Касцёл Святых апосталаў Пятра і Паўла (Новадзевяткавічы)

Каталіцкі храм
Касцёл Святых апосталаў Пятра і Паўла
52°54′58″ пн. ш. 25°10′06″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Аграгарадок	Новадзевяткавічы
Канфесія	Каталіцтва
Епархія	Гродзенская дыяцэзія
Дэканат	Слонімскі
Архітэктурны стыль	барока[1]
Архітэктар	Антоніа Кжэкзоці
Заснавальнік	Тадэвуш Слізень
Будаўніцтва	1786—1790 гады
Стан	дзейнічае
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Касцёл Святых апосталаў Пятра і Паўла — мураваны каталіцкі храм у аграгарадку Новадзевяткавічах Слонімскага раёна Гродзенскай вобласці. Помнік архітэктуры XVIII стагоддзя.

Храм пабудаваны ў 1786—1790 гадах па фундацыі Тадэвуша Слізеня і Сафіі Чацвярцінскай-Слізень. Утвараў адзіны архітэктурны ансамбль з палацам, быў злучаны з ім ліпавай алеяй^[2].

Праект храма выканаў прыдворны архітэктар Антоніа Кжэкзоці, роспіс інтэр’ера ажыццявіў мастак Фелікс Кашубскі, а абразы для касцёла маляваў Павел Фрыкшодэр. Дата завяршэння будаўніцтва захавалася на камені каля званіцы: «Сафія Чацв. Падкаморніца Слонімская, 1790 г.»^[2]

Пасля 1831 года — парафіяльны, у 1866 годзе, пасля падаўлення паўстання 1863—1864 гадоў, касцёл быў зачынены. Прычынай гэтага стала тое, што ксёндз Васілеўскі падтрымліваў паўстанцаў і «прымаў і адпраўляў банды мяцежнікаў»^[2].

У 1869—1872 гадах храм быў нязначна перабудаваны па праекце Леанарда Кржыжаноўскага і Мікалая Ціхвінскага^[1], і працягнуў функцыянаванне ў якасці праваслаўнай царквы. У 1867 годзе маёмасць касцёла была часткова перададзена ў ружанскі і косаўскі касцёлы.

Намаганні Альфрэда Слізеня ў канцы XIX стагоддзя вярнуць храм як родавую маёмасць «засталіся без увагі». У перыяд з 1921 да 1939 года, калі Новадзевяткавічы ўваходзілі ў склад міжваеннай Польшчы, храм быў вернуты каталіцкай царкве і рэканструяваны. На 1932 год налічваў 408 парафіян^[1].

За савецкім часам, у 1939 годзе касцёл быў зачынены, у ліпені 1944 года згарэў, у 1950 годзе будынак храма быў прыстасаваны пад склад мінеральных угнаенняў, а пазней і зусім закінуты. Пад канец XX стагоддзя касцёл знаходзіўся ў вельмі дрэнным стане і меў патрэбу ў сур’ёзнай рэстаўрацыі.

У 1990 годзе будынак храма быў вернуты каталіцкай царкве. У рэстаўрацыі касцёла, якая распачалася ў 2001 годзе па праекце В. Ю. Атаф, прымалі ўдзел як праваслаўныя, так і каталікі^[2]. Аднавіліся набажэнствы.

Першапачаткова касцёл быў пабудаваны ў пераходным стылі ад позняга барока да класіцызму, г. зв. «станіславаўскім класіцызму»^[2][3].

Храм быў вырашаны 1-нефавым аб’ёмам з паўкруглай апсідай і бакавымі сакрысціямі. З перабудовай пад царкву яго архітэктура набыла рысы рэтраспэктыўна-рускага стылю. Над порцікам франтальнага 2-яруснага фасада ўзвышаўся шпіль званічкі, якая ў час перабудовы была заменена на 8-гранны барабан з цыбулепадобным купалам, а галоўны ўваход аформлены старажытна-рускім рундуком, вуглы плоскаснага фасада аформлены калонкамі-бочкамі. Над вальмавым чарапічным дахам быў узведзены 8-гранны барабан з цыбулепадобным купалам.

Малітоўная зала перакрыта цыліндрычным скляпеннем, над уваходам на 4 слупах навісалі хоры, 3 алтары былі счасаны, крыпта замуравана.

Перад касцёлам размешчана брама-званіца, якая была пабудавана адначасова з самім храмам ў 1790 годзе. Твор барочна-класіцыстычнай архітэктуры. Уяўляе двухярусную пабудову: першы 4-гранны ярус руставаны, над прамавугольным праездам меў гербавы картуш з «Пагоняй». Другі ярус-звон меў у аснаванні валютныя сплывы і завяршаўся фігурным купалам з гадзіннікам-курантамі.

• Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; фатограф А. Л. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2008. — 488 с. — ISBN 978-985-11-0395-5. — С. 258

• Новадзевяткавічы — парафія Святых апосталаў Пятра і Паўла на Catholic.by