Уільям Сміт (лексікограф)

Уільям Сміт
англ.: William Smith
Дата нараджэння	20 мая 1813(1813-05-20)[1]
Месца нараджэння	Лондан, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі або Municipal Borough of Enfield[d], Мідлсекс, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Дата смерці	7 кастрычніка 1893(1893-10-07)[2][1] (80 гадоў)
Месца смерці	Лондан, Лонданскае графства, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Месца пахавання	Хайгейцкія могілкі[d]
Грамадзянства	Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Род дзейнасці	лексікограф, мовазнавец, філолаг-класік, пісьменнік, перакладчык, літаратурны рэдактар
Навуковая сфера	лексікаграфія
Альма-матар	Універсітэцкі каледж Лондана[d]
Навуковы кіраўнік	Томас Х'юіт Кей
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уільям Сміт (англ.: William Smith; 1813, Лондан — 7 кастрычніка 1893, Лондан) — англійскі лексікограф, выдавец «Слоўніка грэчаскіх і рымскіх старажытнасцей».

Нарадзіўся ў 1813 годзе ў Лондане на Уотлінг-стрыт (паводле іншых даных — у Энфілдзе)^[3] у сям’і кангрэгацыяналістаў^[4]. Быў старэйшым сынам Уільяма Сміта з Энфілда (графства Мідлсекс). Малодшым братам Сміта быў Філіп Сміт, спецыяліст па старажытнай гісторыі^[5]. Першапачаткова рыхтаваўся да тэалагічнай кар’еры, але пасля выбраў сваёй прафесіяй права і быў прыняты на працу ў якасці стажора Паркерам, вядомым салісітарам. У свабодны час вывучаў класічную антычнасць. З прычыны таго, што рэлігійная маці забараніла яму ісці ў Кембрыджскі ўніверсітэт^[4], Сміт паступіў ва Універсітэцкі каледж Лондана, дзе атрымаў першыя прызы ў грэчаскім і лацінскім класе. 8 мая 1830 года паступіў у Грэйз-Ін, але ў далейшым пакінуў вывучэнне права дзеля вучобы ў University College School, дзе стаў магістрам пад кіраўніцтвам Томаса Х’юіта Кея, у якога Сміт запазычыў многія прыёмы, якія потым выкарыстоўваў пры напісанні кніг па класічнай граматыцы з практыкаваннямі. Пісаў артыкулы ў «Penny Cyclopædia», рэдагаваў выманні з Тацыта, «Апалогію» і іншыя працы Платона^[5]. У 1834 годзе ажаніўся з Мэры, дачкой Джэймса Крампа з Бірмінгема^[5].

У далейшым Сміт заняўся складаннем слоўнікаў. Першай яго працай у гэтай вобласці стала выданне ў 1842 годзе «Слоўніка грэчаскіх і рымскіх старажытнасцей» (англ.: «Dictionary of Greek and Roman Antiquities»), значную частку якога ён напісаў самастойна. Пазней выдаў «Слоўнік грэчаскіх і рымскіх біяграфій і міфалогіі» (англ.: «Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology»; 1849) і «Слоўнік грэчаскай і рымскай геаграфіі» (англ.: «Dictionary of Greek and Roman Geography»; 1857). У яго працах удзельнічалі некаторыя вядучыя даследчыкі таго часу.

У 1850 годзе Сміт пачаў выпускаць школьныя слоўнікі. У 1853 годзе разам з выдаўцом Джонам Мюрэем пачаў серыю «Principia» (бел.: Пачаткі), якая значна прасунула наперад школьнае вывучэнне грэчаскай і лацінскай моў. За ёй рушыла ўслед серыя «Student’s Manuals of History and Literature». Кнігу «Student’s Greece» (1854) з гэтай серыі Сміт напісаў самастойна.

Аднымі з найбольш важных кніг Сміта былі тыя, у якіх ён дакранаўся пытанняў эклезіялогіі. Такімі былі «Біблейскі слоўнік» (англ.: «Dictionary of the Bible»; 1860—1865), «Слоўнік хрысціянскіх старажытнасцей» (англ.: «Dictionary of Christian Antiquities»; 1875—1880), выдадзены сумесна з архідыяканам Самуэлем Чытхэмам, і «Слоўнік хрысціянскіх біяграфій, літаратуры, сект і дактрын» (англ.: «Dictionary of Christian Biography, Literature, Sects, and Doctrines»; 1877—1887), сумесна з Генры Вейсам. У 1875 годзе разам з Джорджам Грувам выпусціў «Атлас старажытнай геаграфіі» (англ.: Atlas of ancient geography). У 1854—1855 гадах выдаў анатаваную рэдакцыю кніг Эдварда Гібана з каментарыямі Франсуа Гізо і Генры Мілмана.

У 1843 годзе, неўзабаве пасля выдання «Слоўніка грэчаскіх і рымскіх старажытнасцей», Сміт становіцца класічным выкладчыкам у каледжы Хомертан^[6]. У 1850 годзе, калі каледжы Хайберы, Хомертана і Коварда былі аб’яднаны ў Нью-Каледж, Сміт атрымлівае пасаду прафесара грэчаскай і лацінскай мовы і літаратуры^[7]. У 1853—1869 гадах Сміт быў класічным экзаменатарам у Лонданскім універсітэце. Пасля адстаўкі стаў членам сената ўніверсітэта. У 1857 годзе быў выбраны членам камітэта, а 11 сакавіка 1869 года — сакратаром (англ.: registrar) Каралеўскага літаратурнага фонду^[5]. Быў ганаровым доктарам грамадзянскага права Оксфардскага (1870) і Дублінскага (1890) універсітэтаў, а таксама ганаровым доктарам права Універсітэта Глазга і ганаровым Ph. D Лейпцыгскага ўніверсітэта^[5]. У 1867 годзе Сміт стаў галоўным рэдактарам часопіса торы Quarterly Review, кім і заставаўся да самай смерці. У 1875 годзе быў членам Каралеўскай камісіі па аўтарскім праве (англ.: Royal Comission on Copyright). У 1892 годзе быў пасвечаны ў рыцары. Памёр 7 кастрычніка 1893 года ў Лондане^[5].

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Уільям Сміт (лексікограф)
• Смит Вилльям (английский писатель) // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Obituary. The Late Sir William Smith(англ.) // The Graphic. — 1893-10-14. — № 1246. — С. 8.(недаступная спасылка)
• Cousin, John W. (John William). Арт. «Smith, Sir William (1813–1893)» // A Short Biographical Dictionary of English Literature by John W. Cousin. — 1910.
• James Wood. Арт. «SMITH, SIR WILLIAM» // The Nuttall Encyclopædia. — 1900.

Кнігі

• Шматлікія артыкулы з «A Dictionary of Greek and Roman Antiquities» у перакладзе
• «Dictionary of Greek and Roman Antiquities» (англ.) — рэдакцыя 1875 года, няпоўная
• «Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology» Архівавана 9 красавіка 2006. (англ.) — рэдакцыя 1870 года
• «Dictionary of Greek and Roman Antiquities» Архівавана 9 красавіка 2006. (англ.) — рэдакцыя 1870 года
• Гэты артыкул (раздзел) змяшчае тэкст, узяты (перакладзены) з артыкула «SIR WILLIAM SMITH (1813-1893)» з адзінаццатага выдання «Брытанскай энцыклапедыі», якое перайшло ў грамадскі набытак.