Валкалата

Аграгарадок Валкалата Касцёл Святога Яна Хрысціцеля Краіна Беларусь Вобласць Віцебская Раён Докшыцкі Сельсавет Валкалацкі Каардынаты 54°55′40″ пн. ш. 27°22′10″ у. д.HGЯO Насельніцтва ▼264 чал. (2019)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2157 Паштовыя індэксы 211713 Аўтамабільны код 2 СААТА 2221813021 Валкалата на карце Беларусі ±

Валкалата на Вікісховішчы

Валкала́та^[2] (трансліт.: Valkalata, руск.: Волколата) — аграгарадок у Беларусі, у Докшыцкім раёне Віцебскай вобласці. Уваходзіць у склад Валкалацкага сельсавета.

Назва балцка-літоўскага паходжання. Звязана з літоўскім *vilkalotas «ваўкі, ваўкаўё, ваўччо», ад vilkas «воўк».

Такога ж утварэння на тэрыторыі цяперашняй Беларусі таксама назвы Бержалата (каля Відзаў) і Бержалаты (паміж Гроднам і Друскінінкаем), ад beržalotas «бярэзнік» (< beržas «бяроза»).

Таксама, побач з відзаўскай Бержалатай — Ліпалаты (ад liepalotas «ліпняк», liepa «ліпа»). Ад pušalotas «сасоннік» (< pušis «сасна») — назва Пушалаты (на поўначы ад Шаркаўшчыны каля возера Вісяты)^[3].

Словы, ад якіх такія назвы, — зборныя назоўнікі, але могуць мець і значэнне выдзеленай адзінкі з мноства, як у pušalotas «сасоннік; сасоніна».

На тэрыторыі Літвы да назваў такога тыпу дадаюцца таксама тапонімы Apušotas, Epušotas са значэннем «Асіннік» (ад apušė, epušė «асіна», з пашыральнікам -ot-).

Назва Ваўкалата ў перакладзе значыць «Ваўкі».

Знаходзіцца за 22 км у напрамку на захад ад горада Докшыцы, за 219 км ад Віцебска, за 19 км ад чыгуначнай станцыі Параф’янава^[4].

Упершыню згадваецца ў 1522 годзе як частка маёнтка Альжбеты Багданаўны, удавы Мікалая Радзівіла, які, паводле дакумента, атрымаў Ваўкалаты ад вялікага князя Аляксандра, то бок не пазней за 1506 год^[5].

Праз шлюб дачкі Мікалая Радзівіла, Алены, ваўкалацкія ўладанні трапілі ва ўласнасць Юрыя Сямёнавіча Алелькавіча-Слуцкага, які памёр у 1542 годзе. У 1558 годзе быў зацверджаны падзел маёнтка Валкалаты паміж трыма дзецьмі Юрыя Сямёнавіча, у выніку двор і мястэчка Валкалата сталі ўласнасцю Юрыя Юр’евіча Алелькавіча-Слуцкага. Падчас падзелу ад ваўкалацкіх уладанняў былі адлучаныя Сітцы, Вешняе, Праходы, Старое Сяло, Заўлічы і Гарадзішча^[6].

У XVII стагоддзі Валкалата была ва ўладанні Долмат-Ісайкоўскіх, пазней — Бжастоўскіх.

У XVII стагоддзі мястэчка ў Ашмянскім павеце. У 1793 годзе ў Докшыцкім павеце, з 1802 года ў Вілейскім павеце Расійскай імперыі. З 1861 года — цэнтр воласці.

У 1921—1939 гадах Валкалата ў складзе Польскай Рэспублікі. З 1940 года цэнтр сельсавета ў Дунілавіцкім, з 1960 года — у Глыбоцкім, з 1962 года — у Пастаўскім раёнах. З 1966 года Валкалата ў Докшыцкім раёне.

• 1886 год — 246 жыхароў^[4].
• 1970 год — 374 жыхары^[4].
• 1995 год — 404 жыхары, 160 двароў^[4].

• Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (XVIII стагоддзе) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 212Г000432шыфр 212Г000432
• Карчма
• Сядзіба
• Польскія вайсковыя могілкі
• Капліца-надмагілле на могілках
• Валкалацкае балота^{[крыніца?]}

• Ваўкалата // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — С. 44. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
• Республика Беларусь. Витебская область: Общегеографический атлас (руск.) / Ред. И. Н. Шлык. — Мн.: РУП «Белкартография», 2008. — С. 22. — 36 с. — 5 000 экз. — ISBN 978-985-508-049-8.
• Республика Беларусь. Витебская область. Докшицкий район: карта (руск.). — Мн.: Белкартография, 2011. — 3 000 экз.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Валкалата
• Валкалата на сайце Глобус Беларусі (руск.)