Геаграфія Кот-д’Івуара

Геаграфія Кот-д’Івуара
Геаграфія Кот-д’Івуара
	; ;
Частка свету	Афрыка
Рэгіён	Субсахарская Афрыка
Каардынаты	8°0'N, 500'W
Плошча	322 463 км²; вада: %; суша: %;
Берагавая лінія	515 км
Граніцы	3 458 км
Найвышэйшы пункт	Німба (1 752 м)
Найніжэйшы пункт	Гвінейскі заліў (0 м)
Найбуйнейшая рака	Бандама
Найбуйнейшае возера	Косу (1 855 км²)

Рэспубліка Кот-д’Івуар (да 1986 назва афіцыйна перакладалася на беларускую мову як Бераг Слановай Косткі) — субсахарская дзяржава на поўдні Заходняй Афрыкі. Краіна мае прыкладна квадратную форму. Яе паўднёвая граніца, працягласцю 515 км, абмываецца водамі Гвінейскага заліва ў паўночна-ўсходняй частцы Атлантычнага акіяна. З трох іншых бакоў краіна дзеліць з пяццю іншымі афрыканскімі краінамі граніцу агульнай працягласці 3458 км: 778 км з Ліберыяй на паўднёвым захадзе, 816 км з Гвінеяй на паўночным захадзе, 599 км з Малі на паўночна-паўночным захадзе, 545 км з Буркіна-Фасо на паўночна-паўночным усходзе і 720 км з Ганай на ўсходзе.

Кот-д’Івуар займае плошчу 322 463 км², з якіх 318 003 км² займае суша і 4 460 км² водная роўнядзь, што робіць краіну супастаўнай з памерам Германіі.

Найвышэйшы пункт — гара Німба (1752 м). Галоўныя рэкі — Сасандра, Бандама, Камаэ. Клімат — трапічны.

Марскія ўладанні

Кот-д’Івуар заяўляе марскія прэтэнзіі на 200 марскіх міль (370 км) у якасці выключнай эканамічнай зоны, 12 марскіх міль (22 км) тэрытарыяльнага мора і 200 марскіх міль (370 км) мацерыковай водмелі.

Рэльеф і тапаграфія

Рэльеф Кот-д’Івуара ў цэлым можна апісаць як суцэльнае плато, якое плаўна падымаецца ад узроўню мора на прыбярэжным поўдні да вышыні амаль 500 м на поўначы. Прыродныя рэсурсы краіны зрабілі яе параўнальна квітнеючай дзяржавай у агульнаафрыканскай эканоміцы. Паўднёва-ўсходні рэгіён Кот-д’Івуара адзначаны прыбярэжнымі ўнутранымі лагунамі, якія пачынаюцца ля граніцы з Ганай і цягнуцца на 300 км уздоўж усходняй паловы ўзбярэжжа. Паўднёвы рэгіён, асабліва паўднёвы захад, пакрыты густым вільготным трапічным лесам. Усяго лясы займаюць 32,7 % тэрыторыі краіны.

Рэльеф у асноўным раўнінны або ўзгорысты, з гарамі на паўночным захадзе. Найніжэйшы пункт Кот-д’Івуара знаходзіцца на ўзроўні мора ля ўзбярэжжа. Найвышэйшы пункт — гара Німба вышынёй 1752 метра на крайнім захадзе краіны, на стыку граніц з Гвінеяй і Ліберыяй.

Біёмы

Так званы экарэгіён усходнегвінейскіх лясоў распасціраецца ад ракі Сасандра праз паўднёва-цэнтральную і паўднёва-ўсходнюю частку Кот-д’Івуара і на ўсход да Ганы, а заходнегвінейскія нізінныя лясы распасціраюцца на захад ад ракі Сасандра да Ліберыі і паўднёва-ўсходняй Гвінеі. Па гарах рэгіёну Дыз-юіт Мантань на захадзе краіны, недалёка ад граніцы з Гвінеяй і Ліберыяй, распасціраецца экарэгіён гвінейскіх горных лясоў.

