Кінатэатры Мінска

Кінатэатры ў Мінску існуюць з 1900 года^[1]. На 2019 год у Мінску працуюць 22 кінатэатры, уключаючы 13 кінатэатраў, якія падкантрольныя дзяржаўнай структуры УП «Кінавідэапракат» Мінгарвыканкама^[2]. Усе кінатэатры ў сталіцы з’яўляюцца лічбавымі^[3].

У 1900 годзе прадпрымальнік Рыхард Штрэмер адкрыў у доме Ракаўшчыка на Захар’еўскай вуліцы першы ў горадзе кінатэатр. Першапачаткова ў ім паказваліся дыяпазітывы, потым нямыя фільмы^[5]. У 1907—1914 гады з’явілася 5 кінатэатраў: «Гігант», «Ілюзіён», «Люкс», «Мадэрн», «Эдэн». За кароткі перыяд кінематограф стаў самым масавым відовішчам^[6].

У 1918 годзе кінатэатры, прыватныя фільматэкі, кінаметаграфічнае абсталяванне і матэрыялы былі нацыяналізаваныя. У 1922 годзе усе кінематографы горада перайшлі ў вядзенне гарадскога аддзела народнай адукацыі^[7]

У 1930-я гады XX стагоддзя ў кінатэатрах з’явіліся вестыбюлі, касы і ёмістыя залы на некалькі сотняў гледачоў.

У 1942—1943 гадах у захопленым і разбураным горадзе немцы пабудавалі двухпавярховы драўляны кінатэатр «Першы», які перажыў бамбёжку пры вызваленні Мінска. У 1950-я кінатэатр знеслі для пабудовы гасцініцы «Мінск». Астатнія кінатэатры былі разбураныя альбо знесеныя падчас рэканструкцыі горада.

У сярэдзіне 1950-х гадоў адкрыўся кінатэатр «Цэнтральны».

У сярэдзіне 1950-х гадоў у СССР пачалі будаваць тыпавыя цагляныя будынкі па праекце архітэктара Зоі Брод. У Мінску такімі сталі кінатэатры «Спартак» (1956) і «Авангард» (1956)^[8].

У эпоху мінімалізма падчас праўлення Хрушчова па праекце архітэктара І. Зотавай былі пабудаваныя двухзальныя кінатэатры «Беларусь» (1961), «Камсамолец» (1961), «Мір» (1958), «Радзіма»^[8].

У 1966 годзе адкрыўся кінатэатр «Партызан» з незвычайнымі архітэктурнымі формамі таго часу. У тым жа годзе адкрыўся галоўны дзіцячы кінатэатр «Піянер», які вылучаўся мадэрнізмам і зімовым садам з басейнам. Таксама былі папулярныя мабільныя кінатэатры ў аўтобусах ЗІС-155 — «Малютка» і «Вясёлка» (філіял кінатэатра «Перамога»^[9]). З 1963 года ў парку Горкага ў самалёце ЛІ-2 працаваў кінатэатр «Пяты акіян»^[8].

У 1970-80-я гады былі адкрытыя кінатэатры ў розных раёнах горада — «Маяк» (1970), які быў перайменаваны ў «Кіеў» у гонар дзён культуры УССР у БССР , «Сучаснік» (1971), «Дружба» (1974) у Чыжоўцы, «Вільнюс» (1976) у Зялёным Лузе, «Салют» (1978) у Серабранцы, «Электрон» (1981) у Курасоўшчыне^[8].

У 1975 годзе адкрыўся самы вялікі кінатэатр горада — «Кастрычнік» на 1400 месцаў, а ў 1980 годзе — «Масква» з дзвюмя заламі на 1320 месцаў^[8].

У 1980-я гады былі пабудаваныя кінатэатры «Аўрора» (1988) і «Бярэсце» (1989) — апошні кінатэатр, які быў пабудаваны ў савецкі час ^[8]. Напрыканцы 1980-х у горадзе працавала 26 кінатэатраў^[10].

У 1997 годзе ўсе кінатэатры горада былі аб’яднаныя ў арганізацыю УП «Кінавідэапракат»^[11].

У 2008 годзе адкрыўся кінатэатр «Беларусь», які стаў першым мульціплексам у краіне. Кошт праекту пабудовы — каля 12 мільёнаў долараў ЗША^[11].

У 2013 годзе 8 кіназалаў перайшлі са стужкавага ў лічбавы фармат, у 2014 гэта зрабіў кінатэатр «Масква». Апошні аналагавы кінатэатр «Перамога» зачыніўся на рэканструкцыю ў 2017 годзе^[12].

21 жніўня 2020 года спыніў працу аўтакінатэатр Silver Screen Open Air, 5 кастрычніка — Silver Screen Drive-in. Кінатэатры былі зачыненыя на зіму, але не аднавілі працу ў будучыні^[13].

