Эчміядзінскі кафедральны сабор

Славутасць
Эчміядзінскі кафедральны сабор
арм.: Էջմիածնի Մայր Տաճար
Эчміядзінскі кафедральны сабор
40°09′41,85″ пн. ш. 44°17′26,49″ у. д.HGЯO
Краіна	Арменія
Месцазнаходжанне	Вагаршапат[1]
Канфесія	Армянская апостальская царква
Епархія	Diocese of Armavir[d] і Araratian Pontifical Diocese[d]
Архітэктурны стыль	армянская архітэктура
Заснавальнік	Gregory the Illuminator[d]
Дата заснавання	303
Вышыня	27 м
Сайт	armenianchurch.org
Аб’ект Сусветнай спадчыны
Cathedral and Churches of Echmiatsin and the Archaeological Site of Zvartnots (Кафедральны сабор і цэрквы Эчміадзіна і археалагічны помнік Звартноц)
Спасылка	№ 1011 у спісе аб’ектаў Сусветнай спадчыны (en)
Тып	Культурны
Крытэрыі	ii, iii
Рэгіён	Еўропа і Паўночная Амерыка
Уключэнне	2000  (24-я сесія)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эчміядзінскі кафедральны сабор (арм.: Էջմիածնի Մայր Տաճար, ад ст.-арм. Էջ Միածինն [ɛːʤ miɑʦʼinn] — «Сашэсце Адзінароднага»^[2]) — галоўны храм Армянскай апостальскай царквы, прастол Вярхоўнага Патрыярха Каталікоса Усіх Армян у 303—484 гг., і зноў з 1441 года. Размешчаны ў горадзе Вагаршапаце Армавірскае вобласці Арменіі. З 2000 года ўваходзіць у спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

Узведзены ў IV—V стагоддзях сабор лічыцца адным з самых старажытных хрысціянскіх храмаў у свеце. За ўсю сваю гісторыю ён зведаў мноства рэканструкцый. Першапачаткова, як і іншыя храмы, ён уяўляў сабой прамавугольны будынак, але пазней быў перабудаваны ў цэнтральна-купальны сабор. З часам будынак дапоўніўся званіцай, ратондамі, рызніцай і іншымі пабудовамі.

Будаўніцтва сабора звязана з іменем цара Трдата III і каталікоса святога Грыгорыя Асветніка. Паводле падання, Трдат III загадаў закідаць камянямі 35 сясцёр-манашак, пасля чаго звар’яцеў. Адзін са зняволеных хрысціян па імені Грыгорый (які стаў вядомым пад імем Грыгорый Асветнік) вылечыў яго і звярнуў у хрысціянства, пасля чаго прыкладу свайго кіраўніка рушыла ўслед усё насельніцтва Арменіі. Месца ж для храма было паказана Грыгорыю Асветніку самім Ісусам Хрыстом, адкуль і паходзіць назва. Раней жа тут праводзіліся язычніцкія абрады і пакланенні мясцовым багам.

Эчміядзінскі сабор будаваўся не адно стагоддзе. Першапачаткова Сабор быў пабудаваны з дрэва ў форме базілікі. Але ўжо ў V стагоддзі быў перабудаваны, яму была нададзена крыжападобная форма, увянчаная купалам.

У VII стагоддзі Сабор быў перабудаваны ў камені. У XVII стагоддзі над саборам узвялі новы сучасны купал і трох’ярусную званіцу. У XVIII стагоддзі з трох бакоў Сабора былі ўзведзены шасцікалонныя ратонды.

У ХХ стагоддзі была ажыццёўлена грунтоўная рэстаўрацыя. Былі ўмацаваны калоны і аркі, якія падтрымліваюць купал, а сам купал быў абліцаваны свінцом. З мармуру быў пабудаваны новы алтар. Мармурам была выкладзена і падлога царквы. Былі абноўлены і дапоўнены роспісы ўнутры храма.

• Эчміядзінскі манастыр

• Казарян А. Ю. Кафедральный собор Сурб Эчмиадзин и восточнохристианское зодчество IV—VII веков. Москва: Locus Standi, 2007. 216 с., ч/б и цвет. илл. в тексте. ISBN 978-5-94428-041-1.
• Мнацаканян, Степан (1987). "Вопросы формирования Эчмиадзинского кафедрала в контексте эволюции крестовокупольных систем". Պատմա-բանասիրական հանդես [Patma-Banasirakan Handes](руск.) (1). Yerevan: Armenian Academy of Sciences: 147–158. ISSN 0135-0536. Архівавана з арыгінала 14 ліпеня 2014. Праверана 22 мая 2016.

• Кафедральный собор Сурб Эчмиадзин и восточнохристианское зодчество IV—VII веков // Grand Architect (руск.)
• St Etchmiadzin at Armenica.org
• Official Website of the Mother See of Holy Etchmiadzin
• UNESCO World Heritage Site profile
• Surp Echmiadzin and other Churches in Vagharshapat(недаступная спасылка)
• The Monastery of Ejmiatsin, c. 1660, c. 1890, c. 1990