Хаплогрупа

На оваа страница е потребен превод на македонски. Оваа страница (или пасус) не е напишана на јазик којшто е македонски. Ако е наменета за читателите од тој јазик, треба да биде преместена на јазичното издание на Википедија на тој јазик. Видете го целосниот список на јазични изданија. Ако страницата (или пасусот) не е преведена на македонски во рок од една седмица, содржината која е на друг јазик ќе биде избришана.

Хаплотип е група алели во организам кои се наследени заедно од еден родител, и хаплогрупа е група од слични хаплотипови кои делат заеднички предок со мутација на полиморфизам со еден нуклеотид. Поконкретно, хаплотипот е комбинација на алели во различни хромозомски региони кои се тесно поврзани и кои имаат тенденција да се наследат заедно. Бидејќи хаплогрупата се состои од слични хаплотипови, обично е можно да се предвиди хаплогрупа од хаплотипови. Хаплогрупите се однесуваат на една линија на потекло.

Секоја хаплогрупа потекнува и останува дел од претходната единствена хаплогрупа (или парагрупа). Која било поврзана група на хаплогрупи може прецизно да се моделира како вгнездена хиерархија, во која секое множество (хаплогрупа) е исто така подмножество од едно пошироко множество (наспроти бипаренталните модели, како што сe семејните стебла на човекот).

Хаплогрупите нормално се идентификуваат со почетната буква од азбуката, а усовршувањето се состои од дополнителни комбинации на броеви и букви, како што се A → A1 → A1a. Азбучната номенклатура беше објавена во 2002 година од страна на Y Chromosome Consortium.^[1]

Во човечката генетика, хаплогрупите кои најчесто се проучувани се хаплогрупите на Y-хромозомот (Y-DNA) и хаплогрупите на митохондријалната ДНК (mtDNA), од нив секоја може да се користи за дефинирање на генетските популации. Y-DNA се пренесува исклучиво по патрилинеалната линија, од татко на син, додека митохондријалната ДНК се пренесува по матрилинеалната линија, од мајка на потомство од двата пола.

Митохондриите се мали органели кои лежат во цитоплазмата на еукариотските клетки, како оние на луѓето. Нивната примарна функција е да обезбедат енергија на клетката. Митохондриите се намалени потомци на симбиотски бактерии кои некогаш живееле слободно. Еден показател дека митохондриите некогаш живееле слободно е дека секоја од нив содржи кружна ДНК, наречена митохондријална ДНК (mtDNA), чија структура е повеќе слична на бактериите отколку на еукариотските организми. Огромното мнозинство на човечката ДНК е содржано во хромозомите во јадрото на клетката, но mtDNA е исклучок. Поединецот ја наследува својата цитоплазма и органелите содржани во таа цитоплазма исклучиво од мајчината јајце клетка (јајце клетка); сперматозоидите минуваат само на хромозомската ДНК, сите татковски митохондрии се вареле во ооцитот. Кога ќе се појави мутација во молекулата на mtDNA, мутацијата затоа се пренесува во директна женска линија на потекло.

Човечките Y хромозоми се полови хромозоми специфични за машкиот пол; скоро сите кои поседуваат Y хромозом ќе бидат морфолошки машки. Иако Y хромозомите се сместени во клеточното јадро и спарени со Х хромозомите, тие само се рекомбинираат со Х-хромозомот на краевите на Y-хромозомот; преостанатите 95% од Y хромозомот не се рекомбинираат. Па така, Y хромозомот и сите мутации што се појавуваат во него се пренесуваат од татко на син.

Другите хромозоми, автозоми и Х-хромозоми во жените, го споделуваат нивниот генетски материјал (наречен вкрстување што доведува до рекомбинација) за време на мејозата. Ефикасно тоа значи дека генетскиот материјал од овие хромозоми се меша во секоја генерација, и така сите нови мутации се пренесуваат случајно од родителите на потомците.

Специјалната карактеристика за Y хромозомите и mtDNA е тоа што мутациите можат да се акумулираат по одреден сегмент од двете молекули и овие мутации остануваат фиксирани на своето место на ДНК. Понатаму, може да се заклучи и историската низа на овие мутации.Пример, ако збирот од десет Y хромозоми содржи мутација, А, но само пет од хромозомите содржат втора мутација, Б, тогаш мора да биде дека мутацијата Б се случила по А.

