Ганкураўская прэмія

Ганкураўская прэмія
Тып	літаратурная прэмія[d]
Заснавальнік	Ганкураўская акадэмія[d]
Заснаванне	1903[1]
Краіна	Францыя
Сайт	academiegoncourt.com (фр.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ганку́раўская прэмія (фр.: Prix Goncourt) — самая прэстыжная літаратурная прэмія Францыі за найлепшы раман, названая ў гонар братоў Ганкур. Прысуджаецца па выніках галасавання сябраў Ганкураўскай акадэміі на спецыяльнай вячэры ў парыжскім рэстаране «Друан». Уручаецца штогод, пачынаючы з 1903. Памер прэміі сімвалічны (цяпер ён складае дзесяць еўра), аднак, як правіла, прысуджэнне прэміі істотна павялічвае продажы рамана-пераможцы і ставіць ягонага аўтара ў першыя шэрагі французскай літаратуры.

У Акадэмію Ганкураў уваходзяць дзесяць самых вядомых літаратараў Францыі, якія атрымлівалі сімвалічную плату — 60 франкаў у год. Кожны член Акадэміі мае толькі адзін голас і можа аддаць яго толькі за адну кнігу. Пры роўнасці галасоў перавага аддаецца таму твору, якому аддадзены голас прэзідэнта. Членамі Ганкураўскай Акадэміі ў розны час былі пісьменнікі Альфонс Дадэ, Ж. Рэнар, Роні-старэйшы, Ф. Эрыа, Эрвэ Базен, Луі Арагон і іншыя.

Паводле статута Ганкураўскай прэміі, яна можа быць прысуджана аўтару толькі адзін раз у жыцці. Адзінае выключэнне — пісьменнік Рамен Гары. Першы раз ён стаў лаўрэатам у 1956, а праз 19 гадоў зноў атрымаў прэмію пад імем Эміля Ажара. Гэтая літаратурная містыфікацыя была раскрыта пасля прысуджэння прэміі.

Нароўні з галоўнай прэміяй і паралельнай ёй Ганкураўскай прэміяй ліцэістаў, Ганкураўская акадэмія таксама прысуджае прэміі за дэбютны раман, паэзію, навелу, біяграфію. З нядаўняга часу Інстытут Францыі ў межах праграмы франкафоніі заснаваў таксама Ганкураўскія прэміі французскім пісьменнікам у шэрагу краін Усходу (Ліван) і Еўропы (Італія, Польшча, Румынія, Сербія).

