Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Вята)

Каталіцкі храм
Касцёл Святога Яна Хрысціцеля
Краіна	Беларусь
Вёска	Вята
Канфесія	Каталіцызм
Епархія	Віцебская дыяцэзія
Дэканат	Мёрскі
Архітэктурны стыль	народнае дойлідства
Будаўніцтва	1932—1934 гады
Стан	дзейнічае

Касцёл Святога Яна Хрысціцеля — рымска-каталіцкі храм у вёсцы Вяце Мёрскага раёна Віцебскай вобласці.

Пабудаваны ў 1932—1934 гадах з дрэва, калі вёска па рашэнні духоўнага суда ўвайшла ў склад лявонпальскай каталіцкай парафіі. Фундатарамі храма былі ксёндз Бародзіч і лявонпальскі пробашч Ян Завістоўскі, які стаў першым святаром у касцёле. Будынак узвялі жаўнеры Корпуса аховы памежжа пры дапамозе мясцовага насельніцтва.

24 чэрвеня 1937 года ў храме быў урачыста асвечаны і ўсталяваны звон імя маршала Пілсудскага, ахвяраваны палкоўнікам Люцыянам Янішэўскім. Адмыслова для яго ў 1936 годзе ў касцёле надбудавалі вежу. Адбылося паломніцтва ўсіх вернікаў парафіі да храма, якое скончылася набажэнствам. Касцёльны двор не змог змясціць усіх парафіян, акрамя таго прысутнічалі праваслаўныя і стараверы. Прыхаджане ахвяравалі два абразы Маці Божай Вастрабрамскай.

Па звестках 1938 года, набажэнствы адпраўляліся 12 разоў на год, існавала каталіцкае згуртаванне мужчын, двойчы на год адбываліся зборы эўхарыстычнага моладзевага руху і школьныя рэкалекцыі^[1].

Падчас Другой сусветнай вайны будынак быў пашкоджаны нямецкімі войскамі. У паваенны час касцёл пераўтварылі ў збожжасховішча, потым — склад ільну і воўны. Жыхары вёскі выратавалі ад знішчэння царкоўныя рэліквіі: абразы і звон.

У пачатку 1990-х гадоў храм быў вернуты прыхаджанам, адрамантаваны і паўторна асвечаны ідолтаўскім пробашчам Антоніем Лосем. На цяперашні час з’яўляецца філіяльным касцёлам парафіі Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі ў Мёрах, імша адбываецца тройчы на год^[2].

Помнік архітэктуры беларускага народнага дойлідства. Вырашаны прамавугольным зрубам, накрытым вільчыкавым дахам, які пераходзіць у трохгранную апсіду. Да фасада далучаны прамавугольны прытвор, двухграннае пакрыццё якога завяршае ўрэзаная чатырохгранная двух’ярусная шатровая званіца. Бакавыя фасады прарэзаны прамавугольнымі аконнымі праёмамі.

Малітоўная зала і апсіда перакрыты латковым скляпеннем, інтэр’ер ашаляваны. Над уваходам размешчаны хоры, у асноўнай прасторы вылучаецца амбон.

На вежы захаваўся звон імя Пілсудскага, адліты 12 траўня 1937 года ў Калішы. Ён аздоблены фрызам з барэльефам вайсковай атрыбутыкі і надпісам:

Звон гэты ахвяраваны для крэсовага Храма Гасподняга ў Вяце над Дзвіной Віленскага ваяводства Корпусам унтэр-афіцэраў ваенна-марскога флота і Корпусам аховы памежжа[3]

• Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; фатограф А. Л. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2008. — 488 с. — ISBN 978-985-11-0395-5.
• Tryjankowski J. Poświęncenie dzwonu im. Marszałka Piłsudskiego ufunduwanego przez podoficerów // Wiarus. — 1937. — №30.