Прэзідэнты Аргенціны

Прэзідэнт Аргенціны
Прэзідэнт Аргенціны
	; Штандар Прэзідэнта Аргенціны
	; Дзеючы Прэзідэнт ; Пасаду займае; Хаўер Мілей ; з 10 снежня 2023
Афіцыйная рэзідэнцыя	Ружовы дом
Пасада з’явілася	31 студзеня 1816
Першы на пасадзе	Гервасіа Антоніа дэ Пасадас
Сайт	Афіцыйны сайт

Прэзідэнт Аргенціны — вышэйшая палітычная пасада ў Аргенціне, тытул кіраўніка выканаўчай улады і кіраўніка дзяржавы. Таксама прэзідэнт з'яўляецца галоўнакамандуючым Узброеных сіл Аргенціны^[1].

Першым тытул Прэзідэнта Аб'яднаных правінцый Рыа-дэ-ла-Платы прыняў Бернардзіна Рывадавія. У часы кіравання Хуста Хасэ дэ Уркіса пасада атрымала назву Прэзідэнт Аргенцінскай канфедэрацыі згодна з канстытуцыяй 1853 года. Абраны пасля канстытуцыйнай рэформы 1860 года Сант’яга Дэркі ўжо быў названы Прэзідэнтам Аргенцінскай нацыі (ісп.: Presidente de la Nación Argentina). Гэтая назва пасады захавалася да сённяшняга дня.

З 1994 года прэзідэнцкі тэрмін у Аргенціне доўжыцца 4 гады. Ён абіраецца ў пары з віцэ-прэзідэнтам, які павінен замяніць яго ў выпадку адстаўкі або смерці.

Рэзідэнцыя прэзідэнта знаходзіцца ў Буэнас-Айрэсе і называецца Каса-Расада (ісп.: Casa Rosada — Ружовы Дом).

Пасля незалежнасці

Пасля атрымання незалежнасці ў 1816 годзе Аргенціна была федэрацыяй фактычна без цэнтральнага ўрада. Спачатку яна звалася Аб'яднаныя правінцыі Ла-Платы, затым Аб'яднаныя правінцыі Паўднёвай Амерыкі.

Партрэт	Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы
	31 студзеня 1814 — 9 студзеня 1815	Гервасіа Антоніа да Пасадас, Вярхоўны кіраўнік
	9 студзеня 1815 — 20 красавіка 1815	Карлас Марыя дэ Альвеар, Вярхоўны кіраўнік
	20 красавіка 1815 — 9 ліпеня 1816	Хасэ Ігнасіа Альварэс Тамас, Вярхоўны кіраўнік
	9 ліпеня 1816 — 9 чэрвеня 1819	Хуан Марцін дэ Пуэйрэдон і О'Доган, Вярхоўны кіраўнік
	9 чэрвеня 1819 — 11 лютага 1820	Хасэ Казіміра Ронда Перэйра, Вярхоўны кіраўнік
	11 лютага 1820 — 16 лютага 1820	Хуан Педра Хуліян Агірэ і Лопес дэ Аная, выканаўца абавязкаў Вярхоўнага кіраўніка

Першае прэзідэнцкае кіраванне

У 1819 годзе спроба прыняць канстытуцыю апынулася няўдалай, і канстытуцыя была прынята толькі ў 1826 годзе. З-за вайны з Бразіліяй яна апынулася нежыццяздольнай, першы прэзідэнт падаў у адстаўку неўзабаве пасля ўступлення на пасаду, а яго ўрад быў распушчаны.

Партрэт	Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
	8 лютага 1826 — 7 ліпеня 1827	Бернардзіна дэ ла Трынідад Гансалес Рывадавія і Рывадавія, Прэзідэнт	Uni	Сышоў у адстаўку
	7 ліпеня 1827 — 18 жніўня 1827	Алехандра Вісентэ Лопес і Планес, Часовы прэзідэнт	Con	Роспуск цэнтральнага ўрада

Аргенцінская канфедэрацыя

Пасля роспуску ўрада, Аргенціна заставалася без цэнтральнай улады 27 гадоў. У гэты перыяд краіна была вядомая пад назвай «Аргенцінская Канфедэрацыя» (ісп.: Confederación Argentina). Пасадай, найбольш падобнай на прэзідэнцкую, была пасада губернатара правінцыі Буэнас-Айрэс, які, акрамя выканання функцый па кіраванні сваёй правінцыяй, таксама прадстаўляў краіну на міжнародным узроўні па дамоўленасці з іншымі правінцыямі. Апошні кіраўнік дзяржавы ў гэты перыяд, Хуан Мануэль дэ Росас, знаходзіўся ва ўладзе вельмі доўга і быў зрынуты сваім галоўнакамандуючым, Хуста Хасэ дэ Уркісай. Пасля гэтага пачаўся пераходны перыяд да новай формы кіравання.

