Вуліца Лазарэнкі (Магілёў)

Вуліца Лазарэнкі
Магілёў
Вуліца Лазарэнкі; Магілёў
Агульная інфармацыя
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Магілёўская вобласць
Горад	Магілёў
Раён	Ленінскі раён
Гістарычны раён	Віленскае прадмесце
Працягласць	2120 м
Рух	двухбаковы
Ранейшыя назвы	Вялікакняжацкая, Віленская
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вуліца Лазарэнкі (руск.: улица Лазаренко) — вуліца ў цэнтральный частцы Магілёва, у Ленінскім раёне. Працягласць 2120 м, ад Першамайскай вуліцы да вуліцы Будаўнікоў.

Гісторыя

Адна з найстарэйшых вуліц горада. Узнікла ў XVI ст. як галоўная вуліца Віленскага прадмесця Новага горада. Фарміравалася вуліца на паўночны захад ад Шклоўскай вуліцы (цяпер вул. Першамайская). Пры ўездзе ў горад на ёй была пабудавана драўляная Віленская брама, якая ўваходзіла ў 3-і пояс умацаванняў вакол Новага горада. Гістарычна насіла назвы Вялікакняжацкая, Віленская. У канцы XVIII — пачатку XIX ст. на месцы брамы пабудавана парадная мураваная арка ў стылі ампір (не збераглася)^[1].

Віленская вуліца на плане горада 1778 г.
Віленская вуліца на плане горада 1835 г.
Віленская вуліца на плане горада 1918 г.
Віленская вуліца на нямецкім аэрафотаздымку 1944 г.

Сучаснае аблічча стала складацца ў 1930-я гады, калі пачалося масавае жыллёвае і грамадзянскае будаўніцтва, цераз раку Дубравенку, якая перасякае вуліцу, быў пабудаваны мост, які звязаў раён вуліцы з іншымі часткамі горада^[1].

У 1944 годзе перайменавана ў гонар генерал-маёра І. С. Лазарэнкі^[1], які праявіў гераізм у час Магілёўскай франтавой наступальнай аперацыі. Забудова вуліцы працягвалася пасля Вялікай Айчыннай вайны, калі паводле генеральнага плана Магілёва 1947—1950 гг. праводзілася рэканструкцыя цэнтральнай часткі горада^[1].

Віленская вуліца ад Дубравенкі ў бок цэнтра горада. 1890-я
Сінагога на рагу з вуліцай Правая Дубравенка
Віленская вуліца ад Дубравенкі ў бок выезду з горада. 1910-я
Віленская вуліца ў 1919 г.

У 1980-я гг. на вуліцы размяшчаліся паліклініка № 2, дзіцячая паліклініка № 3, некалькі прадуктовых магазінаў, сярэдняя школа № 4, аддзяленне сувязі, сталовая, санітарна-эпідэміялагічная станцыя, вытворчае аб’яднанне малочнай прамысловасці, пажарнае дэпо і інш^[1].

У 2007 годзе ўзведзены новы мост цераз Дубравенку, які апынуўся надзвычай высокім і цалкам схаваў гістарычную забудову па няцотным боку вуліцы Лазарэнкі, забудова па цотным боку была знішчана.

Забудова

У цяперашняй забудове пераважаюць 5-павярховыя, пераважна жылыя дамы; захаваліся 1-павярховыя дамы сядзібнага тыпу^[1].

Няцотны бок

На рагу з Першамайскай вуліцай да Вялікай Айчыннай вайны размяшчаўся двухпавярховы дом Капцелева.
№ 5 — трохпавярховы будынак (пачатак XX стагоддзя). Помнік архітэктуры эклектыкі. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 512Е000001шыфр 512Е000001
№ 7 — двухпавярховы будынак (пачатак XX стагоддзя), у руінавым стане. Помнік архітэктуры эклектыкі. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 512Е000001шыфр 512Е000001
№ 9? — двухпавярховы будынак у стылі эклектыкі. Будынак закінуты.
№ 11 — двухпавярховы будынак.
№ 13 — двухпавярховы будынак (1910), у руінавым стане. Помнік архітэктуры эклектыкі. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 512Е000001шыфр 512Е000001
№ 15 — двухпавярховы будынак (1910). Помнік архітэктуры эклектыкі. У наш час надбудаваны яшчэ адзін паверх і зроблены прыбудовы. Будынак закінуты. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 512Е000001шыфр 512Е000001

Дом № 5
Дом № 7
Дамы № 9 і 11
Дамы № 13 і 15

№ 27 — гасцініца «КІМ».
№ 27А — Ленінскі аддзел Дэпартамента аховы МУС РБ.
№ 29 — 3-4-павярховы будынак з мансардай, узведзены на месцы знішчанага гістарычнага будынка ў падобных да яго формах.
Вайсковыя могілкі. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 512Д000582шыфр 512Д000582
Польскія могілкі. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Д001056шыфр 513Д001056
- Капліца-пахавальня Сенажацкіх. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 512Г00058Зшыфр 512Г00058З.

Дом № 29
Вайсковыя могілкі
Польскія могілкі
Капліца на могілках

№ 47 — 5-9-павярховы жылы дом.
№ 51 — 5-павярховы жылы дом.
№ 53 — 5-павярховы жылы дом.
№ 57 — 2-павярховы жылы дом.
№ 59 — 2-павярховы жылы дом знесены, на яго месцы пабудаваны новы.
№ 61 — 2-павярховы жылы дом.
Віленскі рынак.
№ 73Б — гандлёвы цэнтр «Армада».

Дом № 57
Навабуд на месцы дома № 59
Дом № 61

Цотны бок

(Першамайская вуліца, 12) — 4-5-павярховы 143-кватэрны жылы дом (1950—1954, архітэктар Л. Рымінскі).
№ 22 — Дапаможная школа г. Магілёва.
№ 24 — Сярэдняя школа № 4 г. Магілёва.
№ 58А — Магілёўская фабрыка марожанага.
№ 58А — Упраўленне Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз Рэспублікі Беларусь па Магілёўскай вобласці.
(вуліца Касманаўтаў, 34А) — 10-павярховы жылы дом.
№ 64 — Магілёўская паліклініка № 2.
№ 66/1 — Магілёўскі занальны цэнтр гігіены і эпідэміялогіі.
№ 68 — Магілёўская дзіцячая паліклініка.
№ 70 — Пажарная часць.

Дом на рагу з вуліцай Правая Дубравенка (№ 31), дзе раней размяшчалася сінагога
Дапаможная школа г. Магілёва
Старая забудова
Старая забудова
Сквер на рагу з вуліцай Касманаўтаў

Славутасці

На доме № 2/12 устаноўлена мемарыяльная дошка І. С. Лазарэнку^[1].

У скверы імя М. В. Рамашкі каля Польскіх могілак брацкія магілы савецкіх воінаў і партызан, байцоў народнага апалчэння. Каля Віленскага рынка, каля будынка былога ваеннага шпіталя — брацкая магіла савецкіх воінаў.

У скверы на рагу з вуліцай Касманаўтаў у 2009 годзе пастаўлены помнік Аслану Фархаду аглы Вязіраву.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Лазаренко улица // Могилёв. Энциклопедический справочник (руск.) / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1990. — 472 с. — ISBN 5-85700-028-9.

Літаратура

Лазаренко улица // Могилёв. Энциклопедический справочник (руск.) / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1990. — 472 с. — ISBN 5-85700-028-9.