மைசூரின் கலாச்சாரம்

மைசூர் இந்தியாவின் கர்நாடக மாநிலத்தில் உள்ள ஒரு நகரமாகும். இது கர்நாடகாவின் கலாச்சார தலைநகரம் என்று அழைக்கப்படுகிறது.^[1] மைசூர் பல நூற்றாண்டுகளாக மைசூர் இராச்சியத்தை ஆண்ட உடையார் மன்னர்களின் தலைநகராக இருந்தது. உடையார்கள் கலை மற்றும் இசைக்கு சிறந்த புரவலர்களாக இருந்தனர். மேலும் மைசூரை ஒரு கலாச்சார மையமாக மாற்ற குறிப்பிடத்தக்க பங்களிப்பை வழங்கியுள்ளனர்.^[2] மைசூர் அரண்மனைகள், அருங்காட்சியகங்கள் மற்றும் கலைக்கூடங்கள் மற்றும் தசரா காலத்தில் இங்கு நடைபெறும் விழாக்களுக்கு உலகளவில் பிரபலமாக உள்ளது. மைசூர் மசாலா தோசை மற்றும் மைசூர் பாக் போன்ற பிரபலமான உணவுகளுக்கும் மைசூர் தனது பெயரைக் கொடுத்துள்ளது. மைசூர் பட்டுப் புடவை என அழைக்கப்படும் பிரபலமான பட்டுப் புடவையின் தோற்றம் மைசூர் ஆகும். மேலும் மைசூர் ஓவியம் என்று அழைக்கப்படும் பிரபலமான ஓவிய வடிவத்தையும் உருவாக்கியுள்ளது.

தசரா என்பது கர்நாடக மாநிலத்தின் மாநில திருவிழாவாகும். இது நவராத்திரி ( நவ-ராத்ரி = ஒன்பது-இரவுகள்) என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. இது 10 நாள் கொண்டாடப்படும் ஒரு திருவிழாவாகும். கடைசி நாள் விஜயதசமி என்பது தசராவின் மிகவும் புனிதமான நாளாகும். தசரா பொதுவாக செப்டம்பர் அல்லது அக்டோபர் மாதத்தில் வரும். புராணத்தின் படி, விஜயதசமி தீமைக்கு எதிரான உண்மையின் வெற்றியைக் குறிக்கிறது. மேலும் சாமுண்டீசுவரி என்ற இந்துக் கடவுள் மகிசாசுரன் என்ற அரக்கனைக் கொன்ற நாளாகும். மகிசாசூரன் என்பது மைசூர் என்ற பெயரில் இருந்து பெறப்பட்ட அரக்க வடிவமாகும்.

தசரா பண்டிகைகளை முதன்முதலில் உடையார் மன்னர், முதலாம் ராஜா உடையார் (பொ.ச. 1578-1617) 1610 இல் தொடங்கினார்.^[3] மைசூர் அரண்மனை தசராவின் 10 நாட்களிலும் தீபங்களால் அலங்கரிக்கப்படும். மைசூரில் சாமுண்டி மலையின் உச்சியில் அமைந்துள்ள சாமுண்டி கோயிலில் சாமுண்டீசுவரி தேவிக்கு உடையார் அரச தம்பதியினர் சிறப்பு பூஜை செய்வதன் மூலம் விழாக்கள் தொடங்குகின்றன. இதைத் தொடர்ந்து ஒரு சிறப்பு அரச சபை இருக்கும். பாரம்பரிய மைசூர் தலைப்பாகையை தர்பார் காலத்தில் அல்லது தசரா கொண்டாட்டங்களின் போது சடங்கு ஊர்வலத்தில் அரசர்கள் தலையில் அணிந்திருந்தனர். 1805 ஆம் ஆண்டில் மூன்றாம் கிருட்டிணராஜா உடையார் ஆட்சியின் போது, தசரா காலத்தில் மைசூர் அரண்மனையில் சிறப்பு தர்பார் கூடும் பாரம்பரியத்தை மன்னர் தொடங்கினார்; இதில் அரச குடும்ப உறுப்பினர்கள், சிறப்பு அழைப்பாளர்கள், அதிகாரிகள் மற்றும் மக்கள் கலந்து கொண்டனர். அரசர் மற்றும் அரசவையில் கலந்து கொண்ட ஆண்கள் தர்பார் உடை என்று அழைக்கப்படும் வழக்கமான உடையை அணிந்திருந்தனர். அதில் கருப்பு கால்சட்டை வெள்ளை கால்சட்டை மற்றும் கட்டாய மைசூர் தலைப்பாகை இருந்தது. உடையார் குடும்பத்தின் தற்போதைய வாரிசான யதுவீர் கிருஷ்ணதத்த சாமராஜா உடையார் தசராவின் போது ஒரு தனியார் தர்பாரை நடத்துவதால் இந்த பாரம்பரியம் இப்போது கூட தொடர்கிறது. மகாநவமி என்று அழைக்கப்படும் தசராவின் ஒன்பதாம் நாள் அரசரது வாளானது யானைகள், ஒட்டகங்கள் மற்றும் குதிரைகள் அடங்கிய ஊர்வலத்தில் எடுத்துச் செல்லப்பட்டு வழிபடுவது ஒரு நல்ல நிகழ்ச்சியாகும்.^[4]

