75-ы грэнадзёрскі полк СС (1-ы беларускі)

75-ы грэнадзёрскі полк войскаў СС (1-ы беларускі)
ням.: Waffen-Grenadier Regiment der SS nr 75 (weissruthenische nr 1)
Гады існавання	15 студзеня — 15/20 красавіка 1945
Краіна	Нямеччына
Уваходзіць у	30-я грэнадзёрская дывізія СС (1-я беларуская)
Тып	Полк
Колькасць	1094
Дыслакацыя	Айзенштайндорф (Чэхія) Цвізель (Баварыя)
Мянушкі	1-ы беларускі нацыянальны полк 1-ы беларускі полк
Войны	Другая сусветная вайна

75-ы грэнадзёрскі полк войскаў СС (1-ы беларускі) (ням.: Waffen-Grenadier Regiment der SS nr 75 (weissruthenische nr 1)) — падраздзяленне войскаў СС, складзенае з беларусаў. Адзінае канчаткова сфармаванае падраздзяленне 30-й грэнадзёрскай дывізіі СС (1-й беларускай)^[1]. У беларускай эміграцыйнай літаратуры таксама вядомы як 1-ы беларускі нацыянальны полк або 1-ы беларускі полк.

Беларуская брыгада СС складалася толькі з 1-га беларускага грэнадзёрскага палка (ням.: Waffen-Grenadier-Regiment der SS nr 1 (weissruthenische)).

10 лютага 1945 года полк брыгады атрымаў новую назву — 86-ы грэнадзёрскі полк СС (1-ы беларускі) (ням.: Waffen-Grenadier Regiment der SS nr 86 (we-issruthenische nr l))^[1].

9 сакавіка у сувязі з пераводам брыгады ў дывізію полк змяніў назву на 75-ы грэнадзёрскі полк СС (ням.: Waffen-Grenadier Regiment der SS nr 75 (weissruthenische nr 1)). Гэта было выклікана тым, што 86-ы полк ужо існаваў у 32-й танкава-грэнадзёрскай дывізіі СС «30-га студзеня»^[1].

На базе 75-га палка былой 30-й дывізіі (2-й рускай) ствараўся 3-і батальён, а з 76-га палку — 1-ы і 2-і батальёны палка. У кожным батальёне знаходзілася пэўная колькасць немцаў, якія выконвалі ролю інструктараў^[1].

25-27 сакавіка Астроўскі наведаў дывізію і прыняў удзел ва ўрачыстасцях на гонар гадавіны абвяшчэння БНР. У межах святкаваньня адбыўся парад падраздзяленняў дывізіі^[2].

3 красавіка Кушаль прыехаў у дывізію і адзначаў, што ішло раззбраенне беларусаў, а побач з кожным батальёнам стаяў нямецкі атрад з 50 узброеных чалавек^[3].

25 красавіка 1945 года 3-і батальён палка^[3] прыбыў у мястэчка Айзенштайндорф (Чэхія), дзе 28 красавіка ўсе батальёны былі сабраныя, а на чале палка неафіцыйна стаў Францішак Кушаль^[1].

30 красавіка дывізія ў складзе гэтага палка здалася 5-й арміі ЗША разам з дывізіяй Мальцава ў Цвізелі.

У склад палка ўваходзілі:^[1]

• Штаб;
• Штабная рота;
• 1-ы фюзілерскі батальён;
• 2-і й 3-і грэнадзёрскі батальён.

• 1-ы батальён — гаўптштурмфюрар або штурмбанфюрар Альберт Лёфлер.
• 2-і батальён — штурмбанфюрар Райнгольд Ніпель.
• 3-і батальён - гаўптштурмфюрар Райнгольд Беўсель.

1. Штаб палка
   • Камандовец палка — штурмбанфюрар Франц Генінтфельд (з 1 сакавіка 1945 г. — штурмбанфюрар Ганс Остэррэйх).
   • Ад’ютанты — оберштурмфюрар Хведар Данілюк, оберштурмфюрар Якуб Бабіч.
   • Штабная рота — оберштурмфюрар Янка Юзафовіч.
   • Намеснік камандоўца па гаспадарчых справах — штурмбанфюрар Вінцэнт Паплаўскі.
   • Афіцэр вайсковай падрыхтоўкі — оберштурмфюрар Аляксей Грыцук.
2. 1-ы фюзілерскі батальён
   • Камандовец — штурмбанфюрар Сцяпан Шнэк, штурмбанфюрар Антон Сокал-Кутылоўскі.
   • 1-я рота — гаўптштурмфюрар Янка Яфімчык.
   • 2-я рота — оберштурмфюрар Юры Кушніровіч.
   • 3-я рота — оберштурмфюрар Міхась Сасіновіч.
   • 1-я супрацьтанкавая рота — оберштурмфюрар Сымон Раманчук.
   • Гаспадарчы звяз — унтэрштурмфюрар Уладзімір Каспяровіч.
3. 2-і грэнадзёрскі батальён
   • Камандовец — штурмбанфюрар Пятро Касацкі, гаўптштурмфюрар Зміцер Чайкоўскі.
   • 4-я рота — оберштурмфюрар Яўген Трусаў.
   • 5-я рота — оберштурмфюрар Уладзімір Дудка.
   • 6-я рота — унтэрштурмфюрар Мікалай Атрахімовіч.
   • 2-я супрацьтанкавая рота — унтэрштурмфюрар Канстанцін Акінчыц.
   • Гаспадарчы звяз — унтэрштурмфюрар Сяргей Рашкін.
4. 3-і грэнадзёрскі батальён
   • Камандовец — гаўптштурмфюрар Юры Сабіла, гаўптштурмфюрар Туміла.
   • 7-я рота — оберштурмфюрар Лявон Сурнік.
   • 8-я рота — оберштурмфюрар Пятро Яўстаф’еў.
   • 9-я рота — унтэрштурмфюрар Анатоль Ражко.
   • 3-я супрацьтанкавая рота — оберштурмфюрар Янка Чысцік.
   • Гаспадарчы звяз — оберштурмфюрар Аляксандр Малаўкс.

• Ю. Грыбоўскі. Беларускі легіён СС: міфы і рэчаіснасць (бел.). — 11.01.2009. Архівавана з першакрыніцы 18 сакавіка 2012.