Царква Усіх Святых (Пірэвічы)

Славутасць
Царква Усіх Святых
52°47′15″ пн. ш. 30°19′45″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Пірэвічы
Канфесія	БПЦ і праваслаўе
Епархія	Гомельская епархія
Архітэктурны стыль	псеўдарускі стыль
Архітэктар	Пётр Іванавіч Кальнін
Дата заснавання	1902
Будаўніцтва	1902

Царква Усіх Святых — праваслаўны храм у вёсцы Пірэвічы Жлобінскага раёна Гомельскай вобласці. Знаходзіцца ў цэнтры вёскі.

Напрыканцы XIX стагоддзя Пірэвічы былі адносна невялікім паселішчам (у 1886 годзе — каля 570 жыхароў) і не мелі ўласнага храма^[1]. Пачатак XX стагоддзя адзначыўся ростам насельніцтва (больш за 1100 жыхароў), што абумовіла неабходнасць адкрыць прыход у самой вёсцы^[1].

Пабудавана ў 1902 годзе з цэглы паводле праекта П. І. Калніна на сродкі памешчыка Раговіча^[2].

Будаўніцтва царквы профінансавала мясцовая памешчыца Аляксандра Аляксееўна Раговіч (удава тайнага саветніка), якая таксама выдзеліла зямельны ўчастак пад храм^[3]. Непасрэднай арганізацыяй работ кіраваў давераны асоба памешчыцы Леанід Аляксеевіч Спыткоў (у 1911 годзе ён з жонкай стаў уладальнікам фальварка Пірэвічы; пахаваны на двары царквы)^[3].

Асвячэнне адбылося 6 чэрвеня 1903 года^[3]. Першыя набажэнствы ў новым прыходзе служылі айцы Лявонцій Глінскі і Павел Керножыцкі; першым псаломшчыкам быў Хрыстафор Глыбоўскі^[3][1].

Першым настаяцелем храма стаў Лявонцій Глінскі (1903  — 1907).

У 1920-я гады з храма былі канфіскаваныя званы, а ў 1930 годзе савецкая ўлада закрыла царкву; будынак прыстасавалі пад склад для калгаснай маёмасці^[3].

Падчас нямецкай акупацыі (1941—1944) богаслужэнні ў Пірэвіцкай царкве аднавіліся. Настаяцелем у гэты час быў святар Васіль Шыкуноў з вёскі Скепня, чый храм быў разбураны. У 1943 годзе айцец Васіль і яго дзве дачкі загінулі ад рук партызан (іх жыўцом спалілі)^[3].

У 1944 годзе, пасля вызвалення вёскі, набажэнствы ў царкве аднавіліся і больш не спыняліся. У пасляваенныя дзесяцігоддзі, нягледзячы на антырэлігійную палітыку ўладаў, царква заставалася дзейнай (за выключэннем 1930-х гадоў службы ішлі бесперапынна)^[3].

Аднак савецкія чыноўнікі часта пагражалі закрыццём прыхода; святары называлі службу ў Пірэвічах «ссылкай», бо мясцовы прыход лічыўся «няспакойным, бедным і слабым»^[3].

Толькі на пачатку 1990-х гадоў улады дазволілі адрамантаваць будынак храма^[3]. У сярэдзіне 1990-х, калі настаяцелем быў пратаіерэй Яўменій Малец, была адноўлена разбураная ў вайну званіца і праведзена рэстаўрацыя храма^[3]. Звон, вывезены немцамі, выраблены нанова; адбылося паўторнае асвячэнне комплексу, якое здзейсніў епіскап Гомельскі і Жлобінскі Арыстарх^[1].

Помнік архітэктуры неарускага стылю. Падоўжна-восевая крыжападобная ў плане кампазіцыя храма складаецца з выцягнутага па папярочнай восі прытвора, прамавугольнай трапезнай, кубападобнай малітоўнай залы з бакавымі прыдзеламі, паўкруглай апсіды з бакавымі рызніцамі такога ж абрысу. У сілуэце будынка дамінуе асноўны кубападобны аб’ём, апяразаны па перыметры какошнікавым парапетам, завершаны пакатым шатровым дахам з двух’ярусным (цыліндры на васьмерыку) купальным барабанам. Галоўны ўваход аформлены магутным ганкам-рундуком з арачнымі прасветамі, вуглавыя ўваходы (паміж трапезнай і малітоўнай залай) — ганкамі пад навісямі. Сцены прарэзаны арачнымі аконнымі праёмамі ў фігурных з кілепадобнымі сандрыкамі ліштвах. Архітэктура будынка мае насычанае пластыка-дэкаратыўнае і колеравае рашэнне. Са старажытнарускай царкоўнай архітэктуры пазычаны вуглавыя ўразныя калонкі, маёлікавыя паліхромныя шырынкі і круглыя разеткі, закамары і какошнікі, аркатурныя і гарадковыя фрызы.

