Васіль Робертавіч Вільямс

Васіль Робертавіч Вільямс
Дата нараджэння	27 верасня (9 кастрычніка) 1863 ці 9 кастрычніка 1863(1863-10-09)[1]
Месца нараджэння	Масква, Маскоўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	11 лістапада 1939(1939-11-11)[1] (76 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Ціміразеўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	аграном, палітык, глебазнавец
Навуковая сфера	глебазнаўства
Месца працы	Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева[2]
Навуковае званне	акадэмік АН СССР, акадэмік АН БССР, акадэмік УАСГНІЛ
Альма-матар	Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева
Вядомыя вучні	Міхаіл Рыгоравіч Чыжэўскі
Партыя	КПСС
Член у	Акадэмія навук СССР
Узнагароды	Герой Працы
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Васіль Робертавіч Вільямс (27 верасня (9 кастрычніка) 1863, Масква, Расійская імперыя — 11 лістапада 1939, Масква, РСФСР, СССР) — рускі і савецкі глебазнавец-аграном, акадэмік АН БССР (1929), АН СССР (1931), УАСГНІЛ (1935). Адзін з заснавальнікаў агранамічнага глебазнаўства^[3].

Член ВКП(б) з 1928 года, дэпутат Массавету і Вярхоўнага Савета СССР 1-га склікання. Лаўрэат Ленінскай прэміі (1931).

Выпускнік Пятроўскай сельскагаспадарчай акадэміі^[3]. Вучоны-педагог: прафесар і загадчык кафедры агульнага земляробства і глебазнаўства Маскоўскай сельскагаспадарчай акадэміі імя Ціміразева, яе дырэктар з 1907 года, рэктар у 1922—1925 гг^[3]. Заснавальнік і першы загадчык кафедры «Асновы земляробства і раслінаводства» Маскоўскага інстытута механізацыі і электрыфікацыі сельскай гаспадаркі. Аўтар каля 450 навуковых прац.

Развіваў вучэнне В. В. Дакучаева пра глебу^[3]. Разам з П. А. Костычавым  (руск.) (бел. заснавальнік агранамічнага глебазнаўства^[3].

Абгрунтаваў вядучую ролю біялагічных фактараў у глебаўтварэнні, стварыў вучэнне аб малым біялагічным кругавароце рэчываў як аснове развіцця глеб, выказаў ідэю аб адзінстве развіцця неарганічнай і арганічнай прыроды, распрацаваў і абгрунтаваў травапольную сістэму земляробства^[3]. Вільямс лічыў, што ўласцівасцю ўрадлівасці валодае толькі дробнаструктурная камкаватая глеба і што структура глебы — гэта галоўная ўмова атрымання добрых ураджаяў.

Вёў вострую палеміку з «мінеральнымі» і «фармальна-дэдуктыўнымі» аграхімікамі, пад якімі разумеліся паслядоўнікі Д. М. Пранішнікава  (руск.) (бел.. Да 1937 года навуковая палеміка трансфармавалася ў барацьбу з «ворагамі народа». У выніку дыскусіі паміж Вільямсам і акадэмікам М. М. Тулайковым пра карысць прымянення травапольнай сістэмы земляробства, Тулайкоў быў арыштаваны ў 1937 годзе і загінуў. Пры садзейнічанні Вільямса навуковая школа акадэміка Пранішнікава панесла незаменныя страты.

У 1917 годзе заснаваў пад Масквой (цяпер гэта тэрыторыя горада Лобні, ля платформы Лугавая Савёлаўскага напрамку) доследную станцыю па вывучэнні кармавых раслін і кармавой плошчы (з 1922 года Дзяржаўны лугавы інстытут, у 1930 годзе перайменаваны ва Усесаюзны, а ў 1992 годзе — ва Усерасійскі навукова-даследчы інстытут кармоў). Гэты інстытут сёння носіць імя В. Р. Вільямса. Яго імя таксама носіць Казахскі навукова-даследчы інстытут земляробства.

Вучаніцай Вільямса была савецкі вучоны ў галіне сельскай гаспадаркі, кавалер Ордэна Леніна Фаня Гельцэр  (руск.) (бел..

Памёр 11 лістапада 1939 года. Пахаваны ў дэндралагічным садзе парку Ціміразеўскай сельскагаспадарчай акадэміі, на тэрыторыі якой ён пражыў звыш пяцідзесяці гадоў^[4].

• У гонар Вільямса названы вуліцы ў Казані, Пермі, Бранску, Туле, Ліпецку, Дняпре, Кіеве, Адэсе, Краматорску, Горлаўцы і Янакіеве. У Мінску — вуліца і завулак. У Краснадары названы завулак.
• У Маскве на тэрыторыі Ціміразеўскай сельскагаспадарчай акадэміі ўсталяваны помнік Вільямсу.
• У Кішынёве, з-за таго што ў назве вуліцы Вільямса не было ініцыялаў, а ў дакументах муніцыпалітэта не знайшлося ніякіх тлумачэнняў аб яго асобы, то павесілі новыя шыльды на лацінцы з імем R. Williams. У цяперашні час на гэтай вуліцы засталіся ўсяго толькі тры старыя дамы.
• У 1949 годзе ў СССР была выпушчаная паштовая марка, прысвечаная Вільямсу.
• Імя В. Р. Вільямса прысвоена Усерасійскаму навукова-даследчаму інстытуту кармоў.
• У Карасускім раёне Кустанайскай вобласці Казахстана у гонар В. Вільямса названы пасёлак.
• У 1968 годзе УАСГНІЛ заснавала залаты медаль імя В. Р. Вільямса^[3].

• Ордэн Святога Станіслава 3-й ступені;
• Ордэн Святой Ганны 3-й ступені;
• Ордэн Святога Станіслава 2-й ступені;
• Ордэн Святой Ганны 2-й ступені;
• Ордэн Святога Уладзіміра 4-й ступені;
• Медаль «У памяць валадарання імператара Аляксандра III»;
• Медаль «У памяць 300-годдзя царавання дома Раманавых».
• Удастоены звання Героя Працы (1923).
• Узнагароджаны ордэнам Леніна (1935), двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга (1924, 1936).

• Список гражданским чинам первых четырех классов. — Пг., 1914. — С. 2486.
• Крупенников И. А., Крупенников Л. А. Василий Робертович Вильямс. М.: Молодая гвардия, 1952.
• Панов Н. П., Кулаков Е. В. Василий Робертович Вильямс // Вестник АН СССР, 1984, № 6, стр. 101—108
• «Василий Робертович Вильямс (1863—1939)». М.: ЦНСХБ, 1989.
• Аболин Р. И. Василий Робертович Вильямс (К 50-летию научно-общественной деятельности) // Природа : часопіс. — 1935. — № 9. — С. 60—67.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Васіль Робертавіч Вільямс
• Вильямс Василий Робертович // Биографическая энциклопедия РАСХН, ВАСХНИЛ
• Вильямс Василий Робертович (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
• Профіль Василия Робертовича Вильямса на афіцыйным сайце РАН
• Васіль Робертавіч Вільямс у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)