விஜயதசமி அன்று, பாரம்பரிய தசரா ஊர்வலம் (உள்நாட்டில் ஜம்பூ சவாரி என்று அழைக்கப்படுகிறது) மைசூர் நகரின் தெருக்களில் நடத்தப்படுகிறது. இந்த ஊர்வலத்தின் முக்கிய ஈர்ப்பு சாமுண்டீசுவரி தேவியின் சிலை ஆகும். இது அலங்கரிக்கப்பட்ட யானையின் உச்சியில் தங்க மண்டபத்தில் வைக்கப்பட்டு எடுத்து வரப்படுகிறது. இந்தச் சிலை ஊர்வலத்தில் எடுத்துச் செல்லப்படுவதற்கு முன்பு அரச தம்பதியர் மற்றும் பிற அழைப்பாளர்களால் வணங்கப்படுகிறது. வண்ணமயமான தோரணங்கள், நடனக் குழுக்கள், இசைக் குழுக்கள், அலங்கரிக்கப்பட்ட யானைகள், குதிரைகள் மற்றும் ஒட்டகங்கள் ஆகியவை மைசூர் அரண்மனையிலிருந்து தொடங்கி வன்னிமண்டபம் என்ற இடத்தில் முடிவடைகின்றன. அங்கு வன்னி மரம் வழிபடப்படுகிறது. மகாபாரதத்தின் புராணக்கதைகளின்படி, பாண்டவர்கள் தாங்கள் மறைந்து வாழ்ந்த ஒரு வருட காலத்தில் தங்கள் ஆயுதங்களை மறைக்க இம்மரம் பயன்படுத்தப்பட்டது.

தசராவின் போது மற்றொரு முக்கிய ஈர்ப்பு மைசூர் அரண்மனைக்கு எதிரே உள்ள கண்காட்சி மைதானத்தில் நடைபெறும் தசரா கண்காட்சியாகும். இந்த கண்காட்சி தசராவின் போது தொடங்கி திசம்பர் வரை நடக்கிறது. உடைகள், பிளாஸ்டிக் பொருட்கள், சமையலறைப் பொருட்கள், அழகுசாதனப் பொருட்கள் மற்றும் சாப்பிடக்கூடிய பொருட்கள் போன்ற பல்வேறு பொருட்களை விற்பனை செய்யும் கடைகள் அமைக்கப்படுகின்றன. அவை கணிசமான எண்ணிக்கையிலான மக்களை ஈர்க்கின்றன. மக்களுக்கு பொழுதுபோக்கு அளிக்க ஃபெர்ரிஸ்-வீல் போன்ற இடங்களைக் கொண்ட ஒரு விளையாட்டுப் பகுதியும் உள்ளது. பல்வேறு அரசு நிறுவனங்கள் தாங்கள் மேற்கொண்ட சாதனைகள் மற்றும் திட்டங்களை குறிக்க அரங்கங்கள் அமைக்கின்றன.

தசராவின் அனைத்து 10 நாட்களிலும், மைசூர் நகரைச் சுற்றியுள்ள அரங்குகளில் பல்வேறு இசை மற்றும் நடன நிகழ்ச்சிகள் நடத்தப்படுகின்றன. இந்த நிகழ்வில் இந்தியா முழுவதும் உள்ள இசைக்கலைஞர்கள் மற்றும் நடனக் குழுக்கள் நிகழ்ச்சிக்கு அழைக்கப்படுகிறார்கள். தசராவின் போது மற்றொரு ஈர்ப்பு "மல்யுத்த-போட்டி" ஆகும். இது இந்தியா முழுவதிலும் இருந்து மல்யுத்த வீரர்களை ஈர்க்கிறது.