25 красавіка 2021 года з-за пераезду ў ГЦ Minsk City Mall, спыніў працу кінатэатр Silver Screen у ГЦ Galileo^[14]. На яго месцы напрыканцы 2022 адкрыўся кінатэатр Skyline Cinema^[15].

У сакавіку 2022 года з-за санкцый на фоне ўварвання Расіі ва Украіну многія сусветныя кінакампаніі, такія як The Walt Disney Company, Warner Bros, Paramount, Sony Pictures, адмовіліся ад супрацоўніцтва з Расіяй. Гэта паўплывала і на беларускія кінатэатры, бо правы на паказ фільмаў набываюцца ў асноўным у расійскіх партнёраў. З-за гэтага ў сакавіку 2022 года кінатэатры Silver Screen страцілі 40-50 % аўдыторыі^[16].

У спісе прадстаўлены зачыненыя, існуючыя і будучыя кінатэатры Мінска. Яны размешчаныя ў алфавітным парадку.

Табліца:

• Назва — назва кінатэатра;
• Адкрыты — дата адкрыцця кінатэатра;
• Закрыты — дата закрыцця для неіснуючых кінатэатраў;
• Архітэктары — імя і прозвішча архітэктараў;
• Адрас — адрас, дзе знаходзіцца кінатэатр;
• Нататкі — дадатковыя тлумачэнні;
• Спасылкі — крыніцы;