Сите десет мажи кои носат хромозом со мутација А се машки потомци на истиот човек кој бил првиот човек што ја носи оваа мутација. Првиот човек што ја носи мутацијата Б исто така бил директен машки потомок на овој човек, но и директен предок од машката линија на сите мажи кои ја носат мутацијата Б. Серии од мутации како оваа формираат молекуларни лози. Секоја мутација дефинира збир на специфични Y хромозоми наречени хаплогрупа.

Сите мажи кои носат мутација А формираат единствена хаплогрупа, и сите мажи кои носат мутација Б се дел од оваа хаплогрупа, но мутацијата Б, дефинира понова хаплогрупа (која е подгрупа) на која мажите носат само мутација А не припаѓаат.И mtDNA и Y хромозомите се групирани во лоза и хаплогрупи; тие често се претставени како дијаграми слични на дрво.

Човечкиот Y хромозом на хаплогрупите на ДНК (Y-DNA) се именувани од А до Т, и се поделени со помош на броеви и мали букви. Ознаките на хаплогрупите на хромозомот Y се воспоставени од Конзорциумот за хромозомот Y.^[2]Предлошка:MtDNAY-хромозомскиот Адам е името дадено од истражувачите на најновиот заеднички патрилинеален (машка лоза) предок на сите луѓе.

Главни хаплогрупи на Y-хромозомот и нивните географски региони на настанување, вклучуваат:

• Хаплогрупа А (М91) (Африка, особено Коисан и Нилоти)
• Хаплогрупа Б (М60) (Африка, особено Пигмеите и Хаџабе)

(мутација M168 се случи ~50.000 bp)

• Хаплогрупа C (M130) (Океанија, Северна/Централна/Источна Азија, Северна Америка и мало присуство во Јужна Америка, Југоисточна Азија, Јужна Азија, Западна Азија и Европа)
• YAP+ хаплогрупи
  • Хаплогрупа DE (M1, M145, M203)
    • Хаплогрупа Д (CTS3946) (Тибет, Непал, Јапонија, Андаманските Острови, Средна Азија и спорадично присуство во Нигерија, Сирија и Саудиска Арабија)
    • Хаплогрупа Е (M96)
      • Хаплогрупа E1b1a (V38) Западна Африка и околните региони; порано познат како E3a
      • Хаплогрупа E1b1b (M215) Поврзана со ширењето на афроазиските јазици; сега се концентрирани во Северна Африка и Рогот на Африка, како и делови од Блискиот Исток, Медитеранот и Балканот; порано познат како E3b

(мутација M89 се случи ~45.000 bp)

• Хаплогрупа F (M89) Океанија, Европа, Азија, Северна и Јужна Америка
  • Хаплогрупа ФТ (P14, M213) (Кина, Виетнам,^[3] Сингапур ^[4] )
• Хаплогрупа Г (М201) (присутна меѓу многу етнички групи во Евроазија, обично со ниска фреквенција; најчеста во Кавказ, иранската висорамнина и Анадолија; во Европа главно во Грција, Италија, Иберија, Тирол, Бохемија; ретка во северна Европа)
• Хаплогрупа H (L901/M2939)
  • H1'3 (Z4221/M2826, Z13960)
    • H1 (L902/M3061)
      • H1a (M69/Page45) Индија, Шри Ланка, Непал, Пакистан, Иран, Средна Азија
      • H1b (B108) Пронајден кај бурмански поединец во Мјанмар .^[4]
    • H3 (Z5857) Индија, Шри Ланка, Пакистан, Бахреин, Катар
  • H2 (P96) Порано позната како хаплогрупа F3. Се среќава со мала фреквенција во Европа и западна Азија.
• Хаплогрупа IJK (L15, L16)

• Хаплогрупа IJK (L15, L16)
  • Хаплогрупа IJ (S2, S22)
    • Хаплогрупа I (M170, P19, M258) (распространета во Европа, ретко пронајдена во делови на Блискиот Исток и практично отсутна на друго место ^[5] )
      • Хаплогрупа I1 (M253, M307, P30, P40) (Северна Европа, доминантна во Скандинавија)
      • Хаплогрупа I2 (S31) (Централна и Југоисточна Европа, Сардинија, Балкан)
    • Хаплогрупа Ј (М304) (Блискиот Исток, Турција, Кавказ, Италија, Грција, Балканот, Северна Африка)
      • Хаплогрупа Ј* (главно пронајдена во Сокотра, со неколку набљудувања во Пакистан, Оман, Грција, Чешка и меѓу турските народи )
      • Хаплогрупа J1 (M267) (Најмногу поврзана со семитските народи на Блискиот Исток, но исто така се среќава во; Медитеранска Европа, Етиопија, Северна Африка, Пакистан, Индија и со североисточните кавкаски народи во Дагестан ; J1 со DYS388=13 е поврзан со источна Анадолија)
      • Хаплогрупа J2 (M172) (Главно се наоѓа во Западна Азија, Средна Азија, Иран, Италија, Грција, Балканот и Северна Африка)
  • Хаплогрупа К (M9, P128, P131, P132)

