Васіль Васільевіч Кандзінскі

Васіль Кандзінскі
Васіль Кандзінскі
	руск.: Василий Васильевич Кандинский
Дата нараджэння	4 (16) снежня 1866
Месца нараджэння	Масква (Расійская імперыя)
Дата смерці	13 снежня 1944 (77 гадоў)
Месца смерці	Нёі-сюр-Сен (Францыя, каля Парыжа)
Месца пахавання	Neuilly-sur-Seine New Communal Cemetery[d];
Грамадзянства	Расійская імперыя; РСФСР; СССР; Францыя; Германія;
Жонка	Nina Nikolajewna Andreevskaja[d]
Род дзейнасці	мастак, выкладчык універсітэта, тэарэтык мастацтва, настаўнік, адвакат, ілюстратар, мастак-гравёр, графік, архітэктурны чарцёжнік, сцэнограф, дызайнер, скульптар, рысавальнік
Месца працы	Баўгауз;
Жанр	жывапісец, графік і тэарэтык выяўленчага мастацтва
Вучоба	прыватная студыя Антона Ашбэ (Мюнхен), Акадэмія Вытанчаных Мастацтваў (Мюнхен)
Мастацкі кірунак	экспрэсіянізм, сімвалізм і Баўгауз
Уплыў	Франц фон Штук, Джозеф Альберс, Антон Ажбэ[d] і Luigi Iorini[d]
Уплыў на	Sten Djurberg[d] і Q112260799?
Член у	Die Blaue Vier[d]; Сіні вершнік; Abstraction-Création[d];
Сайт	wassilykandinsky.net (англ.)
Подпіс
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Васі́ль Васі́льевіч Кандзі́нскі (16 снежня 1866, Масква — 13 снежня 1944, Нёі-сюр-Сен, Францыя) — расійскі мастак, графік і тэарэтык выяўленчага мастацтва, адзін з заснавальнікаў абстракцыянізму. Кандзінскі паходзіў з сям’і нерчанскіх купцоў, нашчадкаў катаржнікаў. Яго бабуля была тунгускай князёўнай Ганцімуравай, а бацька быў прадстаўніком старажытнага забайкальскага (Кяхта) роду Кандзінскіх, якія паходзілі ад прозвішча князёў мансійскага Кандзінскага княства.

Творчасць Васіля Васільевіча Кандзінскага — унікальная з’ява расійскага і еўрапейскага мастацтва. Менавіта гэтаму мастаку, адоранаму магутнай здольнасцю, бліскучым інтэлектам і тонкай духоўнай інтуіцыяй, наканавана было здзейсніць сапраўдны пераварот у жывапісе і стварыць першыя абстрактныя кампазіцыі.

Біяграфія

Лёс Кандзінскага складаўся не зусім звычайна. Да трыццаці гадоў ён і не падумваў пра мастацтва. Скончыўшы ў 1893 г. юрыдычны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта, ён пачаў працаваць над дысертацыяй, удзельнічаў у этнаграфічнай экспедыцыі на поўнач Расіі, а ў 1896 г. атрымаў запрашэнне з Дэрпцкага ўніверсітэта (цяпер Тарту, Эстонія) заняць пасаду прыват-дацэнта. Але ў тым жа годзе Кандзінскі раптам змяніў сваё жыццё. Нагодай для гэтага паслужыла ўражанне ад карціны «Стог сена» Клода Манэ на Французскай індустрыяльнай і мастацкай выставе ў Маскве. Адмовіўшыся ад кафедры, ён з’ехаў у Германію вучыцца жывапісу. Кандзінскі пасяліўся ў Мюнхене, які на мяжы стагоддзяў быў прызнаным цэнтрам нямецкага мадэрну. Займаўся спачатку ў прыватнай школе жывапісу, а пазней у Мюнхенскай акадэміі майстэрства ў Франца фон Штука.

Знаходзячыся ў Германіі, Кандзінскі амаль кожны год наведваў Расію і экспанаваў свае працы на выставах Маскоўскага таварыства мастакоў, Новага грамадства мастакоў і інш. У часопісах «Свет мастацтва» і «Апалон» з’яўляліся яго артыкулы пра мастацтва Германіі, якое сыграла важкую ролю ў фарміраванні творчай асобы жывапісца. Адначасова Кандзінскага хвалявала і натхняла руская мастацкая традыцыя: абразы, старажытныя храмы, казачныя персанажы. Усе яны часта прысутнічаюць у яго працах, што кажа пра ўплыў на яго майстроў «Свету мастацтва».

Кандзінскі быў прыроджаным лідарам. Ужо з 1901 г., ледзь скончыўшы навучанне, ён узначаліў мастацкую суполку «Фаланга», удзельнічаў у яе выставах і працаваў у створанай пры ёй школе. У 1909 г, майстар арганізаваў «Новае мюнхенскае мастацкае аб’яднанне», а ў 1912 г. — групу «Сіні вершнік».

