Гнезненская архідыяцэзія

Гнезненская архідыяцэзія
Гнезненская архідыяцэзія
	лац.: Archidioecesis Gnesnensis
Рымскі абрад
Галоўны горад	Гнезна;
Краіна	Польшча;
Дата заснавання	999
Кафедральны сабор	базіліка Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі[d]
Мітраполія	Гнезненская мітраполія
Тытул іерарха	архібіскуп гнезненскі[d]
Іерарх	Войцех Поляк[d]
Плошча дыяцэзіі	8,122 км²;
Насельніцтва дыяцэзіі	▼663 975 чал. (2019);
Колькасць каталікоў	644 000
Афіцыйны сайт	archidiecezja.pl (польск.)
Карта
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гнезненская архідыяцэзія (лац.: Archidioecesis Gnesnensis, польск.: Archidiecezja gnieźnieńska) — дыяцэзія Рымска-Каталіцкай царквы з цэнтрам у горадзе Гнезна (Польшча), першая царкоўная мітраполія на тэрыторыі Польшчы.

Гісторыя

Гнезненская мітраполія была заснавана ў 1000 годзе па ініцыятыве князя Баляслава I Храбрага. Ён загадаў перанесці мошчы місіянера і мучаніка Адальберта (Войцэха) Пражскага у Гнезненскі сабор, які неўзабаве стаў галоўным месцам паломніцтваў. Тут Баляслаў сустрэўся з імператарам Атонам III на Гнезненскім кангрэсе, дзе князь атрымаў правы інвестытуры і стварыў Гнезненскую архідыяцэзію, якая замяніла старую Познанскую дыяцэзію. Царкоўная правінцыя Гнезна тады ўключала суфраганныя дыяцэзіі ў Кракаве, Вроцлаве і Калабжэгу (скасавана ў 1015 годзе), а прыкладна з 1075 года таксама Познані.

Становішча арцыбіскупаў і іх суфраганаў было пацверджана ў Гнезненскай буле 1136 года, выдадзенай Папам Інакенціем II. Гнезненскія мітрапаліты мелі права каранаваць польскіх каралёў і ў 1412 годзе атрымалі статус прымаса Польшчы. З 1572 года яны выконвалі абавязкі рэгентаў Рэчы Паспалітай у часы безкаралеўя.

Калі 16 ліпеня 1821 года Уроцлаўская епархія была пераведзена Папам Піем VII пад прамое падпарадкаванне Святога Прастолу, Гнезна было далучана ў межах асабістай уніі з Познаньскай архідыяцэзіяй. Познаньска-гнезненская унія была зноў скасавана з 12 лістапада 1948 года, калі была ўсталявана персанальная унія паміж Варшаўскай і Гнезненскай архідыяцэзіямі. Апостальскай канстытуцыяй ад 25 сакавіка 1992 года Папа Ян Павел ІІ зноў падзяліў Гнезненскую і Варшаўскую архідыяцэзіі.