Македонија. Етнографија и статистика

Македонија. Етнографија и статистика

корица на книгата
Автор	Васил Иванов К’нчов
Изворен наслов	Македония. Етнография и статистика
Земја	Бугарија
Јазик	бугарски
Издавач	Државна печатница - Софија
Издадена	1900

„Македонија. Етнографија и статистика“^[1] е книга на бугарскиот географ и политичар Васил К’нчов. Отпечатена е на бугарски јазик во 1900 година во Софија и претставува прва целосна статистика на населението на Македонија објавена во Бугарија. Издавач е Бугарската академија на науките. Книгата е преведена и на француски јазик од Леон Ламуш.

Васил К’нчов долги години работел и предавал во Солунската машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“ во Солун и во Сер, а од 1894 до 1897 година бил главен училиштен инспектор на егзархиските училишта во Македонија. Патувајќи како инспектор, собирал информации на терен за населените места, за етничкиот и религиозен состав на населението, па користејќи и други дотогаш објавени студии и патописи за Македонија, ги објавил во оваа книга.

Во првиот дел од книгата К’нчов дава општи белешки за населението на Балканскиот Полуостров, историски осврт на етничката состојба и промените во етничкиот состав на Македонија во текот на историјата. Потоа пренесува неколку карти со негови коментари во врска со етнографските карти и описи на Франсоа Пуквил, Ами Буе, Август Гризебах, Павел Шафарик, Јосиф Милер, Виктор Григорович, Јохан Георг фон Хан, Гиом Лежан, Џорџина Макензи и Аделина Урби, Густав Вајганд, Хајнрих Киперт и други.

Во вториот дел наречен „Статистика“ дава подробен опис на сите населени места во Македонија по кази, на нивното население, етничкиот состав и религиозната припадност. Целото словенско население на Македонија К’нчов го именува како бугарско.

К’нчов смета дека Бугарите претставуваат главен локален елемент во Македонија.^[2] На второ место според него се Турците, а потоа се Грците и Арнаутите, кои главно ги населуваат јужните и западните покраини на земјата.^[3]

Во неговата книга „Орохидрографија на Македонија“, К’нчов пишува дека Бугарите и Куцовласите самите себе се нарекуваат Македонци, а така ги нарекуваат и околните народи.^[4]

Според К’нчов, етничката припадност на населението во Македонија по вилаети е следната:^[5]

Во проценти, етничката припадност по вилаети според К’нчов е:

Според К’нчов, етничката припадност на населението во Македонија по кази е следната:^[6]

Во проценти етничката припадност на населението по кази е следната:

Според некои статистики во периодот кога се спороведувал пописот на територијата на етнографска Македонија имало 49 градови. Најголем град во Македонија бил Солун, додека втор по големина бил Битола (најголем во Вардарска Македонија), а како најмал се наведува градот Гребен. Од етнички аспект, Македонците (според К’нчов 'Бугари') биле мнозинство во 23 града, со тоа што во три од нив, Кичево, Пехчево и Кавадарци доминирале Македонците муслимани. Турците сочинувале повеќе од половина од населението во 20 града, потоа Грците во 4, а Албанците и Евреите во по еден град.

Може да се забележи дека во 1900 година, главни и речиси подеднакво застапени етнички групи во македонските градови биле Македонците (200.815) и Турците (187.835), кои заедно живееле во 35 градови. Воопшто немало Македонци во Кавала, Кожани, Правишта, Кајлар и Гребен, додека не биле запишани Турци во градовите Дебар, Крушево, Кавадарци, Кичево, Пехчево, Гуменџе, Берово и Неготино.

Во најголем број Македонците биле запишани во Прилеп (16.900 ж.), Албанците во Дебар, Власите во Битола, а Евреите, Турците, Грците и Ромите во Солун.

Од вкупно 2.247.574 жители, бројот на градското население изнесувал 568.574 жители или 25.2 %, додека поголемиот дел или 1.679.000 жители, односно 74,8 % припаѓале на селското население.

Ако се земе предвид поделбата на Македонија која настанала по Балканските војни и Првата светска војна, односно поделбата на Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија, етничката припадност на населението според податоците по кази на К’нчов би била следната:^[8]

Во проценти етничката припадност на населениeто би била: