Сорак пяць

«Сорак пяць»
«Сорак пяць»
	Les Quarante-Cinq
Жанр	раман
Аўтар	Аляксандр Дзюма
Мова арыгінала	французская
Дата напісання	1848
Дата першай публікацыі	1848
Папярэдні	Графіня дэ Мансаро

«Сорак пяць» (фр.: Les Quarante-Cinq) — гістарычны раман Аляксандра Дзюма, упершыню апублікаваны ў 1848 годзе. Разам з раманамі «Каралева Марго» і «Графіня дэ Мансаро» утварае трылогію аб гісторыі Францыі апошняй чвэрці XVI стагоддзя.

Фабула

Раман працягвае сюжэтную лінію, распачатую ў папярэдніх раманах, і з'яўляецца заключнай часткай трылогіі, прысвечанай падзеям французскіх рэлігійных войн. У цэнтры апавядання — барацьба за ўладу, інтрыгі, помста і асабістыя драмы, якія адбываюцца на фоне канфліктаў паміж каталікамі і гугенотамі.

Дзеянне рамана разгортваецца ў часы праўлення Генрыха III. Кароль, імкнучыся ўмацаваць сваё становішча на троне, атачае сябе адданым элітным атрадам целаахоўнікаў, вядомым як «Сорак пяць». Гэта маладыя шляхціцы, гатовыя аддаць жыццё за караля, але іх адданасць правяраецца на фоне палітычных замоў, інтрыг і суперніцтва з гугенотамі, якія ўзначальваюцца каралём Наварскім (будучым Генрыхам IV).

Асабістае жыццё персанажаў цесна пераплятаецца з палітыкай. У рамане прысутнічае лінія кахання — напрыклад, гісторыя Дыяны дэ Мерыдор, яна ж графіня дэ Мансаро, ашуканай і здраджанай, якая шукае справядлівасці і помсты. Аўтар па-майстэрску перадае атмасферу эпохі, апісваючы палацавыя інтрыгі, таемныя сустрэчы, двубоі і драматычныя сутыкненні. Раман завяршаецца трагічнымі падзеямі, падводзячы вынік эпосе ўзрушэнняў і прадвесціць будучае ўмацаванне ўлады Генрыха Наварскага. «Сорак пяць» — гэты складаны і займальны твор, які адлюстроўвае яркі партрэт Францыі ў пераломны момант яе гісторыі.

Раман стылістычна з'яўляецца працягам папярэдніх частак трылогіі, але лічыцца менш узважаным. Такімі ж яркімі і выразнымі выглядаюць вобразы старых герояў (Генрых III, Шыко, Гаранфло), іншыя нібы цьмянеюць без сувязі з папярэднім сюжэтнымі лініямі (Дыяна дэ Мерыдор), а вобразы новых герояў, якіх не было ў папярэдніх творах выглядаюць непераканаўча. Акрамя таго, розным сюжэтным лініям не хапае глыбокай сувязі. Асабліва гэта заўважна на прыкладзе сарака пяці гасконскіх шляхціцаў, вобраз якіх, зыходзячы з назвы рамана, павінен быў быць адным з асноўных, але насамрэч яны выконваюць у сюжэце ролю фону. Недахопы рамана тлумачацца тым, што аўтар планаваў яго працяг, таму асобныя «няскончаныя» эпізоды маглі быць нарыхтоўкамі для будучых сюжэтных ліній, але працяг аўтар так і не напісаў.

Персанажы

Генрых III — слабавольны, але хітры кароль Францыі, які спрабуе ўтрымаць уладу сярод інтрыг і палітычных змоў, абапіраючыся на вернасць элітнага атрада «Сарака пяці».
Франсуа, герцаг Анжуйскі — брат Генрыха ІІІ, славалюбівы і падступны прынц, які марыць захапіць трон Францыі, але часта заблытваецца ва ўласных інтрыгах і здрадах.
Дыяна дэ Мерыдор — трагічная гераіня, звязаная з падзеямі, апісанымі ў «Графіне дэ Мансаро», чыё жыццё напоўнена болем страт і прагай справядлівай помсты.
Шыко — дасціпны, праніклівы і адданы сябар караля Генрыха III, які выступае не толькі ў ролі каралеўскага блазана, але і таемнага агента, які выкрывае змовы і абараняе інтарэсы манарха.
Генрых Наварскі — кароль Навары, харызматычны і разумны лідар гугенотаў, будучы кароль Францыі, які ўмела балансуе паміж вайной, палітычнымі інтрыгамі і імкненнем да аб'яднання краіны.
Граф дзю Бушаж — верны і рашучы шляхціц, закаханы ў Дыяну, які адрозніваўся адвагай і адданасцю свайму каралю.
Жак Непамуцэн Гаранфло — манах, прыяцель Шыко, настаяцель багатага абацтва, дзе ён праводзіць шчаслівыя дні паміж ложкам і сталом.
Герцагіня дэ Манпансье — сястра герцага Генрыха дэ Гіза, разумная і незалежная жанчына, якая актыўна ўдзельнічае ў палітычных інтрыгах.