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
1827 — снежань 1828	Генерал Мануэль Дарэга	Fed	Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс
снежань 1829 — снежань 1832	Генерал Хуан Мануэль Хасэ Дамінга Арціс дэ Росас	Fed	Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс
снежань 1832—1833	Хуан Рамон Гансалес дэ Балькарсэ		Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс
1833 — 1834	Хуан Хасэ В'ямонтэ Гансалес		Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс
1834 — сакавік 1835	Мануэль Вісентэ Маса		Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс
сакавік 1835 — 20 верасня 1851	Генерал Хуан Мануэль Хасэ Дамінга Арціс дэ Росас	Fed	Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс
20 верасня 1851 — 3 лютага 1852	Генерал Хуан Мануэль Хасэ Дамінга Арціс дэ Росас, Вярхоўны кіраўнік Канфедэрацыі	Fed	Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс
3 лютага 1852 — 5 сакавіка 1854	Генерал Хуста Хасэ дэ Уркіса, часовы Кіраўнік	Fed

Аргенцінская рэспубліка

Апошні Старшыня міжнародных адносін, генерал Хуста Хасэ дэ Уркіса, заснаваў канстытуцыйны сход, які склаў Канстытуцыю 1853 года. Па гэтай канстытуцыі, у Аргенціне з'явілася пасада прэзідэнта. Прэзідэнты, абраныя пазней, часта завуцца «канстытуцыйнымі прэзідэнтамі». Са зменамі, канстытуцыя дзейнічае ў Аргенціне дагэтуль.

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
5 сакавіка 1854 — 5 сакавіка 1860	Генерал Хуста Хасэ дэ Уркіса, Прэзідэнт	Fed
5 сакавіка 1860 — 5 лістапада 1861	Сант'яга Рафаэль Луіс Мануэль Хасэ Марыя Дэркі Радрыгес, Прэзідэнт	Fed	Сышоў у адстаўку
5 лістапада 1861 — 12 снежня 1861	Хуан Эстэбан Педэрнера, выканаўца абавязкаў прэзідэнта	Mil

У бітве пры Павоне працяглае суперніцтва паміж Аргенцінскай рэспублікай і Правінцыяй Буэнас-Айрэс завяршылася на карысць апошняй. У выніку цэнтральная аргенцінская ўлада была распушчана. Губернатар Буэнас-Айрэса Барталамэ Мітрэ выконваў пасля гэтага абавязкі прэзідэнта, а пасля ў выніку выбараў стаў першым прэзідэнтам аб’яднанай Аргенціны. Краіна ўпершыню стала звацца Аргенцінская рэспубліка (ісп.: República Argentina).

