территориясеннән «Киров - Пермь» тимер юл линиясе уза; Яр станциядән Омутнинскка тимер юл тармагы бара.

Истәлекле урыннары

Археологик памятниклар: Кушманский, Комаровское (Чибинькар), Укан (Поркар) шәһәрлекләре. Табигый памятниклары: Нократның елганың башы, Тум авыл янындагы торфлы сазлык.