Мазаічны пояс гвінейскай лесасаваны распасціраецца праз цэнтр краіны з усходу на захад і з’яўляецца пераходнай зонай паміж прыбярэжнымі лясамі і ўнутранымі саваннамі. Лесасавана, што зразумела з назвы, пераплятае ў сабе лясы, саваны і лугі. Паўночны Кот-д’Івуар з’яўляецца часткай экарэгіёна заходнесуданскіх саван біёма трапічных і субтрапічных лугоў, саван і хмызнякоў. Гэта зона латэрытных ці пяшчаных глеб з памяншэннем расліннасці з поўдня на поўнач.

Рэкі

Амаль усе рэкі Кот-д’Івуара працякаюць з поўначы на поўдзень, упадаючы ў Гвінейскі заліў Атлантычнага акіяна.

Рака Кавала працякае па заходняй граніцы Кот-д’Івуара і ўсходняй Ліберыі. Яна ўтварае паўднёвыя дзве трэці міжнароднай граніцы паміж Ліберыяй і Кот-д’Івуарам.

Рака Сасандра ўтвараецца ў Гвінейскім сугор’і на паўночным захадзе і працякае праз амаль усю заходнюю частку краіны на ўсход ад ракі Кавала.

Рака Бандама — найдаўшая рака ў Кот-д’Івуары даўжынёй каля 800 км, якая цячэ праз цэнтральна-ўсходнюю частку краіны. У 1973 годзе на Бандаме, каля паселішча Косу, была пабудавана плаціна Косу, дзякуючы чаму ўтварылася аднайменнае возера-вадасховішча. Сталіца Ямусукра размешчана недалёка ад ракі на поўдзень ад вадасховішча.

Рака Камаэ бярэ пачатак на плато Сікаса ў Буркіна-Фасо^[1] і некаторы час працякае па граніцы паміж Буркіна-Фасо і Кот-д’Івуарам, перш чым цалкам перайсці ў Кот-д’Івуар. Яна працякае праз паўночна-ўсходнюю і ўсходнюю часткі краіны, а затым упадае ва ўсходні ўскраек лагуны Эбры і, у канчатковым выніку, у Гвінейскі заліў. На рацэ знаходзіцца нацыянальны парк Камаэ.^[2]

Клімат

Клімат Кот-д’Івуара ў цэлым цёплы і вільготны: ад экватарыяльнага на паўднёвым узбярэжжы да трапічнага ў сярэдняй паласе краіны і напаўзасушлівага на крайняй поўначы. Паводле класіфікацыі кліматаў Кёпэна, практычна ўся тэрыторыя Кот-д’Івуара падпадае пад пояс трапічнага клімату саван (Aw) і толькі паўднёва-заходні і крайне паўднёва-ўсходні «куты» краіны — пад клімат трапічных мусонаў (Am) і трапічных вільготных лясоў (Af). У годзе выдзяляюцца тры сезоны: цёплы і сухі (з лістапада па сакавік), гарачы і сухі (з сакавіка па май) і гарачы і вільготны (з чэрвеня па кастрычнік). Сярэдняя тэмпература складае ад 25 да 32 °C, а крайнія тэмпературы розняцца ад 10 да 40 °C.

Клімат Абіджана
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне	Год
Абсалютны максімум, °C	35,0	35,7	34,9	35,0	34,9	36,2	34,0	32,0	32,1	32,8	35,0	33,7	36,2
Сярэдні максімум, °C	30,5	31,0	31,1	31,2	30,4	28,7	27,4	26,9	27,6	29,2	30,5	30,3	29,6
Сярэдняя тэмпература, °C	26,8	27,7	27,9	27,7	26,9	25,8	24,7	24,5	25,6	26,8	27,4	27,0	26,6
Сярэдні мінімум, °C	23,5	24,6	24,9	24,9	24,6	23,7	22,9	22,1	22,3	23,6	24,4	23,8	23,8
Абсалютны мінімум, °C	14,7	16,0	19,0	15,9	18,5	18,6	17,1	17,2	15,2	17,5	19,5	16,5	14,7
Норма ападкаў, мм	16,3	48,9	106,7	141,3	293,5	561,8	205,7	36,8	80,5	137,7	143,3	75,1	1 847,6
Тэмпература вады, °C	27	27	28	28	28	27	26	24	25	25	27	27	27
Крыніца: Deutscher Wetterdienst^[3] і Дацкі метэаралагічны інстытут^[4]

