Віцебскае ваяводства

Віцебскае ваяводства
Віцебскае ваяводства
	Palatinatus Vitebsciensis
Герб[d]	Сцяг[d]
Краіна	Вялікае Княства Літоўскае
Уваходзіць у	Вялікае Княства Літоўскае;
Адміністрацыйны цэнтр	Віцебск;
Дата ўтварэння	1503
Дата скасавання	1772
Плошча	24 600 км²
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Віцебскае ваяводства (1503—1772) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Вялікага Княства Літоўскага. Цэнтр — горад Віцебск.

Гісторыя

Першапачаткова ахоплівала, верагодна, тэрыторыю Віцебскай зямлі, намеснікі якой з 1503 г. пачынаюць карыстацца тытулам ваяводы. Пытанні пра тое, у якоў ступені гэта суправаджалася пашырэннем іх паўнамоцтваў і ці ўплывала на ўзаемаадносіні ваяводы з іншымі намеснікамі паветаў Віцебскай зямлі (Аболецкім, Аршанскім, магчыма Магілёўскім), а таксама ўладальнікамі Друцкага княства дастаткова не вывучаны.

Ваявода ажыцяўляў ваеннае кіраўніцтва ў межах Віцебскай зямлі, а судовыя функцыі і кантроль за крыніцамі джяржаўных даходаў, верагодна ў межах Віцебскага павета. Па-за юрысдыкцыяй ваяводы знаходзіліся таксама княжацкія і панскія маёнткі, уладальнікі якіх падлягалі велікакняжацкаму суду, а адносна сваіх падданых карысталіся імунітэтам. Паводле вялікакняжацкіх прывілеяў, ваяводы ў Віцебскім ваяводстве (як і ў Полацкім) прызначаліся толькі са згоды мясцовай шляхты.

Пасля адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы 1565—1566 гг. Віцебскае ваяводства складалася з Віцебскага і Аршанскага паветаў; былі ўведзены павятовыя соймікі і іерархія службовых пасад паводле польскага ўзору: кашталян, падкаморы, суддзя земскі з падсудкам і пісарам і інш. Была ўстаноўлена харугва Віцебскага ваяводства — зялёнага колеру з выявай «Пагоні» ў белым полі. Функцыі ваяводы звяліся да кіравання апалчэннем шляхецкага ваяводства. Адначасова ён узначальваў замкавы суд Віцебскага павета, з 1569 г. засядаў у сенаце Рэчы Паспалітай. Намеснікам яго быў падваявода.

Гл. таксама

Літаратура

Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-ти т. т.1 / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: Гл. ред. Белорус. Сов. Энциклопедии, 1979. — Т. 1. — 768 с. — 50 000 экз. (руск.)