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
12 красавіка 1862 — 12 кастрычніка 1868	Барталамэ Мітрэ, Губернатар правінцыі Буэнас-Айрэс і Прэзідэнт	Lib
12 кастрычніка 1868 — 12 кастрычніка 1874	Дамінга Фаўсціна Сарм’ента, Прэзідэнт	Lib
12 кастрычніка 1874 — 12 кастрычніка 1880	Нікалас Рэміхіа Аўрэліа Авельянеда Сільва, Прэзідэнт	UC
12 кастрычніка 1880 — 12 кастрычніка 1886	Генерал Хуліа Архенціна Рока, Прэзідэнт	PAN	Першы тэрмін
12 кастрычніка 1886 — 6 жніўня 1890	Мігель Хуарэс Сельман, Прэзідэнт	PAN	Сышоў у адстаўку
6 жніўня 1890 — 12 кастрычніка 1892	Карлас Энрыке Хасэ Пелегрыні Беванс, Прэзідэнт	PAN
12 кастрычніка 1892 — 23 студзеня 1895	Луіс Саэнс Пенья Душыла, Прэзідэнт	UC	Сышоў у адстаўку
23 студзеня 1895 — 12 кастрычніка 1898	Доктар Хасэ Эварыста дэ Урыбуру і Альварэс дэ Арэналес, Прэзідэнт	Aut
12 кастрычніка 1898 — 12 кастрычніка 1904	Генерал Алеха Хуліа Архенціна Рока Пас, Прэзідэнт	Aut	Другі тэрмін
12 кастрычніка 1904 — 12 сакавіка 1906	Мануэль Кінтана і Саэнс дэ Гаона, Прэзідэнт	PC	Памёр, знаходзячыся на пасадзе
12 сакавіка 1906 — 12 кастрычніка 1910	Хасэ Фігероа Алькорта, Прэзідэнт	PC
12 кастрычніка 1910 — 9 жніўня 1914	Роке Саэнс Пенья Лаітэ , Прэзідэнт	PC	Памёр, знаходзячыся на пасадзе
9 жніўня 1914 — 12 кастрычніка 1916	Доктар Віктарына дэ ла Пласа, Прэзідэнт	PC

Большасць гісторыкаў лічыць наступных прэзідэнтаў абранымі свабодным і ўсеагульным галасаваннем, за выключэннем тых, што прыйлі да ўлады ў выніку дзяржаўнага перавароту.

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
12 кастрычніка 1916 — 12 кастрычніка 1922	Доктар Хуан Іполіта Ірыгоен, Прэзідэнт	UCR	Першы тэрмін
12 кастрычніка 1922 — 12 кастрычніка 1928	Доктар Максіма Марсела Тарквата дэ Альвеар Пачэка, Прэзідэнт	UCR
12 кастрычніка 1928 — 6 верасня 1930	Доктар Хуан Іполіта Ірыгоен, Прэзідэнт	UCR	Другі тэрмін, адхілены ад улады

У 1930 годзе адбыўся першы ваенны пераварот у гісторыі Аргенціны. Лідар перавароту прызначыў сябе прэзідэнтам; наступныя прэзідэнты, хоць і былі абраны, не разглядаюцца большасцю гісторыкаў як абраныя дэмакратычна.

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
6 верасня 1930 — 20 лютага 1932	Генерал Хасэ Фелікс Беніта Урыбуру і Урыбуру, Прэзідэнт	Mil	Дэ факта; памёр, знаходзячыся на пасадзе
20 лютага 1932 — 20 лютага 1938	Генерал Агусцін Педра Хуста Ралон, Прэзідэнт	CC
20 лютага 1938 — 27 чэрвеня 1942	Доктар Хаймэ Херарда Раберта Марселіна Марыя Арціс Лісардзі, Прэзідэнт	PDN	Памёр, знаходзячыся на пасадзе
27 чэрвеня 1942 — 4 чэрвеня 1943	Доктар Рамон С. Кастылья Барыянуэва, Прэзідэнт	UCR	Зрушаны ў выніку перавароту

У 1943 годзе адбыўся яшчэ адзін дзяржаўны пераварот, які прывёў да ўлады ваенных:

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
4 чэрвеня 1943 — 7 чэрвеня 1943	Генерал Артура Роўсан Карвалан, Прэзідэнт Часовага ўрада	Mil	Дэ факта, зрушаны са сваёй пасады
7 чэрвеня 1943 — 24 лютага 1944	Педра Пабла Рамірэс Мачука, Прэзідэнт Часовага ўрада	Mil	Дэ факта, сышоў у адстаўку
24 лютага 1944 — 4 чэрвеня 1946	Эдэльміра Хуліян Фарэль, Прэзідэнт	Mil	Дэ факта

Затым новы прэзідэнт быў абраны ўсенародным галасаваннем. Ён змяніў канстытуцыю так, што яна дазваляла яму пераабірацца, і знаходзіўся ва ўладзе дзевяць гадоў, пакуль не быў зрушаны:

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
4 чэрвеня 1946 — 4 чэрвеня 1952	Палкоўнік Хуан Дамінга Перон, Прэзідэнт	Mil/PL/PP/PJ	Першы тэрмін
4 чэрвеня 1952 — 21 верасня 1955	Палкоўнік Хуан Дамінга Перон, Прэзідэнт	Mil/PL/PP/PJ	Другі тэрмін, зрушаны са сваёй пасады