Колерам вылучаныя часова зачыненыя кінатэатры

Назва	Адкрыты	Архітэктары	Адрас	Выява	Нататкі	Спасылкі
3D Кіно ў Карона-сіці	2020		вул. Дзянісаўская, 8/2		Чатыры залы на 241 месца.	[17]
3D Кіно ў Замку	2014		прасп. Пераможцаў, 65		Тры залы на 650 месцаў	[18]
Falcon Club Буцік кіно	2016		прасп. Пераможцаў, 20		Восем залаў на 15, 16, 18, 18, 31, 31, 34, 109 месцаў	[11][19]
mooon у ГЦ Dana Mall	2017		вул. Пятра Мсціслаўца, 11		Семь залаў на 967 месцаў. Раней – velcom cinema (з 2017 па 2019) і VOKA Cinema (з 2019 па 2022). У 2019 годзе адкрыта зала ScreenX з кутом агляду ў 270 градусаў.	[11]
mooon у ГЦ Palazzo	2022		вул. Ціміразева, 74А		Кінатэатр у Palazzo. Першы кінатэатр IMAX у Беларусі.	[20][21]
Silver Screen у ГЦ «Арэна-Сіці»	2015		прасп. Пераможцаў, 84		Шэсць залаў 787 месцаў.	[11]
Skyline Cinema у ГЦ Galileo	2014		вул. Бабруйская, 6		У 2014—2021 — 7-зальны кінатэатр Silver Screen на 800 месцаў. Зачынены з-за змены аператара. Новы Skyline Cinema адкрыўся ў 2022.	[11][22][23][24]
АртКінатэатр у ГЦ «Еўропа»	2019		вул. Сурганава, 57б		Тры залы на 220 месцаў.	[25]
АртКінатэатр у ГЦ «Тытан»	2015		прасп. Дзяржынскага, 104		Дзве залы на 100 і 220 месцаў.	[26]
Аўрора	1988	Барыс Ларчанка Нэлі Цямнова	вул. Прытыцкага, 23		Тры залы 200, 300, 500 месцаў. Пасля рэканструкцыі тры залы на 117, 200, 356 месцаў.	[1][27][28]
Беларусь	1961 2008	І. Зотава	вул. Раманаўская Слабада, 28		Дзве залы па 300 месцаў. У 2006 годзе будынак знесены. У 2008 годзе пабудаваны новы кінатэатр на 5 залаў з 280, 221, 169, 197, 145 месцамі.	[1][8][11][29]
Бярэсце	1989		прасп. Газеты Праўда, 25		Дзве залы на 150 і 300 месцаў. Рэканструяваны ў 2010—2012 гады. Пасля рамонту залы на 150 і 293 месцаў. З 2001 года лічбавы з фарматам 3D.	[1][30][31]
Кастрычнік	1975	Валенцін Малышаў	прасп. Незалежнасці, 73		Пабудаваны на месцы знесенага кінатэатра «Зорка». Самы вялікі экран у краіне памерам 22 на 10 метраў, самая ёмістая зала на 1186 чалавек (першапачатковая ёмістасць на 1340 месцаў).	[1][8][11][32][33]
Кіеў	1970		вул. Кахоўская, 31		З 1970 па 1976 гады — «Маяк» з залай на 560 мест. У 2009—2010 гады зачыняўся на мадэрнізацыю. Першы ў горадзе 3D-кінатэатр. Зала на 280 месцаў.	[1][8][27][34]
Камсамолец	1961	І. Зотава	вул. Жылуновіча, 39		Дзве залы па 400 месцаў. Пасля рабонту залы на 186 і 218 месц.	[1][8][27]
Масква	1980	Віктар Крамарэнка Уладзімір Шчарбін Міхаіл Вінаградаў	прасп. Пераможцаў, 13		Дзве залы на 260 і 1070 месц. Пасля рэканструкцыі 2014 года зала паменшана з 873 месцы да 700. Зачынены на рэканструкцыю ў 2024 годзе	[1][8][11][35][36][37][38]
Мір	1958	І. Зотава	вул. Казлова, 4а		Дзве залы на 406 і 385 месц. У 1978 годзе ў адной з залаў усталяваная сістэма «СТЭРЫО-70». Пасля рамонту 2012 года дзве залы на 188 і 256 месц.	[1][8][32][39][40]
Музей кіно	1980		вул. Свярдлова, 4		У музеі праводзяцца выставы і рэтраспектывы.	[41][42]
Палац Рэспублікі 3D	2010		Кастрычніцкая плошча, 1/1			[1]
Перамога	1950	Іосіф Лангбард	вул. Інтэрнацыянальная, 20		Пры адкрыцці работалі вялікая зала на 606 месцаў, малая зала на 118 месцаў і летняя зала на 610 месцаў, якая працавала з мая па лістапад. З 2001 года будынак ўнесены ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Рэспублікі Беларусь. У 2017 годзе зачынены на рэканструкцыю. Непасрэдна работы па рэканструкцыі пачаліся ў лютым 2022 года.	[1][8][12][32][43][44][45][46]
Піянер	1966	Георгій Заборскі Леанід Левін	вул. Энгельса, 20		Некалі найбуйнейшы дзіцячы кінатэатр у краіне. Праектаваўся як кінатэатр з дзвюма заламі. У выніку будынак падзяліўся на кінатэатр і тэатр лялек. Стаў лічбавым у 2012 годзе. У 2017 годзе на другім паверсе замест друкарні адкрылася другая зала на 49 месцаў. Асноўная зала на 278 месцаў	[1][47][48][49][50]
Ракета	1958		зав. Рабочы, 3		Зала на 506 месцаў. На другім паверсе дзейнічала выстава мотавелазаводу. Лічбавы з 2013 года. Пасля рамонту дзве залы на 254 і 46 месцаў. У кінатэатры дэманстраваўся праект Cinemascope (2012—2019).	[1][8][51][52][53][54]
Салют	1978		прасп. Ракасоўскага, 150а		Зала на 805 месц. у 2005 годзе зачыняўся на рэканструкцыю. З 2011 года лічбавая зала на 286 месцаў з фарматам 3D. Экран 13,6 на 5,8 метраў.	[1][27][55]
Цэнтральны	1954	Генадзь Баданаў Міхаіл Асмалоўскі	прасп. Незалежнасці, 13		Самы стары існуючы кінатэатр. Зала на 502 месца, пасля рэканструкцыі 2001—2003 гадоў — зала на 250 месцаў. Лічбавы з 2010 года. З 2010 года зала на 166 месцаў, пазней на 200 месцаў. У 2012 першым адкрыў продаж квіткоў праз Інтэрнэт. У залу кінатэатра забаронена праносіць ежу.	[1][11][27][56]
Prizma cinema у ГЦ Prizma	2024		пр. Партызанскі, 77А		3 кіназалы, разлічаных на 267 наведвальнікаў	[57][58]

• Республика Беларусь: Энциклопедия: В 6 т (руск.) / Г. П. Пашков;. — Минск: «Беларуская Энцыклапедыя» імя Петруся Броўкі, 2008. — Т. 5. — 752 с. — ISBN 978-985-11-0427-3.
• Филимонова С. Д. Архитектура общественных зданий Белоруссии (руск.). — Вышэйшая школа, 1985. — 118 с.
• Бровка П. У. Минск: Энциклопедический справочник (руск.). — Главная редакция БелСЭ, 1980. — 424 с.
• Бабкоў У. А. Гісторыя Мінска. — «Беларуская Энцыклапедыя» імя Петруся Броўкі, 2006. — 696 с.
• Шибеко З. В., Шибеко С. Ф. Минск: Страницы жизни дореволюционного города (руск.). — Полымя, 1990. — 352 с.
• Воложинский В. Г. Минск. Старый и новый (руск.). — Харвест, 2010. — 272 с.

	Кінатэатры Мінска на Вікісховішчы

• УП «Кінавідэапракат» Мінгарвыканкама