Клімат Ямусукры
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне	Год
Сярэдні максімум, °C	31,5	33,5	33,5	32,9	31,7	30,1	28,6	28,5	29,3	30,1	30,7	30,1	30,9
Сярэдняя тэмпература, °C	25,2	27,3	27,6	27,3	26,5	25,6	24,5	24,5	24,8	25,2	25,5	24,5	25,7
Сярэдні мінімум, °C	18,9	21,2	21,8	21,8	21,3	21,1	20,4	20,6	20,4	20,4	20,3	19	20,6
Норма ападкаў, мм	13	42	108	126	155	165	88	83	170	125	36	15	1 126
Крыніца: Climate-Data.org, вышыня: 236 м^[5]

Прыродныя рэсурсы

Кот-д’Івуар мае буйную лясную прамысловасць дзякуючы вялікаму лясному покрыву. Экспарт цвёрдай драўніны ў краіне адпавядае экспарту Бразіліі. У апошнія гады існуе сур’ёзная занепакоенасць наконт хуткіх тэмпаў абязлесення. Тэмпы высечкі дажджавых лясоў, паводле некаторых ацэнак, з’яўляюцца найбуйнейшымі ў свеце. Адзіны лес у Кот-д’Івуары, які застаўся цалкам некранутым, рассціліўся ў нацыянальным парку Таі (фр.: Parc National de Taï) — тэрыторыя плошчай 3600 км² на крайнім паўднёвым захадзе краіны, дзе жыве больш за 150 эндэмічных відаў, сярод якіх і віды пад пагрозай знікнення, такія як карлікавы бегемот і 11 відаў малпаў.

Дзевяць працэнтаў тэрыторыі краіны займаюць ворныя землі. Кот-д’Івуар з’яўляецца найбуйнейшым у свеце вытворцам какавы, асноўнай нацыянальнай таварнай культуры. Іншыя асноўныя культуры ўключаюць каву, бананы і алейныя пальмы, з якіх вырабляюць пальмавы алей і ядры. Прыродныя рэсурсы нетраў уключаюць нафту, прыродны газ, алмазы, марганец, жалеза, кобальт, баксіты, медзь, золата, нікель, тантал, кварцавы пясок і гліну.

Стыхійныя бедствы

Прыродныя небяспекі ўключаюць моцны прыбой і адсутнасць натуральных гаваняў на ўзбярэжжа. У сезон дажджоў небяспеку ўяўляюць праліўныя разводдзя.

Зноскі

↑ (англ.) Rupley, Lawrence A.; Bangali, Lamissa; Diamitani, Boureima (2013). "Sikasso Plateau". Historical Dictionary of Burkina Faso. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. p. 197. ISBN 978-0-8108-6770-3.
↑ (англ.) Mepham, Robert (1991). IUCN Directory of African Wetlands. Pinter Pub. Ltd. ISBN 2-88032-949-3.
↑ (ням.) Klimatafel von Abidjan / Elfenbeinküste (нявызн.). Федэральнае міністэрства транспарту і лічбавай інфраструктуры. Праверана 8 лістапада 2016.
↑ (дацк.) STATIONSNUMMER 65578 (нявызн.)(недаступная спасылка). Міністэрства энергетыкі, камунальных паслуг і клімату. Архівавана з першакрыніцы 16 студзеня 2013. Праверана 8 лістапада 2016.
↑ (англ.) Climate: Yamoussoukro – Climate graph, Temperature graph, Climate table (нявызн.). Climate-Data.org. Праверана 2 верасня 2013.