Храм збудаваны з чырвонай цэглы, што надае будынку манументальны выгляд. Над прытворам узвышаецца масіўная двух’ярусная званіца з шатровым дахам.

Агульная плошча будынка складае каля 500 м², таўшчыня муроў — больш за 1 м. Унутры храму — цэнтрычная кампазіцыя: сярэдняя частка перакрыта сферычным купалам з ліхтаром на парусах. Апсіда змяшчае трох’ярусны іканастас; ніжнія часткі сцен унутры абліцаваныя дэкаратыўнай керамічнай пліткай. У інтэр’еры прысутнічаюць насценныя фрэскі з біблійнымі сцэнамі, царскія вароты, абразы ў традыцыйных акладах, клірас.

У інтэр'еры сяродкрыжжа перакрыта сферычным купалам з ліхтаром, падтрыманым магутнымі аркамі і вуглавымі парусамі, трапезная і прыдзелы — цыліндрычнымі скляпеннямі. Цокальная частка сцен абліцавана керамічнай пліткай.

За больш чым стогадовую гісторыю прыходу змяніўся шэраг настаяцеляў царквы. Сярод іх:^[4]

• 1902–1907 — святар Лявонцій Глінскі — першы настаяцель храма;
• 1907–1922 — святар Павел Керножыцкі;
• 1922–1930 — звесткі адсутнічаюць; прыход мог абслугоўвацца святарамі суседніх парафій;
• 1930–1931 — святар Фёдар Семёнаў;
• 1941–1943 — святар Васіль Шыкуноў (загінуў у 1943 г.);
• 1944–1953 — іераманах Мануіл (у міру Міхаіл Сівенкоў);
• 1953 — святар Анатоль Місеюк;
• 1953–1955 — святар Мікалай Кныш;
• 1955–1959 — святар Васіль Рынкевіч;
• 1959–1965 — протаіерэй Аляксандр Дзічкоўскі;
• 1965 (травень–кастрычнік) — святар Міхаіл Мандрык;
• 1965–1968 — протаіерэй Яўген Вейго;
• 1968–1969 — святар Аляксей Аляксеюк;
• 1969–1970 — святар Пётр Пінчук;
• 1970–1972 — іерэй Данііл Адзінокі;
• 1973–1977 — святар Леў Васільеў;
• 1977–1978 — святар Іярафей Антоненка;
• 1978–1980 — святар Мікалай Салахін;
• 1980–2000 — протаіерэй Яўменій Малец;
• 2000–2017 — протаіерэй Васіль Міхайлоўскі;
• 2017–2020 — іерэй Сяргей Плятэжаў;
• з 2020 — іерэй Васіль Церашкоў (дзейсны настаяцель).

Царква Усіх Святых у Пірэвічах з’яўляецца дзеючым прыходскім храмам. Храм адкрыты штодня, у вызначаныя дні праводзяцца вечаровыя службы, па нядзелях і святах здзяйсняецца Бажэственная літургія^[4]. Будынак падтрымліваецца ў добрым стане пасля рэстаўрацыі; у сярэдзіне 1990-х гадоў нанова адбудавана званіца і аднавіліся званы^[4].

Пры храме працуе нядзельная школа для дзяцей і моладзі, праводзяцца катэхізатарскія гутаркі. Прыход актыўна ўдзельнічае ў духоўным жыцці мясцовай супольнасці^[4].

У чэрвені 2023 года ў Пірэвічах адбыліся ўрачыстасці з нагоды 120-годдзя з дня асвячэння храма. 11 чэрвеня 2023 года юбілейную Бажэственную літургію ў дзень прастольнага свята (Сабор Усіх Святых) узначаліў епіскап Светлагорскі Амвросій — вікарый Гомельскай епархіі. Яму саслужылі благачынны Жлобінскай акругі протаіерэй Аляксей Сматрыцкі, настаяцель прыхода храма Усіх Святых іерэй Васіль Церашкоў і духавенства акругі^[4]. Пасля богаслужэння адбыўся хрэсны ход.

У дзень святкавання вучні Пірэвіцкай сярэдняй школы падрыхтавалі літаратурна-музычную кампазіцыю пра гісторыю царквы, а выхаванцы нядзельных школ прадставілі выставу дзіцячых малюнкаў на духоўную тэматыку^[4]. Святочныя мерапрыемствы яшчэ раз падкрэслілі значнасць храма Усіх Святых як цэнтра духоўнага жыцця і культурнай спадчыны рэгіёна.

• Праваслаўныя храмы Беларусі : энцыклапедычны даведнік / А. М. Кулагін; [рэдакцыйны савет: Г. П. Пашкоў, Л. В. Календа]. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 653 с. 2000 экз. ISBN 978-985-11-0389-4

• Царква Усіх Святых (Пірэвічы) на сайце Radzima.org
• Царква Усіх Святых (Пірэвічы) на сайце Глобус Беларусі (руск.)