Обид за создавање на еднинствен црковно - просветен центар за Македонија

Обидот за создавање на еднинствен црковно - просветен центар за Македонија бил направен од страна на Солунското граѓанство со цел зеднички да настапат пред Бугарската егзархија и да ги престват своите потреби и проблеми но и да се спротивстават на сè поголемото бугарско влијание во Македонија ^[1].

Бугарската егзархија по нејзиното основање црковно - училишните општини во Македонија ги потчинила на својот устав, назначувајќи претседатели од својот клер и почнала со воведување на бугарскиот јазик во образованието. Меѓутоа еден дел од македонското граѓанство, посебно она кое било во егзархиската средина, се спротивставило на таквото делување. Меѓутоа граѓанството во Македонија немало свој центар кои би ги кординирал барањата и би раководел со едно евентуално движење.

Во 1882 година се датира еден обид за создавање на црковно - просветен центар за Македонија. Солунското граѓанство се обратило кон останатите македонските општини советувајќи ги во иднина да не кореспондираат дирекно со Егзархијата туку преку Солунската црковно - училишна општина, а со тоа требало да се создаде едниствен центар кој би требало сите македонски општини да ги претставува пред Егзархијата.Оваа обраќање било потикнато до рускиот генерален конзул Јакобсон. Тој им сугерирал на солунските првенци:

Јакобсон ги советувал солунчани да постават пред егзархот Јосиф прашањето за едностраничното назначување на претседатели на општините, директорите и инспекторите во егзархиските училишта. Егзархијата од своја страна пак истакнала дека таа се раководи со уставот од 1871 година, потенцирајќи дека и Патријаршијата раководи со општините на ист начин.

Во меѓувреме биле спроведени избори за црковно - училишната општина во Солун и новото раководство побарало да се измени уставот од 1871 година и да се донесе нов во кој би требало да се гарантира општинската самоуправа. Самата солунска општина пристапила кон изработка на еден заеднички устав за сите црковно - училишни општини во Македонија. Овој нов устав би требало: да создаде ред во управувањето со општините и секој да си го најде своето место. На ваквиот проект се спротивставиле егзархиските чиновници кој биле назначени од Егзархијата и тие, според Јакобсон:

Егзархот Јосиф сакал да им ја одземе самостојноста на општините и затоа не дозволувал да се донесе единствен устав за општините во Македонија. Затоа Јакобсон му препорачал на својот пратеник во Цариград да му пренесено на егзархот Јосиф да го потврди донесениот општински устав на Солунската општина и да не го попречува самостојниот развој на општините во Македонија: бидејќи само на тој начи може да се реши црковниот спор со патријархот. Според Јакобсон:

Обидот за создавање на единствен црковно - просветен центар за Македонија преку уставот за македонските општини останал нереализиран но ваквиот настап на солунското граѓанство било само претеча на антиегзархиското движење кое во почетокот 90 - те години на 19 век ќе ја зафати Македонија.

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2 1,3} Славко Димевски, За развојот на македонската национална мисла до создавањето на ТМОРО, Култура - Скопје, 1980

п р у Македонско национално движење Преродбеничко движење Македонски црковно - училишни општини • Развој на школството, просветата и народната култура во Македонија • Спор за обликот на македонскиот литературен јазик • Романтизам во докажувањето на македонската инивидуалност • Преродбеници Јоаким Крчовски  • Кирил Пејчиновиќ  • Теодосиј Синаитски · Јордан Хаџи-Константинов - Џинот · Партенија Зографски  • Григори Хаџи Јорданов  • Војдан Чернодрински · Димитар Миладинов · Константин Миладинов · Рајко Жинзифов · Марко Цепенков · Ѓорѓија Пулевски  • Григор Прличев • Димитрија Чуповски  • Крсте Петков Мисирков  • Странски пропаганди Странски пропаганди Грчка пропаганда • Бугарска пропаганда • Српска пропаганда • Романска пропаганда  • Католичка пропаганда  • Протестантска пропаганда  • Отпор кон пропагандите Борба против Цариградската патријаршија • Унија како средство за обнова на Охридската архиепископија  • Судир со бугарската пропаганада за решавање на црковното прашање • Обид за создавање на еднинствен црковно - просветен центар за Македонија • Братство  • Христијанско добротворно друштво • Развитие  • Македонско движење и српската пропаганда • Револуционерно-ослободителна компонента Разловечко востание • Кресненско востание • Таен македонски комитет  • Македонска лига • Привремена влада на Македонија - Единство • Друштвото Србо - Македонци  • Силогос Македонија на Македонците  • Лозарско движење • Братски сојуз  • Македонски комитет  • Македонски таен револуционерен комитет • Македонската револуционерна организација • Ученичка дружина „Вардар” • Македонски клуб • Македонско научно-литературно другарство во Санкт Петербург • Гемиџии • Илинденско востание • Народна федеративна партија • Сојуз на бугарски уставни клубови • ВМРО (Автономистичка) • ВМРО (Обединета) • МАНАПО Македонски народен сојуз  • Ослободување и обединување на Македонскиот народ Зошто ние Македонците сме посебна нација • Народноослободителна борба  • Народноослободителен фронт  • АСНОМ • Историја на Македонија  • Македонија  • Историја на македонскиот народ