(мутација М9 се случи ~40.000 bp )

• Haplogroup K
  • Haplogroup LT (L298/P326)
    • Haplogroup L (M11, M20, M22, M61, M185, M295) (South Asia, Central Asia, Southwestern Asia, the Mediterranean)
    • Haplogroup T (M70, M184/USP9Y+3178, M193, M272) (North Africa, Horn of Africa, Southwest Asia, the Mediterranean, South Asia); formerly known as Haplogroup K2
  • Haplogroup K(xLT) (rs2033003/M526)

• • Хаплогрупа М (P256) (Нова Гвинеја, Меланезија, источна Индонезија)
  • Хаплогрупа NO (M214)
    • Хаплогрупа N (M231) (најсеверна Евроазија)
    • Хаплогрупа О (М175) (Источна Азија, Југоисточна Азија, Јужен Тихи Океан, Јужна Азија, Средна Азија)
      • Хаплогрупа О1 (F265)
        • Хаплогрупа O1a (M119)
        • Хаплогрупа O1b (P31, M268)
      • Хаплогрупа О2 (M122)
  • Хаплогрупа P-M45 (M45) (М45 се појави ~35.000 bp)
    • Хаплогрупа Q-M242 (M242) (Се случи ~15.000-20.000 bp. Пронајдена во Азија и Америка)
      • Хаплогрупа Q-M3 (M3) (Северна Америка, Средна Америка и Јужна Америка)
    • Хаплогрупа R (M207)
      • Хаплогрупа R1 (M173)
        • Хаплогрупа R1a (M17) (средна Азија, Јужна Азија и Централна, Северна и Источна Европа)
        • Хаплогрупа R1b (M343) (Европа, Кавказ, Средна Азија, Јужна Азија, Северна Африка, Централна Африка)
      • Хаплогрупа R2 (M124) (Јужна Азија, Кавказ, Средна Азија)
  • Хаплогрупа S (M230, P202, P204) (Нова Гвинеја, Меланезија, источна Индонезија)

Човечките mtDNA хаплогрупи се: A, B, C, CZ, D, E, F, G, H, HV, I, J, pre- JT, JT, K, L0, L1, L2, L3, L4, L5 , L6, M, N, P, Q, R, R0, S, T, U, V, W, X, Y и Z.

Митохондријалната Ева е името дадено од истражувачите на жената која е најновиот матрилинеален (женска лоза) предок на сите луѓе.

• Африкански: L0, L1, L2, L3, L4, L5, L6
• Западноевроазиски: H, T, U, V, X, K, I, J, W (сите наведени западноевроазиски хаплогрупи се изведени од макро-хаплогрупата N ) ^[6]
• Источноевроазиски: A, B, C, D, E, F, G, Y, Z (забелешка: C, D, E, G и Z припаѓаат на макро-хаплогрупата M )
• Индијанци: А, Б, Ц, Д, Х
• Австрало-меланезиски : P, Q, S

Митохондријалните хаплогрупи се поделиле на три главни групи, кои се означени со секвенцијалните букви L, M, N. Човештвото прво се подели во L групата.

Според SNPS хаплогрупите кои се на возраст од првиот настан на истребување имаат тенденција да бидат околу 45-50 киа. Хаплогрупите на вториот настан на истребување се чинеше дека се разликуваат 32-35 киа според Малта. Настанот на истребување на земјата нула се чини дека е Тоба за време на кој се чинеше дека хаплогрупата CDEF* се разминува во C, DE и F. C и F немаат речиси ништо заедничко додека D и E имаат многу заедничко. Настанот на истребување број 1 според сегашните проценки се случил по Тоба, иако постарата древна ДНК можела да го турне настанот на истребување на земјата нула долго пред Тоба, и да го турне првиот настан на истребување овде назад во Тоба.

