Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі

	Палітыка
	Літва
	; Артыкул — частка серыі:; Палітычная сістэма; Літвы
	Канстытуцыя; Канстытуцыйны суд; Прэзідэнт Даля Грыбаўскайце; ; Прэм'ер-міністр Саўлюс Скверняліс; ; Парламент; Палітычныя партыі; Выбары; Рэферэндумы; Адміністрацыйны падзел Паветы; Раёны; Староствы; ; Палітыка Еўрапейскага саюза; Замежныя зносiны ; ;

Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі
Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі
	; Герб прэзідэнта
	; Штандар прэзідэнта
	; Пасаду займае; Гітанас Наўседа ; з 12 ліпеня 2019
Узначальвае	Літва;
Форма звароту	Пан прэзідэнт
Афіцыйная рэзідэнцыя	Прэзідэнцкі палац
Прызначаецца	Выбіраецца грамадзянамі Літвы
Тэрмін паўнамоцтваў	5 гадоў
Пасада з’явілася	4 красавіка 1918; 25 лістапада 1992 (адноўлена)
Першы на пасадзе	Антанас Смятона (1919—1920)
Сайт	lrp.lt/ru/

Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі (літ.: Lietuvos Respublikos Prezidentas) — кіраўнік Літоўскай Рэспублікі. Прадстаўляе дзяржаву і выконвае ўскладзеныя на яго Канстытуцыяй і законамі абавязкі.

Паводле канстытуцыі Літва з’яўляецца парламенцка-прэзідэнцкай рэспублікай, у якой прэзідэнт выконвае ролю пасярэдніка паміж заканадаўчым і выканаўчым органамі ўлады.

Выбары

Выбары прэзідэнта адбываюцца за месяц да сканчэння тэрміну дзейнага прэзідэнта. Кандыдатамі ў прэзідэнты могуць быць грамадзяне Літвы паводле паходжання, якія пражываюць у Літве не менш за 3 апошнія гады, на дзень выбараў векам не меней за 40 гадоў і маюць права быць абранымі ў Сейм. Тэрмін знаходжання прэзідэнта на пасадзе складае 5 гадоў. Асоба, абраная прэзідэнтам, павінная спыніць свой удзел у партыях і палітычных арганізацыях, таксама не можа спалучаць сваю дзейнасць з парламенцкай. Асоба прэзідэнта недатыкальная.

Зняцце

Прэзідэнт можа быць датэрмінова пазбаўлены пасады ў выпадку істотнага парушэння Канстытуцыі, парушэння прысягі, здзяйсьнення злачынства. Рашэнне пра гэта прымае Сейм. Ён жа можа цягам 30 дзён ад свайго першага паседжання колькасцю 3/5 галасоў зацвердзіць датэрміновыя выбары.

Кампетэнцыя прэзідэнта сканчаецца ў выпадках:

заканчэння тэрміну, на які ён быў абраны (пасаду прэзідэнта можна займаць не больш за 2 разы);
датэрміновых выбараў;
падання ў адстаўку;
смерці;
пазбаўлення пасады Сеймам;
колькасцю не меней 3/5 галасоў дэпутатаў Сейма на запыт Канстытуцыйнага суду, паводле якога стан здароўя прэзідэнта не дазваляе выконваць абавязкі.

Прэзыдэнта, які не здольны выконваць свае абавязкі, замяняе старшыня Сейма, які ў гэты час не мае права прызначаць датэрміновыя выбары ў Сейм, здымаць або прызначаць міністраў бяз згоды Сейма, разглядаць запыты на выказванне вотуму недавер’я старшыні Сейма.

Паўнамоцтвы

У кампетэнцыі прэзідэнта ў супрацоўніцтве з парламентам знаходзяцца:

скліканне надзвычайнай сесіі парламента;
прадстаўленне штогадовай справаздачы пра стан дзяржавы і ўнутраную палітыку;
правядзенне чарговых і датэрміновых выбараў;
прадстаўленне да ратыфікацыі падпісаных міжнародных дагавораў;
прызначэнне і зняцце прэм’ер-міністра;
прадстаўленне кандыдатур суддзяў і старшыні Вярхоўнага суду;
прызначэнне суддзяў і старшыняў Апеляцыйнага і Канстытуцыйнага судоў;
прызначэнне генеральнага пракурора;
прызначэнне дзяржаўнага кантралёра і старшыні Управы Банка Літвы;
падпісання і афіцыйнага публікавання законаў, прынятых Сеймам, ці вяртанне законаў на паўторны разгляд;
прызначэнне і зняцце галоўнакамандуючага войскам і кіраўніка службы бяспекі;
увядзенне ваеннага становішча, мабілізацыі і надзвычайнага становішча.

У кампетэнцыі прэзідэнта ў супрацоўніцтве з урадам знаходзяцца:

прызначэнне старшыні Савета Міністраў, перадача яму задачы фармавання ўрада і зацверджання ягонага складу;
прыняцце адстаўкі ўраду, асобных міністраў;
прызначэнне і зняцце дыпламатычных прадстаўнікоў Літвы ў іншых дзяржавах і пры міжнародных арганізацыях;
прызначэнне і зняцце на прапанову прэм’ер-міністра міністраў ці службовых асоб.

Прэзідэнт у прадугледжаным законам парадку надае грамадзянства; прысвойвае дзяржаўныя узнагароды; прымае даверчыя граматы; надае найвышэйшыя дыпламатычныя рангі і вайсковыя званні; мае права памілавання асуджаных.