மைசூரின் உடையார் மன்னர்கள் மைசூரில் சில அரண்மனைகளைக் கட்டியுள்ளனர். இதனால் மைசூர் அரண்மனைகளின் நகரம் என்ற பெயரை சம்பாதித்துள்ளது. இங்கே உள்ள அரண்மனைகள் பின்வருமாறு:

இது மைசூரின் பிரதான அரண்மனை என்றும் மைசூர் அரண்மனை என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. இந்த அரண்மனை 1912 ஆம் ஆண்டில் இந்தோ சரசனிக் பாணியில் ரூ .4,150,000 செலவில் கட்டப்பட்டது.^[5] 1897 பிப்ரவரியில் சாமராஜா உடையாரின் மூத்த மகள் ஜெயலட்சம்மன்னியின் திருமணத்தின்போது இந்த இடத்தில் இருந்த முந்தைய மர அரண்மனை தீயில் எரிந்தது.^[6] இந்த அரண்மனையின் கட்டிடக் கலைஞர் திரு. ஹென்றி இர்வின் மற்றும் ஆலோசனை பொறியாளர் திரு ஈ.டபிள்யூ பிரிட்ச்லி என்பவராவார். இந்த அரண்மனை மூன்று மாடி அமைப்பு கொண்டதாகும். இது உயரமான கோபுரத்துடன் அமைந்த குவிமாடம் தரையில் இருந்து 145 அடி உயரத்தில் உள்ளது. முதல் தளத்தில் பிரமாண்டமான தர்பார் மண்டபம் உள்ளது. அங்கு மன்னர்கள் தங்கள் கூட்டத்தை நடத்தினர். அரண்மனைக்குள் உள்ள மற்ற சில முக்கியமான அரங்குகள் கல்யாண மண்டபம், பொம்மைகளின் மண்டபம் மற்றும் அம்பா விலாசா (தனியார் மண்டபம்). ஓவியங்கள், சுவரோவியங்கள், ஆயுதங்கள், கோப்பைகள், கண்ணாடி சாரளங்கள் மற்றும் அலங்கரிக்கப்பட்ட குவிமாடங்கள் இந்த அரண்மனையின் கட்டடக்கலை சிறப்பை மேம்படுத்துகின்றன. தசராவின் போது அனைத்து விழாக்களுக்கும் இது மையமாகும்.

ஜெகன்மோகன் அரண்மனை 1861 ஆம் ஆண்டில் மூன்றாம் கிருஷ்ணராஜா உடையாரின் காலத்தில் இந்து பாணியில் பிரதானமாக கட்டப்பட்டது. இது அரச குடும்பத்திற்கு மாற்று அரண்மனையாக இருந்தது. பழைய மைசூர் அரண்மனை தீயில் எரிந்தபோது இந்த அரண்மனையில் அரச குடும்பம் தங்கினர். இந்த அரண்மனையிலும் மூன்று தளங்கள் உள்ளன. மேலும் கண்ணாடி அடைப்புகள் மற்றும் காற்றோட்ட வசதிகள் உள்ளன. இது 1915 ஆம் ஆண்டு முதல் சிறீ ஜெயச்சாமராஜேந்திர கலைக்கூடத்தை வைத்திருக்கிறது . இங்கு காட்சிக்கு வைக்கப்பட்டுள்ள தொகுப்புகளில் புகழ்பெற்ற திருவிதாங்கூர் ஆட்சியாளர் ராஜா ரவி வர்மா, உருசிய ஓவியர் ஸ்வெடோஸ்லாவ் ரோரிச் மற்றும் மைசூர் ஓவிய பாணியின் பல ஓவியங்கள் உள்ளன.^[7] மைசூர் பல்கலைக்கழகத்தின் ஆரம்பகால மாநாடுகள் நடைபெற்ற இடம் இங்குள்ள தர்பார் மாளிகையாகும். இந்த மண்டபம் கலாச்சார நிகழ்ச்சிகளை நடத்துவதற்கான அரங்கமாகவும் செயல்படுகிறது.^[6]