З Расіі — назаўжды

Мастак пакінуў Расію назаўжды пасля таго, як быў пасланы ў камандзіроўку ў Берлін (1921). У Германіі выкладаў у «Баўхаўсе» (з 1922, у Веймары і Дэсаў), займаючыся галоўным чынам агульнай тэорыяй формаўтварэння; выказаў свой педагагічны досвед у кнізе «Кропка і лінія на плоскасці», выдадзенай на нямецкай мове ў 1926 годзе. Яго касмалагічныя фантазіі (графічная серыя «Малыя сусветы», 1922) знаходзяць у гэты перыяд больш рацыянальна-геаметрычны характар, збліжаючыся з прынцыпамі супрэматызму і канструктывізму, але захоўваючы сваю яскравую і рытмічную дэкаратыўнасць («У чорным квадраце», 1923; «Некалькі кругоў», 1926; абедзве карціны — у Музеі С. Гугенхайма, Нью-Ёрк). У 1924 майстар утварыў разам з Яўленскім, Л. Фейнінгерам і П. Клеэ аб’яднанне «Сіняя чацвёрка», уладкоўваючы з імі сумесныя выстаўкі. Выступіў як мастак сцэнічнай версіі сюіты М. П. Мусаргскага «Малюнак з выстаўкі ў тэатры Дэсаў» (1928).

Пасля закрыцця нацыстамі «Баўхаўса» (1932) пераехаў у Берлін, а ў 1933 — у Францыю, дзе жыў у Парыжы і яго прыгарадзе Нёі-сюр-Сен. Выпрабаваўшы значнае ўздзеянне сюррэалізму, усё часцей уводзіў у свае карціны — нароўні з ранейшымі геаметрычнымі структурамі і знакамі — аморфныя элементы, падобныя да нейкіх першасных арганізмаў, якія лётаюць у міжпланетнай пустэчы («Дамінантная крывая», 1936; «Блакітнае неба», 1940, Цэнтр Ж. Пампіду, Парыж; «Разнастайныя дзеянні», 1941, музей С. Гугенхайма, Нью-Ёрк). З пачаткам нямецкай акупацыі (1939) намерваўся эмігрыраваць у ЗША і правёў некалькі месяцаў у Пірэнеях, але ў выніку вярнуўся ў Парыж, дзе працягваў актыўна працаваць, у тым ліку над праектам камедыйнага фільма-балета, сумесна з кампазітарам Хартманам.

Прэмія Кандзінскага

З 1946 па 1961 год па ініцыятыве ўдавы мастака ў Парыжы ўручалася прэмія Кандзінскага (у Расіі адроджана ў 2007 годзе, як штогадовая нацыянальная прэмія ў галіне сучаснага мастацтва).

Зборы

Найбольш вядомыя працы

«Сіні вершнік», 1903,
«Двое на кані», 1906,
«Пярэстае жыццё», 1907,
«Рок. Чырвоная сцяна Архівавана 7 ліпеня 2011.», 1909,
«Сіняя гара Архівавана 7 ліпеня 2008.», 1909,
«Дамы ў крыналінах Архівавана 15 ліпеня 2011.», 1909,
«Інтэр’ер (мая сталовая)», 1909,
«Возера Архівавана 15 ліпеня 2011.», 1910,
«Імправізацыя № 7 Архівавана 15 ліпеня 2011.», 1910,
«Эцюд да „Кампазіцыя II“», 1910,
«Без назвы (Першая абстрактная акварэль)», 1910,
«Кампазіцыя IV», 1911,
«Кампазіцыя V», 1911,
«Імпрэсія III (Канцэрт)», 1911,
«Карціна з чорнай аркай», 1912,
«Карціна з белай аблямоўкай Архівавана 5 ліпеня 2008.», 1913,
«Маленькія радасці Архівавана 15 верасня 2008.», 1913,
«Кампазіцыя VI», 1913,
«Кампазіцыя VII Архівавана 15 ліпеня 2011.», 1913,
«Імправізацыя. Патоп», 1913,
«Фуга», 1914,
«Масква. Чырвоная плошча Архівавана 10 мая 2010.», 1916,
«Масква. Зубоўская плошча Архівавана 10 мая 2010.», каля 1916,
«Смутнае», 1917,
«Шэры авал Архівавана 22 лістапада 2008.», 1917,
«Змярканне», 1917,
«Белы авал Архівавана 15 ліпеня 2011.», 1919,
«Кампазіцыя VIII», 1923,
«У чорным квадраце», 1923,
«Жоўтае, чырвонае, сіняе», 1925,
«Маленькая мара ў чырвоным», 1925,
«Некалькі колаў», 1926,
«Угару», 1929,
«Далікатнае ўзыходжанне», 1934,
«Дамінантная крывая Архівавана 13 кастрычніка 2008.», 1936,
«Кампазіцыя IX», 1936,
«Пярэсты ансамбль», 1938,
«Кампазіцыя X», 1939,
«Вакол круга», 1940,
«Нябесна-блакітнае», 1940,
«Розныя здарэнні», 1941,
«Апошняя акварэль», 1944,

Зноскі

↑ https://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article1287
↑ bauhaus.community Праверана 7 лютага 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124049752"></a>
↑ http://www.hist.msu.ru/departments/8839/research/publications/detail.php?ELEMENT_ID=16187
↑ https://www.nytimes.com/2001/08/12/arts/art-architecture-a-saboteur-wielding-explosive-colors-and-images.html
↑ Museum of Modern Art online collection Праверана 4 снежня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604"></a>
↑ ^а ^б ^в RKDartists
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
↑ https://www.tate.org.uk/art/art-terms/a/abstraction-creation Праверана 18 кастрычніка 2018.

Літаратура

Рэйнгарт Л. Абстракцыянізм, у кн.: Мадэрнізм. Аналіз і крытыка асноўных кірункаў, М., 1969, с. 101-11.
Grohmann W. Wassily Kandinsky. Life and work, N. Y., 1958.
Baedecker. Deutschland. Verlag Karl Baedeker. 2002. — ISBN 3-8297-1004-6
Schulz,Paul Otto.Ostbauern.Köln:DuMont, 1998 — ISBN 3-7701-4159-8