• 1903 — Джон-Антуан Но
• 1904 — Леон Фрапье
• 1905 — Клод Фарэр
• 1906 — Жан і Жэром Таро
• 1907 — Эміль Мазелі
• 1908 — Франсіс дэ Міёмандр
• 1909 — Марыус-Арэ Леблон
• 1910 — Луі Перго
• 1911 — Альфонс дэ Шатабрыян
• 1912 — Андрэ Савіньён
• 1913 — Марк Элдэр
• 1914 — Адрыян Бертран
• 1915 — Рэне Бенжамен
• 1916 — Анры Барбюс
• 1917 — Анры Малерб
• 1918 — Жорж Дзюамель
• 1919 — Марсель Пруст
• 1920 — Эрнест Перашон
• 1921 — Рэне Маран
• 1922 — Анры Беро
• 1923 — Люсьен Фабр
• 1924 — Т’еры Сандр
• 1925 — Морыс Жэневуа
• 1926 — Анры Дэберлі
• 1927 — Морыс Бедэль
• 1928 — Морыс Канстантэн-Веер
• 1929 — Марсель Арлан
• 1930 — Анры Факанье
• 1931 — Жан Фаяр
• 1932 — Гі Мазелін
• 1933 — Андрэ Мальро
• 1934 — Ражэ Версель
• 1935 — Жозеф Пейр
• 1936 — Максенс ван дэ Меерш
• 1937 — Шарль Пліснье
• 1938 — Анры Труая
• 1939 — Філіп Эрыа
• 1940 — Франсіс Амбрыер
• 1941 — Анры Пура
• 1942 — Марк Бернар
• 1943 — Марыус Гру
• 1944 — Эльза Трыяле
• 1945 — Жан-Луі Бары
• 1946 — Жан Жак Готье
• 1947 — Жан-Луі Кюртыс
• 1948 — Марыс Друон
• 1949 — Рабер Мерль
• 1950 — Поль Кален
• 1951 — Жульен Грак (адмовіўся)
• 1952 — Беатрыс Бек
• 1953 — П’ер Гаскар
• 1954 — Сімона дэ Бавуар
• 1955 — Ражэ Ікор
• 1956 — Рамен Гары
• 1957 — Ражэ Ваян
• 1958 — Франсіс Вальдэр
• 1959 — Андрэ Шварц-Барт
• 1960 — Вінтыла Горыя
• 1961 — Жан Ко
• 1962 — Анна Лангфюс
• 1963 — Арман Лану
• 1964 — Жорж Каншон
• 1965 — Жак Бэрэль
• 1966 — Эдмонда Шарль-Ру
• 1967 — Андрэ П’ейр дэ Манд’ярг
• 1968 — Бернар Клавель
• 1969 — Фелісьен Марсо
• 1970 — Мішэль Турнье
• 1971 — Жак Ларан
• 1972 — Жан Кар’ер
• 1973 — Жак Шэсе
• 1974 — Паскаль Лене
• 1975 — Эміль Ажар (Рамен Гары)
• 1976 — Патрык Грэнвіль
• 1977 — Дыд’е Дэкуа
• 1978 — Патрык Мадыяно
• 1979 — Антанін Мае
• 1980 — Іў Навар
• 1981 — Люсьен Бадар
• 1982 — Дамінік Фернандэз
• 1983 — Фрэдэрык Трыстан"
• 1984 — Маргерыт Дзюрас
• 1985 — Ян Кефелек
• 1986 — Мішэль Гост
• 1987 — Тахар Бенжэлун
• 1988 — Эрык Арсена
• 1989 — Жан Ватрэн
• 1990 — Жан Руо
• 1991 — П’ер Камбеско
• 1992 — Патрык Шамуазо
• 1993 — Амін Маалуф
• 1994 — Дыд’е Ван Кавелер
• 1995 — Андрэй Макін
• 1996 — Паскаль Роз
• 1997 — Патрык Рамбо
• 1998 — Поль Канстан
• 1999 — Жан Эшноз
• 2000 — Жан-Жак Шуль
• 2001 — Жан-Крыстоф Руфен
• 2002 — Паскаль Кіньяр
• 2003 — Жак-П’ер Амет
• 2004 — Ларан Гадэ
• 2005 — Франсуа Веерган
• 2006 — Джанатан Літэл
• 2007 — Жыль Леруа
• 2008 — Атык Рахімі
• 2009 — Мары Нд’яй
• 2010 — Мішэль Уэльбек
• 2011 — Алексіс Жэні
• 2012 — Жэром Ферары
• 2013 — П’ер Леметр
• 2014 — Лідзія Сальвер
• 2015 — Маціяс Энар
• 2016 — Лейла Слімані
• 2017 — Эрык Вюяр
• 2018 — Нікаля Мацье
• 2019 — Жан-Поль Дзюбуа
• 2020 — Эрве Ле Тэлье
• 2021 — Махамед Мбугар Сар
• 2022 — Брыжыт Жыро
• 2023 — Жан-Батыст Андрэа
• 2024 — Камель Дауд

У 1951 французскі пісьменнік П’ер Гамара напісаў дэтэктыў «Забойцу — Ганкураўская прэмія». Каб пазбегнуць абвінавачванняў у наўмысным падрыве прэстыжу прэміі, перад тэкстам рамана было змешчана паведамленне: «Усе факты і героі гэтага рамана выдуманыя. Ганкураўская прэмія ўзята толькі таму, што яна найбольш вядомая з усіх літаратурных прэмій, але можна было б з такім жа поспехам замяніць яе любой іншай».

• Букераўская прэмія
• Прэмія «Неб’юла»
• Прэмія Х’юга

• Афіцыйны сайт Ганкураўскай акадэміі (фр.)
• Луков Вл. А.. Гонкуровская премия (нявызн.). Электронная энциклопедия «Современная французская литература» (4 ліпеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 16 лютага 2012. Праверана 16 лістапада 2011.