Мікола Байкоў

Мікола Байкоў
Мікалай Якаўлевіч Байкоў
Дата нараджэння	10 (22) лютага 1889
Месца нараджэння	Бежацк, Бежацкі павет[d], Цвярская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	не раней за 1945 ці 23 чэрвеня 1945(1945-06-23) (56 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Мінская вобласць, Беларуская ССР, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР Беларуская ССР[1]
Род дзейнасці	літаратуразнавец, мовазнавец, педагог, лексікограф, беларусазнавец, літаратар
Навуковая сфера	літаратуразнаўства, мовазнаўства, педагогіка
Месца працы	Мінская духоўная семінарыя Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка Мінскія беларускія настаўніцкія курсы (1918) Менскі беларускі педагагічны тэхнікум Выдавецтва школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі
Навуковая ступень	кандыдат багаслоўя[d]
Навуковае званне	дацэнт філалогіі
Альма-матар	Бежацкае духоўнае вучылішча[d] (1903) Маскоўская духоўная акадэмія (1913)
Член у	Навукова-тэрміналагічная камісія
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікола (Мікалай Якаўлевіч) Байкоў (10 (22) лютага 1889, Бежацк, Цвярская губерня — 23 чэрвеня 1945, Мінск^[2]; псеўданім: Мікола Крывіч) — беларускі літаратуразнавец, мовазнавец, педагог. Дацэнт філалогіі^[3].

Нарадзіўся ў сям'і святара бежацкай Пакроўскай турэмнай царквы. Браты — святары, свтмч. Іван Байкоў i свтмч. Якаў Байкоў.

Скончыў Бежацкае духоўнае вучылішча (1903), Цвярскую духоўную семінарыю (1909), Маскоўскую духоўную акадэмію (1913). Савет Акадэміі прысудзіў яму вучоную ступень кандыдата багаслоўя з прылічэннем да першага разраду (1913). Выкладаў філасофскія і педагагічныя дысцыпліны (логіку, псіхалогію, гісторыю філасофіі і дыдактыку) ў Мінскай духоўнай семінарыі, у гімназіі ды прыватных навучальных установах. Да рэвалюцыі жыў на Аляксандраўскай вуліцы, ў доме Кантаровіча, і на Георгіеўскай вуліцы, ў доме Хаецкага.

З 1918 чытаў лекцыі ў Мінскім настаўніцкім інстытуце і на Мінскіх беларускіх настаўніцкіх курсах. З 1921 года выкладчык МБПТ, вучоны сакратар Навукова-тэрміналагічнай камісіі Наркамасветы БССР, у 1922—1928 гадах Слоўнікавай камісіі Інбелкульту, потым Інстытуту мовазнаўства АН БССР.

Рэдактар часопісаў «Школа и культура Советской Белоруссии» (1919, 1921), з 1924 супрацоўнік часопісу «Асвета»^[4].

Арыштаваны ДПУ БССР 19 ліпеня 1930 года па абвінавачанні ў прыналежнасці да «Саюзу вызвалення Беларусі». Вызвалены 2 верасня 1930 года. На акадэмічную працу вярнуцца яму не дазволілі.

Па некаторых звестках, падчас нямецкай акупацыі працаваў у Інспектараце беларускіх школ і ў Выдавецтве школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі ў Мінску. Улетку 1944 года выехаў у Германію, працаваў у рэдакцыі часопіса «Малады змагар». Працаваў у прапагандысцкім бюро «Вінета». Арыштаваны савецкай ваеннай контрразведкай «Смерш» у Берліне і перавезены ў Мінск, знаходзіўся ў мінскай турме. Далейшы лёс невядомы.^[5]

Памёр, паводле адной з версій, 23 чэрвеня 1945 года ў мінскай турме. Месца пахавання невядомае^[6].

Аўтар прац па літаратуразнаўстве, крытыцы і педагогіцы, укладальнік слоўнікаў: «Практычны расійска-беларускі слоўнік» (1924, разам з М. Гарэцкім), «Беларуска-рускі слоўнік» (1925), «Расійска-беларускі слоўнік» (1928, абодва разам са С. Некрашэвічам), «Практычны беларускі вайсковы слоўнік» (1927, разам з А. Бараноўскім).

Аўтар артыкулаў па педагогіцы, беларускай мове і літаратуры, у тым ліку «Паэма „Новая зямля“, як манументальны твор беларускай паэзіі» (1923), «Месца Я. Купалы ў беларускай літаратуры» (1928), «На лiтаратурныя тэмы» (1929).

• Байкоў Мікалай Якаўлевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — С. 225. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
• Байкоў Мікола // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1992—1995.
• БАЙКОЎ (БАЙКОВ, БОЙКОВ) Мікола // [1 3] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). / Укладальнік Л. У. Маракоў.

• Перавыдалі «Расійска-беларускі слоўнік» Некрашэвіча — Байкова
• Святар, які стварыў слоўнік(недаступная спасылка) // Культура, № 7, 2014