Ежы Ляскарыс

Ежы Ляскарыс
польск.: Jerzy Laskarys
Ежы Ляскарыс. Фота Юзафа Барэці, Мінск
Род дзейнасці	паэт, журналіст, публіцыст, мемуарыст, перакладчык, мастацкі крытык
Дата нараджэння	28 жніўня 1828(1828-08-28) ці 1 (13) кастрычніка 1828
Месца нараджэння	мерк. Троцкі павет, Літоўска-Віленская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	9 (21) чэрвеня 1888[1] (59 гадоў)
Месца смерці	Даўбарова, Радашковіцкая воласць[d], Вілейскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя
Месца пахавання	Радашковічы
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Тэадор Ляскарыс[d]
Жонка	Антаніна з Забелаў (1835—1888)
Альма-матар	Імператарскі Санкт-Пецярбургскі ўніверсітэт[d] Віленскі шляхецкі інстытут
Бітвы/войны	Паўстанне 1863—1864 гадоў
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ежы Ляскарыс (польск.: Jerzy Laskarys; 28^[2] ці 29 жніўня^[3] 1828, каля Трокаў — 9 (21) чэрвеня^[3] 1888, Даўбарова^[4], Радашковіцкая воласць, Вілейскі павет) — паэт, публіцыст, мастацкі крытык. Пісаў на польскай мове.

Род Ляскарысаў выводзіць сваё паходжанне ад Феадора I Ласкарыса, імператара Нікеі XIII стагоддзя. Пасля захопу Канстанцінопаля асманамі ў 1453 годзе асобныя прадстаўнікі роду Ласкарысаў пачалі сяліцца ў краінах Заходняй Еўропы^[5].

Сучасны род Ляскарысаў асеў у Рэчы Паспалітай у XVIII стагоддзі. Тэадор князь Ласкарыс у шлюбе з Гертрудай графіняй Рычы (з Вероны) меў трох сыноў. Найстарэйшы, Ежы Марыя, канонік львоўскі, рэзідэнт у Радзівілаў, рэфарматар Замойскай акадэміі, па вяртанні ў Рым стаў кардыналам, генеральным вікарыем Базілікі Святога Пятра. Пазней ён адправіў у Рэч Паспалітую двух малалетніх братоў, сыноў малодшага брата Альберта. Малодшы пляменнік кардынала, Ежы, пасяліўся ў Вільні і стаў манахам ордэна Базыльян, узяўшы манаскае імя Юзаф^[5]. Старэйшы, Тэадор, стаў падпалкоўнікам войска Вялікага Княства Літоўскага. У 1766 годзе ён атрымаў дыплом аб натуралізацыі, давёўшы свайго паходжанне ад грэчаскіх Ласкарысаў^[3] і выканаўшы прысягу на вернасць Станіславу Аўгусту Панятоўскаму^[5][3]. У 1781 годзе стаў генерал-маёрам войск літоўскіх, валодаў маёнткам Жодзішкі^[6].

У шлюбе з Аннай з Забелаў, дачкой Антонія, Тэадор^[7] меў чатырох дзяцей. Яго сын Тэадор (1776—1832), афіцэр напалеонаўскай арміі (пасля 1812 года на службе ў расійскай арміі) у шлюбе з Вікторыяй з Сакольнікаў^[2] меў аднаго сына — Ежы^[8].

Нарадзіўся, верагодна, у ваколіцах Трокаў або ў Вільні^[3]. Ахрышчаны ў віленскім касцёле з імем Георгій-Альберт-Павел (лац.: Georgium, Albertum Paulum)^[9].

Вырас у доме Марціна Залескага разам з яго сынамі: Ігнацыем (пазней кампазітарам) і Антоніем (пазней мастаком). Скончыў Віленскі шляхецкі інстытут, сябраваў з Зыгмунтам Чаховічам^[9]. Пазней вучыўся на літаратурным факультэце Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта. У 1850 годзе дэбютаваў як паэт прамовай верша «Do» ў бібліятэцы Варшавы^[2]. З 1853 года жыў у Вільні, дзе займаўся літаратурнай і публіцыстычнай творчасцю. Супрацоўнічаў з выданнямі: «Kronika Wiadomości Krajowych i Zagranicznych» (1856—1858), «Teka Wileńska» (1858), «Szpargały Wiosenne» (1859) і «Tygodnik Ilustrowany» (1860). Для «Biblioteka podróży i malowniczo-historycznych opisów różnych krajów» пераклаў некалькі прац з французскай мовы^[2]. Кантактаваў з Уладзіславам Сыракомлем, Міхалам Андрыёлі, Станіславам Манюшкам^[2].