• Меѓународен проект HapMap
• Молекуларна еволуција
• Молекуларна филогенетика
• Човечка еволутивна генетика
• Раса (биологија) / Раса (човечка категоризација)
• Генетска генеалогија
• Генеалошки ДНК тест
• Список на теми од генетска генеалогија
• Список на хаплогрупи на значајни луѓе

.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-б{list-style-type:б}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}

• Генографски проект

Y-хромозом

• Y хромозомски конзорциум
• Дрво на хаплогрупата ISOGG Y-DNA
• PhyloTree's Y-дрво Минимална референтна филогенија за човечкиот Y-хромозом
• Предвидувач на хаплогрупи
• Конзорциумот на хромозомот Y (2002), Номенклатурен систем за дрвото на човечките Y-хромозомски бинарни хаплогрупи, Истражување за геном, кн. 12 (2), 339–48, февруари 2002 година. (Деталната хиерархиска табела има конверзии од претходните шеми за именување)
• Семино и сор. (2000), Генетското наследство на палеолитскиот хомо сапиенс сапиенс во постојните Европејци, наука, том 290 (труд во кој се претставени хаплогрупите „Еу“).
• Y-DNA Етнографски и генографски атлас и компилација на податоци со отворен код
• PhyloTree - Филогенетско дрво на глобалната варијација на човечката митохондријална ДНК ^[8]
• PhyloD3 – D3.js-базирано филогенетско дрво засновано на PhyloTree
• MitoTool – веб-сервер за анализа и пронаоѓање варијации на секвенцата на човечка митохондријална ДНК Архивирано на 19 јуни 2016 г.
• HaploGrep – автоматска класификација на митохондријалната ДНК хаплогрупи врз основа на PhyloTree Архивирано на 30 октомври 2020 г. </link>
• HaploFind – брз автоматско доделување на хаплогрупи за човечка митохондријална ДНК Архивирано на 5 октомври 2020 г. </link>
• графички mtDNA хаплогрупа скелет
• Создавање на африканскиот mtDNA пејзаж
• Дали четирите клади на mtDNA хаплогрупата L2 се развиваат со различни стапки?

• Прелистувач на хаплогрупа Y-DNA

1. ↑ Consortium, The Y Chromosome (2002-02-01). „A Nomenclature System for the Tree of Human Y-Chromosomal Binary Haplogroups“. Genome Research. Cold Spring Harbor Laboratory. 12 (2): 339–348. doi:10.1101/gr.217602. ISSN 1088-9051. PMC 155271. PMID 11827954.
2. ↑ „Y Chromosome Consortium“. Архивирано од изворникот на 2017-01-16. Посетено на 2005-07-27.
3. ↑ Poznik, G. David; Xue, Yali; Mendez, Fernando L.; и др. (2016). „Punctuated bursts in human male demography inferred from 1,244 worldwide Y-chromosome sequences“. Nature Genetics. 48 (6): 593–599. doi:10.1038/ng.3559. PMC 4884158. PMID 27111036.
4. ↑ ^{4,0 4,1} Karmin, Monika; Saag, Lauri; Vicente, Mário; и др. (2015). „A recent bottleneck of Y chromosome diversity coincides with a global change in culture“. Genome Research. 25 (4): 459–466. doi:10.1101/gr.186684.114. PMC 4381518. PMID 25770088.
5. ↑ „Phylogeography of Y-chromosome haplogroup I reveals distinct domains of prehistoric gene flow in europe“ (PDF). American Journal of Human Genetics. 75 (1): 128–37. Jul 2004. doi:10.1086/422196. PMC 1181996. PMID 15162323. Архивирано од изворникот (PDF) на 2009-06-24. Посетено на 2007-03-08.
6. ↑ „Disuniting uniformity: a pied cladistic canvas of mtDNA haplogroup H in Eurasia“. Mol. Biol. Evol. 21 (11): 2012–21. 2004. doi:10.1093/molbev/msh209. PMID 15254257.CS1-одржување: display-автори (link)
7. ↑ ^{7,0 7,1 7,2} „Improved phylogenetic resolution and rapid diversification of Y-chromosome haplogroup K-M526 in Southeast Asia“. European Journal of Human Genetics. 23 (3): 369–73. Mar 2015. doi:10.1038/ejhg.2014.106. PMC 4326703. PMID 24896152.
8. ↑ „PhyloTree.org“.