Зарычча (Надвірнянскі раён)
Зарычча[1] (укр.: Зарі́ччя, польск.: Zarzecze nad Prutem, ням.: Saritschtschja) — вёска Дэлятынскай пасялковай грамады Надвірнянскага раёна Івана-Франкоўскай вобласці Украіны. ГісторыяНа тэрыторыі Зарэчча выяўлены пахаванні бронзавага веку. Згадваецца 4 сакавіка 1463 г. у кнігах галіцкага суда.[2] Пазней згадваецца ў гістарычных крыніцах другой паловы XVIII ст. Як і ўсе іншыя пакуцкія вёскі, Зарэчча цярпела ад татарскіх набегаў. У 1645—1650 гадах Дэлятыншчына пацярпела ад вайны паміж братамі Бяльзецкімі. ІнтэрбелумУ міжваенны час у Зарэччы існавала спажывецкая кааперацыя, якая з’яўлялася філіялам кааператыва «Дэлятын». На той час гэта кааператыўнае аддзяленне мела ў вёсцы свой млын. У 3арэччы існавала парафіяльная драўляная царква, якая была пабудавана ў 1909, аднак спалена ў 1916 годзе. Таму з таго часу, аж да паловы 30-х гадоў XX ст., у вёсцы існавала багаслоўская капліца, прысвечаная ў 1922 г. У той час у Зарэччы было чатыры прыдарожныя капліцы. У 1930-х гадах святаром у вёсцы б. крылаш. Антоні Дзмітраш, гараддэкан, дарадца біскупскай кансісторыі.[3] У 1930-я гады ў Зарэччы працавала сістэматычная 4-класная ўтраквісцкая школа. Другая сусветная вайна17 студзеня 1940 г. з Надвірнянскага павета Станіславаўскага ваяводства быў выдзелены Дэлятынскі раён, часткай якога было Зарэчча над Прутам. 13 лістапада 1940 г. Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета УССР ліквідаваны Дэлятынскі раён і з яго складу Зарачанскі над Прутам сельскі савет быў далучаны да Ярэмчанскага раёна. Пасля пачатку нямецкай акупацыі Польскай Рэспублікі ў 1941 годзе была створаная гміна Зарэчча-над-Прутам, якая складалася са скасаванай гміны Аслава Бяле і частак (не скасаваных) гмін Ярэмча (Луг) і Пнюв (Лоева). Пачынаючы з 1943 года многія зарэчане ўступалі ў шэрагі УПА, каб змагацца як супраць нямецкіх, так і супраць савецкіх акупантаў.  У жніўні 1943 года рэшткі партызанскага злучэння Сідзіра Коўпака пасля разгрому эсэсаўскім атрадам у Дэлятыне праходзілі праз Зарэчча ў напрамку вёскі Белыя Аславы. На кватэры жыхаркі вёскі А. М. Кавальчук знаходзіўся штаб злучэння. За сялом ва ўрочышчы Дэлок разгарэлася жорсткая бітва, у якой загінуў камісар злучэння генерал-маёр Сямён Руднеў. Жыхары вёскі Д. В. Вацык, М. І. Косціцкі, М. С. Гумянюк, І. Ю. Байчанюк былі праваднікамі ў каўпакоўцаў. Пры праходжанні фронта ў доме сельскай школы знаходзіўся шпіталь, дзе пасля цяжкага ранення 31 жніўня 1944 года памёр Герой Савецкага Саюза лейтэнант Васіль Гаршкоў. У наваколлях вёскі ва ўрочышчы Дзялок у гонар 50-годдзя Савецкай улады і 20-годдзя Карпацкага рэйду Каўпака заклалі Парк партызанскай славы. 17 лютага 1944 года быў забіты вясковы брыгадзір Міхаіл Стэльмашчук, а гестапаўцы ў якасці пакарання 28 лютага расстралялі 24 ні ў чым не вінаватых чалавека. Савецкі перыядПасля Другой сусветнай вайны вёска была калектывізавана. Калгас (а потым саўгас) «Дэлятынскі» меў 4419 га зямлі, млын і лесапільню. Вытворчы кірунак быў мяса-малочным, існавала таксама вырошчванне льну. У 1962 годзе ў сувязі з ліквідацыяй Ярэмчанскага раёна Зарэчча ўвайшло ў склад Багародчанскага раёна,[4] але было перададзена ў склад Надвірнянскага раёна.