Ксенон

54 Ёд ← Ксенон → Цэзій Kr ↑ Xe ↓ Rn 54Xe
Вонкавы від простага рэчыва
інертны газ без колеру, смаку і паху
Уласцівасці атама
Імя, сімвал, нумар	Ксено́н / Xenon (Xe), 54
Тып групы	Інертныя газы
Група, перыяд, блок	18, 1, s
Атамная маса (малярная маса)	131,293(6)[1] а. а. м. (г/моль)
Электронная канфігурацыя	[Kr] 4d10 5s2 5p6
Радыус атама	? (108)[2] пм
Хімічныя ўласцівасці
Кавалентны радыус	140[2] пм
Радыус іона	190[2] пм
Электраадмоўнасць	2,6 (шкала Полінга)
Ступені акіслення	0, +1, +2, +4, +6, +8
Тэрмадынамічныя ўласцівасці простага рэчыва
Тэрмадынамічная фаза	Газ
Шчыльнасць (пры з. у.)	3,52 (при −107,05 °C); 0,005894 (при 0 °C) г/см³
Тэмпература плаўлення	161,3 К (-111,85 °C)
Тэмпература кіпення	166,1 К (-107,05 °C)
Цеплыня плаўлення	2,27 кДж/моль
Цеплыня выпарэння	12,65 кДж/моль
Малярная цеплаёмістасць	20,79[3] Дж/(K·моль)
Малярны аб'ём	42,9 см³/моль
Крышталічная рашотка простага рэчыва
Структура рашоткі	кубічная гранецэнтрыраваная
Параметры рашоткі	6,200 Å
Іншыя характарыстыкі
Цеплаправоднасць	(300 K) 0,0057 Вт/(м·К)

Ксенон (лац.: Xenonum) Xe — хімічны элемент VIII групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 54. Інертны газ.

Узаемадзеянне ксенону з фторам прыводзіць да ўтварэння сумесі фтарыдаў, у якой у залежнасці ад умоў правядзення рэакцыі пераважаюць ды-, тэтра- або гексафтарыды. Зручным метадам сінтэзу дыфтарыду, што дазваляе пазбегнуць прамога фтаравання, з'яўляецца акісленне ксенону фтарыдам срэбра(II) пры кіслаце Люіса:

${\displaystyle {\ce {2AgF2 + 2BF3 + Xe -> XeF2 + 2AgBF4}}}$

Фтарыды ксенону ўяўляюць сабою бясколерныя лятучыя крышталічныя рэчывы, якія лёгка гідралізуюцца:

${\displaystyle {\ce {2XeF2 + 2H2O -> 2Xe ^ + 4HF + O2 ^}}}$

Тэтра- і гексафтарыд ксенону значна больш адчувальныя да вільгаці паветра — пры трапленні ў ваду яны імгненна гідралізуюцца з утварэннем аксіду ксенону(VI):

${\displaystyle {\ce {XeF6 + 3H2O -> XeO3 + 6HF}}}$

${\displaystyle {\ce {6XeF4 + 12H2O -> 2XeO3 + 4Xe ^ + 3O2 ^ + 24HF}}}$

Паветра — адзіная крыніца ксенону.

Ксенонавая лямпа — адна з самых моцных крыніц святла (фары, пражэктары, праектары) са спектрам выпраменьвання блізкім да сонечнага (лямпы для цяпліц).

XeO₃ — выбуховае рэчыва без шкодных газаў.

Неорганическая химия: В 3 т. / Под ред. Ю. Д. Третьякова. Т. 2: Химия непереходных элементов: Учебник для студ. высш. учеб. заведений / А.А. Дроздов, В.П.Зломанов, Г.Н.Мазо, Ф.М.Спиридонов.. — М.: Издательский центр «Академия», 2004. — 368 с.