У 1955 годзе адбыўся яшчэ адзін ваенны пераварот, які атрымаў назву Вызваленчая рэвалюцыя (ісп.: Revolución Libertadora):

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
21 верасня 1955 — 23 верасня 1955	Ваенная хунта
21 верасня 1955 — 23 верасня 1955	Хасэ Дамінга Маліна Гомес, Старшыня ваеннай хунты	Mil	Дэ факта, часова выконваючы абавязкі
23 верасня 1955 — 13 лістапада 1955	Генерал Эдуарда А. Ланардзі Дусет, de facto Прэзідэнт	Mil	Дэ факта, сышоў у адстаўку
13 лістапада 1955 — 1 мая 1958	Генерал Педра Эўхеніа Арамбуру Сільвеці, de facto Прэзідэнт	Mil	Дэ факта

Далей прэзідэнты зноў былі дэмакратычна абраны:

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
1 мая 1958 — 29 сакавіка 1962	Доктар Артура Франдзісі, Прэзідэнт	UCRI	Зрушаны са сваёй пасады
29 сакавіка 1962 — 12 кастрычніка 1963	Доктар Хасэ Марыя Гуіда, выконваючы абавязкі прэзідэнта	UCRI	Прэзідэнт Сената
12 кастрычніка 1963 — 28 чэрвеня 1966	Доктар Артура Умберта Льіа, Прэзідэнт	UCRP	Зрушаны са сваёй пасады

Ваенны пераварот 1966 года, вядомы як «Аргенцінская рэвалюцыя» (ісп.: Revolución Argentina):

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
28 чэрвеня 1966 — 29 чэрвеня 1966	Рэвалюцыйная хунта Паскуаль Анхель Пістарыні, Бенінья Ігнасіа Марселіна Варэла Барнаду і Адольфа Тэадора Альварэс Мелендзі	Mil
29 чэрвеня 1966 — 8 чэрвеня 1970	Генерал Хуан Карлас Анганіа Карбалья, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Выконваючы абавязкі, зрушаны з пасады
8 чэрвеня 1970 — 18 чэрвеня 1970	Ваенная хунта Педра Альберта Хасэ Гнаві, Старшыня хунты камандуючых	Mil
18 чэрвеня 1970 — 22 сакавіка 1971	Брыгадны генерал Раберта Марсела Левінгстан Лаборда, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Дэ факта, зрушаны з пасады прэзідэнта
22 марта 1971 — 25 мая 1973	Генерал Алехандра Агусцін Ланусэ Хелі, дэ факта Прэзідэнт	Mil

Затым рушыў услед кароткі перыяд дэмакратычнага кіравання:

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
25 мая 1973 — 13 ліпеня 1973	Доктар Эктар Хасэ Кампара Дэмаэстрэ, Прэзідэнт	FJL	Сышоў у адстаўку
14 ліпеня 1973 — 21 кастрычніка 1973	Доктар Рауль Альберта Ласціры, Выконваючы абавязкі прэзідэнта	FJL
21 кастрычніка 1973 — 1 ліпеня 1974	Генерал Хуан Дамінга Перон дэ ла Соса, Прэзідэнт	PJ	Трэці тэрмін, памёр, знаходзячыся на пасадзе
1 ліпеня 1974 — 24 сакавіка 1976	Ісабель Марцінес дэ Перон, Прэзідэнт	PJ	Зрушана з пасады ў выніку ваеннага перавароту

Ваенны пераварот 1976 года, вядомы пад назвай «Працэс нацыянальнай рэарганізацыі» (ісп.: Proceso de Reorganización Nacional), пакуль з'яўляецца апошнім у гісторыі Аргенціны:

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
24 сакавіка 1976 — 29 сакавіка 1976	Ваенная хунта Генерал Хорхэ Відэла, Эміліа Эдуарда Масера і Арланда Рамон Агосці Эчэніке	Mil
29 сакавіка 1976 — 29 сакавіка 1980	Генерал 'Хорхэ Відэла, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Дэ факта
29 сакавіка 1980 — 11 снежня 1981	Раберта Эдуарда Віёла Прэведзіні, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Дэ факта, сышоў у адстаўку
11 снежня 1980 — 22 снежня 1981	Карлас Альберта Лакостэ, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Дэ факта, выканаўца абавязкаў
22 снежня 1981 — 18 чэрвеня 1982	Леапольда Фартуната Галцьеры Кастэлі, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Дэ факта, выканаўца абавязкаў
18 чэрвеня 1982 — 1 ліпеня 1982	Альфрэда Оскар Сен-Жан, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Дэ факта, выканаўца абавязкаў
1 ліпеня 1982 — 10 снежня 1983	Рэйнальда Беніта Антоніа Біньёнэ Рамаён, дэ факта Прэзідэнт	Mil	Дэ факта

У 1983 годзе адбыўся апошні пераход улады ад ваеннага ўрада да грамадзянскага:

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
10 снежня 1983 — 8 ліпеня 1989	Рауль Рыкарда Альфансін Фулькес, Прэзідэнт	UCR	Сышоў у адстаўку
8 ліпеня 1989 — 8 ліпеня 1995	Карлас Сауль Менем Акіль, Прэзідэнт	PJ	Першы тэрмін

Папраўка 1994 года да канстытуцыі дазволіла вылучэнне прэзідэнта на другі тэрмін (гэта магчымасць была адменена ў 1957 годзе).

Тэрмін	Кіраўнік дзяржавы	Партыя	Заўвагі
8 ліпеня 1995 — 10 снежня 1999	Карлас Сауль Менем Акіль, Прэзідэнт	PJ	Другі тэрмін
10 снежня 1999 — 21 снежня 2001	Фернанда дэ ла Руа Бруна, Прэзідэнт	UCR/AL	Сышоў у адстаўку
21 снежня 2001 — 23 снежня 2001	Федэрыка Рамон Пуэрта, Дзеючы кіраўнік выканаўчай улады	PJ	Часова выканаўца абавязкаў
23 снежня 2001 — 31 снежня 2001	Адольфа Радрыгес Саа Паэс Манцёра, Прэзідэнт	PJ	Абраны Кангрэсам, сышоў у адстаўку
31 снежня 2001 — 2 студзеня 2002	Эдуарда Оскар Каманья, Дзеючы кіраўнік выканаўчай улады	PJ	Часова выканаўца абавязкаў
2 студзеня 2002 — 25 мая 2003	Эдуарда Альберта Дуальдэ Мальданада, Прэзідэнт	PJ	Абраны Кангрэсам, сышоў у адстаўку
25 мая 2003 — 10 снежня 2007	Нестар Карлас Кіршнер Астоіч, Прэзідэнт	PJ
10 снежня 2007 — 10 снежня 2015	Крысціна Элізабет Фернандэс дэ Кіршнер, Прэзідэнт	PJ
10 снежня 2015 — 10 снежня 2023	Маўрысіа Макры, Прэзідэнт	PJ
10 снежня 2023 — па цяперашні час	Хаўер Мілей, Прэзідэнт

Партыі


AL	Alianza	Саюз за працу, правасуддзе і адукацыю (левацэнтрысцкая кааліцыя)
Aut	Autonomista	Аўтанамісцкая партыя
CC	Concordancista	Канкардансісцкая партыя
Fed	Federal	Федэралісцкая партыя
Con	Conciliador	Партыя аб'яднання
Lib	Liberal	Ліберальная партыя
Mil		Ваенныя
MPF	Movimiento Popular Fueguino	Народны рух Вогненнай Зямлі
PAN	Partido Autonomista Nacional	Нацыянальная аўтанамісцкая партыя
PC	Partido Conservador	Кансерватыўная партыя
PL	Partido Laborista	Партыя труда (пасля 1947 года Перанісцкая)
PJ	Partido Justicialista	Хустысіялісцкая партыя цэнтрысцкая, былая Перанісцкая
PP	Partido Peronista	Перанісцкая партыя (кансерватыўная)
UC	Unión Cívica	Грамадзянскі саюз
UCR	Unión Cívica Radical	Грамадзянскі радыкальны саюз
UCRI	Unión Cívica Radical Intransigente	Грамадзянскі радыкальны саюз непрымірымых
UCRP	Unión Cívica Radical del Pueblo	Грамадзянскі радыкальны саюз народа
Uni	Unitario	Унітарыянская партыя