Удзельнік паўстання 1863 года, быў ад’ютантам Клета Карэвы (1837–1863), браў удзел у паходзе Зыгмунта Серакоўскага ў Курляндыю. Пасля паўстання эміграваў у Францыю, жыў у Парыжы, дзе працягваў выдаваць вершы і іншыя літаратурныя працы. Аўтар успамінаў пра паўстанне. У 1867 годзе ажаніўся з Антанінай з Забелаў. Некаторы час працаваў касірам у Шамоне, пазней жыў у Бавэ. У 1870 годзе вярнуўся ў Парыж^[2].

У 1870 годзе жонка Ежы, Антаніна, звярнулася да расійскага імператара з просьбай аб памілаванні мужа^[10]. Відаць, просьба была задаволеная. У 1872 годзе пераехаў у Варшаву, спачатку жыў у доме ў Новай Празе^[3], пасля арандаваў невялікі маёнтак пад Ваверам. Пачаў шматгадовае супрацоўніцтва з выданнем «Tygodnik Mód i Powieści». Пазней пераехаў у Бабруйск, настаўнічаў. У канцы жыў у Даўбарове пад Радашковічамі^[11][12], куды, верагодна перабраўся па запрашэнні Зыгмунта Чаховіча^[13]. Працягваў супрацоўнічаць з варшаўскай прэсай, дасылаў творы ў «Przyjaciel Dzieci» (1872—1880), «Biesiada Literacka» (1882—1883), «Tygodnik Ilustrowany» (1882—1883). Карыстаўся псеўданімамі: Бацян Віленскі (польск.: Bocian Wileński), Амега (польск.: Omega), Амікрон (польск.: Omikron).

Памёр у Даўбарове, пахаваны на Радашковіцкіх могілках^[4] разам з жонкай, на магіле два надмагільныя камяні розных гадоў. Па смерці рукапісны архіў захоўваўся ў Бясядах Зыгмунта Чаховіча^[3].

У шлюбе з Антанінай з Забелаў меў двух сыноў — Антонія Тэадора Марка і Юрыя Альберта Генрыка, а таксама дзвюх дочак — Казіміру і Зоф’ю^[4].

• 1856 – Kartki z życia
• 1858 – Pięć hymnów
• 1858 – Ludzie prości
• 1860 – Rarogi salonowe
• 1861 – Rarogi obywatelskie
• 1882 – Przygody Jana Chryzostoma Paska według jego Pamiętników
• 1883 – Pamiątki starego szlachcica

• Wiesława Albrecht-Szymanowska. Jerzy Laskarys // Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski: przewodnik biograficzny i bibliograficzny / Roman Loth. — Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001. — Т. 2. — С. 314—315. — (Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski). — ISBN 978-83-02-08101-9, 978-83-02-07524-7.
• Wincenty Korotyński Jerzy Laskarys(польск.) // Red. J. Wolff Tygodnik Ilustrowany. — Warszawa: 1888. — Т. 12. — № 295. — S. 125.
• Adam Pług Nie dzisiejsi (Ludwik de Perthees i Jerzy Laskarys) // Kłosy: czasopismo ilustrowane, tygodniowe, poświęcone literaturze, nauce i sztuce 1888.07.07(19) T.47 Nr1203 / Lewental Salomon ( Red i wyd.). — Lewental S., 1888-07-07.
• Kazimierz Laskarys. Wilno engramem jest moim. Część pierwsza. Łódź - pdf darmowe pobieranie (нявызн.). docplayer.pl. Праверана 2 мая 2025.
• Maciej Żakiewicz Starożytny wileński ród Laskarysów // Znad Wilii. — Wilno: 2020. — № 2 (82). — С. 117—128. — ISSN 1392-9712.
• Żodziszki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIV: Worowo — Żyżyn (польск.). — Warszawa, 1895. — S. 814.

	Ежы Ляскарыс на Вікісховішчы

• Працы Ежы Ляскарыса (польск.). polona.pl. Праверана 20 красавіка 2025.
• Юры Ляскарыс: Вершы (нявызн.). media.catholic.by. Часопіс «Наша вера» : 2(100)/2022 ::. Праверана 20 красавіка 2025.
• Archiwum Laskarysów, nr zesp. 10 (R IV) (польск.). Szukaj w Archiwach. szukajwarchiwach.gov.pl.