မြန်မာ-အီတလီ ဆက်ဆံရေး

မြန်မာ–အီတလီ ဆက်ဆံရေး
သံတမန်
သံအမတ်ကြီး	သံအမတ်ကြီး

မြန်မာ–အီတလီ ဆက်ဆံရေးသည် မြန်မာနိုင်ငံ နှင့် အီတလီနိုင်ငံ တို့အကြား ထားရှိသည့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ဖြစ်သည်။ နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးသည် ရှည်လျားသော သမိုင်းကြောင်းရှိခဲ့သည်။နှစ်နိုင်ငံတရားဝင်သံအဆက်အသွယ်အား ၁၉၅၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၄ရက်နေ့ တွင် ထူထောင်ကြသည်။အီတလီနိုင်ငံ ရောမမြို့ တွင် မြန်မာသံရုံး ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ရန်ကုန်မြို့ တွင် အီတလီသံရုံး ရှိကာ သံအမတ်ကြီးအဆင့်များဖြင့် သံအဆက်အသွယ်ပြုကြသည်။

သမိုင်းကြောင်း

၁၇၇၃ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့အက္ခရာများဖြင့် ပထမဦးဆုံးပုံနှိပ်မှုအား အီတလီနိုင်ငံ ရောမမြို့ တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်အထိ အီတလီနှင့် မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးက ရှည်လျားသော သမိုင်းကြောင်းရှိခဲ့သည်။^[၁] ရှေးမြန်မာမင်းများလက်ထက် ၁၈၇၂ ခုနှစ်ကတည်းက နှစ်နိုင်ငံစလုံးက အပြန်အလှန် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် ကုန်သွယ်မှုတို့ကို သဘောတူစာချုပ်များ ချုပ်ဆို၍ ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။အီတလီဘုန်းတော်ကြီးများ၏ မြန်မာနိုင်ငံသာသနာပြုခရီးစဉ်များ နှင့် မန္တလေးမြို့ ဈေးချိုတော် အား ခေတ်နှင့်အညီ ပြုပြင်နိုင်ရေး မြန်မာလူငယ်များအား အီတလီနိုင်ငံသို့ အင်ဂျင်နီယာဘာသာရပ်ပညာတော်သင်စေလွှတ်ခြင်းကိစ္စ အပါအဝင် ကင်းဝန်မင်းကြီးဦးကောင်း အီတလီနိုင်ငံသို့ ချစ်ကြည်ရေးခရီး နှစ်ကြိမ် အထိ သွားရောက်မှုတို့သည် ထင်ရှားသည့် သမိုင်းမှတ်တမ်းများ ဖြစ်ခဲ့သည်။^[၂]

နှစ်နိုင်ငံဆက်သွယ်ရေး

မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရပြီး ၂နှစ်ကျော်အကြာ ၁၉၅၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၄ရက်နေ့ တွင် နှစ်နိုင်ငံတရားဝင် သံတမန်ထူထောင်ကြသည်။^[၃] အစောပိုင်းကာလများတွင် ဆားဗီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး (ယခင် ယူဂိုဆလားဗီးယား) နှင့် အနောက်ဂျာမနီဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး တို့သည် အီတလီနိုင်ငံ ရောမမြို့၌ နေထိုင်သူမဟုတ်သော သံတမန်များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြသည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် သံရုံးအဆင့်သို့ အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး တစ်ချိန်တည်းတွင် နှစ်ဖက်စလုံးက သက်ဆိုင်ရာ မြို့တော်များတွင် ၎င်းတို့၏ သံရုံးများကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ်မှစ၍ အီတလီနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ၁၇ ဦးနှင့် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အီတလီသံအမတ် ၂၀ ဦးတို့ကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။

စီးပွားရေးဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့်အကူအညီပေးအပ်မှုများ

အီတလီနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ရရှိရေး၊ မြို့ပြအမွေအနှစ်ထိန်းသိမ်းရေး၊ စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ရေး၊ သဘာဝသယံဇာတထိန်းသိမ်းရေးနယ်ပယ်များအား ချေးငွေနှင့်နည်းပညာအကူအညီများပေးအပ်လျက်ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည်။နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံကို ၂၀၁၃ ခုနှစ် တွင် အီတလီနိုင်ငံက ၎င်းရရန်ရှိသည့် ကြွေးမြီ ဒေါ်လာ ၃ သန်းကို ဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းများအတွက် ပြောင်းလဲပေးအပ်ခဲ့သည့်အပြင် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍအတွက် နောက်ထပ် ယူရိုငွေ သန်း ၂၀ အကူအညီပေးခဲ့သည်။ထိုသို့အကူအညီပေးမှုက မြန်မာနိုင်ငံက ပေးရန် ရှိနေသည့် ပြင်သစ်နိုင်ငံအခြေစိုက်မြီရှင်နိုင်ငံများအဖွဲ့ (Paris Club) ၏ ထက်ဝက်လျှော်ပစ်ပေးရေး အစီအစဉ်များထဲက တစ်ခုဖြစ်စေခဲ့သည်။ယင်းအပြင် ဥရောပသမဂ္ဂက မြန်မာနိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးရေး အတွက် ယူရိုငွေ သန်းရာကျော်ချထားပေးနိုင်ရေး နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တိုးလာစေရေးအတွက် အားပေးမှုလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန၊ ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် ရေးဦးစီးဌာနက ကမ္ဘာ့ဘဏ် နှင့်ပူးပေါင်း၍ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အထိ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက် သည့် လူထုဗဟိုပြုစီမံကိန်းသို့ အီတလီနိုင်ငံမှ အတိုးမဲ့ချေးငွေ ယူရို သန်း (၂၀) ထည့်ဝင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ထို့ပြင် စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန၊ ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်ရေး ဦးစီးဌာနက အီတလီနိုင်ငံမှ အတိုးမဲ့ချေးငွေ ယူရို သန်း (၃၀) ရယူဆောင်ရွက်မည့် အမျိုးသား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားရရှိရေးစီမံကိန်း (National Electrification Project: Off-Grid Component NEP-IT) အတွက် Financing Agreement ကို ၂၃-၅-၂၀၁၉ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး လုပ်ငန်း များအား အကောင်အထည်ဖော်နေသည်။^[၄]

ထင်ရှားဖြစ်ရပ်

မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရပြီးသောအခါတွင် အီတလီသာသနာပြုများသည် မြန်မာနိုင်ငံသို့လာရောက်ခဲ့ကြသည်။ခရစ်ယာန်သာသနာပြန့်ပွားလာသကဲ့သို့ ထိုထဲ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုလေ့လာဆည်းပူးသွားပြီး ရဟန်းပြုကာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်ပင် သီတင်းသုံးပျံလွန်တော်မူသွားသည့် ဦးလောကနာထာ သည်လည်း ထင်ရှားခဲ့သည်။^[၅]

ယဉ်ကျေးမှုဖလှယ်ခြင်း

အီတလီပြတိုက်များတွင် မြန်မာ့ရှေးဟောင်းအနုပညာလက်ရာအချို့တို့ကို ပြသထားနိုင်သည်အထိ နှစ်နိုင်ငံယဉ်ကျေးမှုပူးပေါင်းဖလှယ်ရေးက ရှည်လျားစွာရှိခဲ့သည်။အီတလီနိုင်ငံသည် မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များအား ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်အဖြစ် ယူနက်စကို သို့ စာရင်းသွင်းနိုင်ရေး အကူအညီပေးခဲ့သည့်အပြင် မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်များ ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် များစွာသော အထောက်အပံ့အကူအညီနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ရေး ပရောဂျက်များ ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။ သာဓကအားဖြင့် ပျူရှေးဟောင်းမြို့တော် အား ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်စာရင်းသို့ အောင်မြင်စွာ ထည့်သွင်းနိုင်မှုသည် အီတလီ၏ ကူညီမှုများစွာပါခဲ့သည်။ယင်းအပြင် အီတလီနိုင်ငံသည် ပျူ၊ ဟန်လင်း၊ ဗိဿနိုးနှင့် သရေခတ္တရာတို့အား ယူနက်စကို သို့ တင်သွင်းနိုင်ရေး နည်းပညာအကူအညီပေးခဲ့သည်။ အီတလီနိုင်ငံသည် ရန်ကုန်မြို့ရှိ မြို့ပြအမွေအနှစ်များ ထိန်းသိမ်းရေးတွင် ကူညီပေးနေသည့်အပြင်^[၆] အီတလီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ Lerici ဖောင်ဒေးရှင်းနှင့် အီတလီယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့အစည်းတို့၏ ပံ့ပိုးမှုဖြင့် ပြည်မြို့တွင် ရှေးဟောင်းသုတေသနကျောင်း တည်ထောင်ပေးထားသည်။