Галактички нишки — најголемите структури во вселената сочинети од ѕидови на гравитациски врзани галактички суперјата. Овие масивни образби налик на конци можат да достигнат големина од 80 мегапарсеци h−1 (160 до 260 милиони светлосни години[1]) и претставуваат граници помеѓу големи празнини.[2]
Образување
Во стандардниот модел за развојот на вселената, галактичките нишки образуваат пајажински низи од темна материја, наречени галактичка пајажина или вселенска пајажина.[3] Се смета дека темната материја ја диктира структурата на вселената во најголеми размери. Темната материја гравитациски привлекува барионска материја, и е „нормалната“ материја која образува долги тенки ѕидови од галактички суперјата.
Откривање
Откривањето на структури поголеми од суперјата почнало кон крајот на 1980-тите. Во 1987 г. астрономот Ричард Брент Тали од Астрономскиот институт при Хавајскиот институт го открил суперјатниот комплекс Риби-Кит. Во 1989 г. е откриен Големиот Ѕид CfA2,[4] проследен од Слоуновиот Голем Ѕид во 2003 г.[5] На 11 јануари 2013 г. истражувачите на чело со Роџер Клаус од Универзитетот на Централен Ланкашир го објавиле откритието на голема квазарска група наречена Огромна Голема Квазарска Група, неспоредливо поголема од дотогаш познатите галактички нишки.[6] Во ноември 2013 г. служејќи се со гама-изблици како појдовни точки, астрономите го откриле Големиот Ѕид Херкул–Северна Круна — неверојатно огромна нишка со големина од 10 милијарди светлосни години.[7][8][9]
Нишки
Нишките во потесна смисла се вид на нишки со приближно сличнни големи и мали полуоски по должинската оска.
Во 2004 г. е откриена нишка со должина на Големиот Ѕид. Во 2008 г. сè уште била најголемата структура понатаму од црвеното поместување 2.[14][15][16][17]
Ади Цитрин и Ноа Брош предложиле кратка нишка откриена со утврдувањето на порамнета нареденост на ѕвездородни галаксии во соседството на Млечниот Пат и Месната Група.[18] Постоењето на оваа нишка, како и на слична пократка нишка е утврдено со проучувањето на Меквин и др. (2014) според далечинските мерења со методот TRGB.[19]
Галактички ѕидови
Галактичкиот ѕид е вид на нишка со значнително поголема голема полуоска отколку малата по должинската оска.
Галактички ѕидови
Ѕид
Откриен
Средна оддалеченост
Големина
Белешки
Голем Ѕид CfA2 (Ѕид Береникина Коса, Голем Ѕид, Северен Голем Ѕид, Голем Северен Ѕид, Голем Ѕид CfA)
Ова е првата откриена суперголема големоразмерна структура или псевдоструктура во вселената. Хомункулот CfA се наоѓа во срцевината на Големиот Ѕид, а суперјатото Береникина Коса го сочинува најголемиот дел од неговата структура. Береникина Коса е во неговата срцевина.[20][21]
Предложен е ѕид како физичко отелотворение на Големиот Привлекувач со јатото Рамнило како негов дел. Понекогаш се нарекува Привлекувачки Голем Ѕид или Рамнилов Ѕид.[24] Овој предлог бил заманет со предлогот за суперјатото Ланијакеја, кое би го опфатило Големиот Привлекувач и суперјатата Девица и Водна Змија-Кентаур.[25]
Во 2000 г. е предложен ѕид сместен на z=1,47 во близина на радиогалаксијата B3 0003+387.[26]
Во 2000 г. е предложен ѕид сместен на z=0,559 во северниот дел на сликата Длабоко поле на „Хабл“.[27][28]
Карта на најблиски галактички ѕидови
Вселената во азмер од 500 милиони светлосни години со најблиските галактички ѕидови
Големи квазарски групи
Големите квазарски групи (ГКГ) се едни од најголемите познати структури.[29] Има теорија дека тие се протохиперјата/протосуперјатни компекси/претходници на галактички нишки.[30]
↑ 8,08,18,28,38,48,5Horvath I., Hakkila J., and Bagoly Z.; Hakkila, J.; Bagoly, Z. (2013). „The largest structure of the Universe, defined by Gamma-Ray Bursts“. 7th Huntsville Gamma-Ray Burst Symposium, GRB 2013: Paper 33 in EConf Proceedings C1304143. 1311: 1104. arXiv:1311.1104. Bibcode:2013arXiv1311.1104H.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
↑'Astronomy and Astrophysics' (ISSN0004-6361
), vol. 138, no. 1, Sept. 1984, pp. 85–92. Research supported by Cornell University "The Coma/A 1367 filament of galaxies" 09/1984Bibcode: 1984A&A...138...85F
↑'Astrophysical Journal', Part 1 (ISSN0004-637X
), vol. 299, Dec. 1, 1985, pp. 5–14. "A possible 300 megaparsec filament of clusters of galaxies in Perseus-Pegasus" 12/1985Bibcode: 1985ApJ...299....5B
↑ 13,013,1The Astrophysical Journal Supplement Series, volume 121, issue 2, pp. 445–472. "Photometric Properties of Kiso Ultraviolet-Excess Galaxies in the Lynx-Ursa Major Region" 04/1999Bibcode: 1999ApJS..121..445T
↑ 22,022,122,2Unveiling large-scale structures behind the Milky Way. Astronomical Society of the Pacific Conference Series, vol. 67; Proceedings of a workshop at the Observatoire de Paris-Meudon; 18–21 January 1994; San Francisco: Astronomical Society of the Pacific (ASP); c1994; edited by Chantal Balkowski and R. C. Kraan-Korteweg, p.21 ; Visualization of Nearby Large-Scale StructuresАрхивирано на 27 ноември 2015 г. ; Fairall, A. P., Paverd, W. R., & Ashley, R. P. ; 1994ASPC...67...21F
↑ 23,023,123,223,3Astrophysics and Space Science, volume 230, issue 1–2, pp. 225–235 "Large-Scale Structures in the Distribution of Galaxies" 08/1995Bibcode: 1995Ap&SS.230..225F
↑Vanden Berk, Daniel E.; Stoughton, Chris; Crotts, Arlin P. S.; Tytler, David; Kirkman, David (2000). „QSO[CLC]s[/CLC] and Absorption-Line Systems surrounding the Hubble Deep Field“. The Astronomical Journal. 119 (6): 2571–2582. arXiv:astro-ph/0003203. Bibcode:2000AJ....119.2571V. doi:10.1086/301404. S2CID117882449.
↑ 30,030,1 Clowes, Roger G.; Harris, Kathryn A.; Raghunathan, Srinivasan; Campusano, Luis E.; Soechting, Ilona K.; Graham, Matthew J.; "A structure in the early universe at z ~ 1.3 that exceeds the homogeneity scale of the R-W concordance cosmology"; arXiv:1211.6256 ; Bibcode: 2012arXiv1211.6256C ; doi:10.1093/mnras/sts497 ; Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 11 January 2013