[5] Незалежная УкраінаУ перыяд з 1989 года зарэчанцы актыўна ўключыліся ў нацыянальнае адраджэнне, якое распаўсюджваецца па ўсёй Украіне. У снежні 1989 года створаны цэнтр Таварыства ўкраінскай мовы. Была адноўлена сімвалічная магіла героям Украіны. Зарачанцы высыпалі яе на старым месцы — на «Магілах» і асвяцілі ў траўні 1990 года. Была праведзена вялікая работа па ўвекавечанні памяці АУН-УПА. У кастрычніку 1992 г. на месцы база-вёскі УПА Кернічкі ўсталяваны і асвечаны крыж, а каля школы — памятны знак да 50-годдзя УПА. Адна з вуліц вёскі носіць імя Паўла Ваціка (маёр «Прут»). У 2000 годзе быў пабудаваны новы будынак школы, які вяўся ў асноўным на сродкі грамадзянкі Канады Ганны-Любы Яворскай, ураджэнкі Зарэчча. 17 жніўня 2017 года Зарэчча разам з Дэлятынам і вёскамі Чорныя Аславы і Чорны Поцік утварылі Дэлятынскую пасялковую грамаду.[6] 21 студзеня 2022 года ў Зарэччы адбылося адкрыццё спартыўнай базы з удзелам старшыні Івана-Франкоўскай дзяржаўнай адміністрацыі Святланы Анішчук, старшыні Івана-Франкоўскага абласнога савета Аляксандра Сыча, народнага дэпутата Украіны Васіля Вірастюка, прадстаўнікоў г.п. абшчыны і духавенства.[7][8] Расійска-ўкраінская вайнаПасля пачатку расійскага ўварваньня ва Украіну 28 красавіка 2022 году выканкам Дэлятынскага пасялковага савету ў рамках дэрасыфікацыі і дэкамунізацыі ва Украіне прыняў рашэньне аб дэмантажы помнікаў-бюстаў і памятных знакаў на тэрыторыі грамады, у тым ліку бюст Героя Савецкага Саюза, камісара Сямёна Руднева ў Зарэччы.[9] 6 мая 2022 года каля будынка Зарэчанскай старосцінскай акругі быў дэмантаваны бюст удзельніку савецкага партызанскага руху Сямёну Рудневу.[10] Вуліцу Сямёна Руднева таксама перайменавалі ў вуліцу Сцяпана Бандэры.[11] 18 снежня 2022 у раёне вёскі Клішчыеўка, Бахмуцкага раёна, Данецкай вобласці загінуў зарэчанец Любамір Жаўняровіч.[12] Пахаванне прайшло ў дзень Нараджэння Хрыстова — 25 снежня, сімвалічна, што пасля пахавання ў небе з’явіліся адразу дзве вясёлкі, перапыніўшы дробны дождж.[13] ГеаграфіяВёска размешчана ў перадгор’і Пакуцця[14] на адлегласці 14 км ад горада Надвірна, 5 км ад чыгуначнай станцыі Дэлятын. На ўсходзе Зарэчча мяжуе з вёскай Белыя Аславы, на поўдні — гарамі Маліва (848 м) і Яворава (1001 м). Вёска размешчана на раўніне даўжынёй 8 км і шырынёй ад 1 да 4 км. Праз вёску праходзіць аўтадарога Івана-Франкоўск — Яблунеў. Вёска раскінулася на 4 км уздоўж правага берага ракі Прут. На рачулцы Ясінавец, правым прытоку Прута, знаходзіцца маляўнічы Зарэчанскі вадаспад (2 м). НасельніцтваНа 1 студзеня 1939 г. у Зарэччы пражывала 3920 жыхароў, з іх 3790 украінцаў грэка-каталікоў, 80 палякаў і 50 яўрэяў.[15] Паводле перапісу 2001 году насельніцтва Зарэчча складала 3997 чалавек. Сацыяльная інфраструктураУ вёсцы ёсць Зарэчанскі ліцэй імя Уладзіміра Яворскага,[16] аддзяленне сувязі, фельчарска-акушэрскі пункт, дом культуры, бібліятэка. Вёска поўнасцю газіфікавана, ёсць вулічнае асвятленне. РэлігіяНа тэрыторыі вёскі зарэгістравана Праваслаўная Царква Украіны «Святой Пакровы», бацька — Міхаіл Купчак, Украінская Грэка-Каталіцкая Царква, бацька — Міхаіл Сметанюк і Украінская Царква Хрысціян Веры Евангельскай, пастар — Любамір Дзідык. Вядомыя асобы
Крыніцы
|
![Герб[d]](%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Coat_of_Arms_of_Zarichchia_(Deliatyn_settlement_hromada).png)
Portal di Ensiklopedia Dunia