இந்த அரண்மனையை 1905 ஆம் ஆண்டில் பத்தாம் சாமராச உடையார் தனது மூத்த மகள் ஜெயலட்சுமி தேவிக்காக கட்டினார். மூன்று பகுதிகள் கொண்ட இந்த மாளிகையில், இரட்டை கொறிந்திய ஒழுங்கு மற்றும் அயனிய ஒழுங்கு, ரீகல் பெடிமென்ட்ஸ் மற்றும் ஓவல் வடிவ காற்று வெளியேறும் வசதிகள் உள்ளன . இந்த மாளிகை முதலில் ரூ .700,000 செலவில் கட்டப்பட்டது.^[6] இந்த மாளிகையை மைசூர் பல்கலைக்கழகம் அதன் முதுகலை வளாகம் அமைக்க வாங்கியது. இன்போசிஸ் அறக்கட்டளை வழங்கிய நிதியிலிருந்து இது 2002 இல் புதுப்பிக்கப்பட்டது. இந்த மாளிகையின் பிரதான மண்டபம் கல்யாண மண்டபமாகும். தங்க முலாம் பூசப்பட்ட ஒரு கோபுரத்துடன் இது எட்டு இதழ்கள் கொண்ட குவிமாடம், மற்றும் கண்ணாடி ஜன்னல்களைக் கொண்டுள்ளது. கன்னடத்தின் புகழ்பெற்ற எழுத்தாளர்களின் தனிப்பட்ட பொருட்கள், புகைப்படங்கள், விருதுகள் மற்றும் எழுத்துக்களை காட்சிப்படுத்தும் கல்யாண மண்டப மண்டபத்தில் காட்சிக் கூடம் உருவாக்கப்பட்டுள்ளது.. இந்த பாரம்பரிய கட்டமைப்பில் ஒரு சிறப்பு வெளிச்ச அமைப்பு சேர்க்கப்பட்டுள்ளது. இந்த மாளிகை நாட்டின் முதல் பல்கலைக்கழக அருங்காட்சியக வளாகம் என்று கூறப்படுகிறது.

இந்த அரண்மனையின் கட்டிடக் கலைஞர் திரு ஈ.டபிள்யூ. இந்த அரண்மனை 1921 ஆம் ஆண்டில் நான்காம் கிருட்டிணராச உடையார் அவர்களால் இந்தியத் தலைமை ஆளுநர் பிரத்தியேகமாக தங்குவதற்காக கட்டப்பட்டது. இந்த அரண்மனை தூய வெள்ளை நிறத்தில் உள்ளது. மேலும் இத்தாலிய அரண்மனை பாணியில் இரட்டை அயனி நெடுவரிசைகள் மற்றும் குவிமாடங்களுடன் கட்டப்பட்டுள்ளது. இது ஒரு பரந்த மொட்டை மாடி மற்றும் இயற்கை தோட்டங்களையும் கொண்டுள்ளது.^[8] இந்த அரண்மனை இப்போது அசோக் குழுமத்தின் விடுதிக்கு சொந்தமான ஐந்து நட்சத்திர விடுதியாக மாற்றப்பட்டுள்ளது. இந்த அரண்மனையின் உட்புறத்தில் காற்றோட்ட பளிங்கு மாடிகள், ரோஸ் மர தளவாடங்கள் மற்றும் ஒரு அழகிய படிக்கட்டுகள் உள்ளது. அரண்மனையின் மைய மண்டபத்தில் அரச குடும்பத்தினரின் அரிய பொருட்கள், அச்சுகள், காட்சி கலைகள், பெல்ஜிய கண்ணாடி குவிமாடம் மற்றும் செதுக்கப்பட்ட மர அடைப்புகளின் ஆளுயர உருவப்படங்கள் உள்ளன. ஒரு பண்டைய லிஃப்ட், இன்னும் இயங்கும் நிலையில் உள்ளது.

இது சாமுண்டி மலையின் மேல் ஒரு அரண்மனையாகும். இது 1920களில் உருவாக்கப்பட்டு 1938-1939 இல் நிறைவடைந்தது. இது உடையார் மன்னர்களுக்கான கோடைகால அரண்மனையாக கட்டப்பட்டது. இந்த அரண்மனை தற்போது அரச குடும்பத்தின் தற்போதைய வாரிசான யதுவீர் கிருஷ்ணாதத்தா சாமராச உடையாருக்கு சொந்தமானது. இதை ஒரு பாரம்பரிய விடுதியாக மாற்ற திட்டங்கள் உள்ளன.^[9]

இந்த மாளிகையை நான்காம் கிருஷ்ணராசா உடையார் தனது மூன்றாவது மகள் செல்லுவராஜம்மன்னிக்காக கட்டினார். இது இப்போது மத்திய உணவு மற்றும் தொழில்நுட்ப ஆராய்ச்சி நிறுவனத்தை கொண்டுள்ளது.

மைசூர் ஓவியம் என்று அழைக்கப்படும் பாரம்பரிய ஓவியமானது விஜயநகர ஓவியப் பள்ளியின் ஒரு பகுதியாகும். விஜயநகர பேரரசின் வீழ்ச்சியுடன், விஜயநகர ஓவியங்களில் ஈடுபட்ட கலைஞர்கள் வேலையில்லாமல் இருந்தனர். உடையார் மன்னர், ராஜா உடையார் (பொ.ச. 1578-1617) இந்த கலைஞர்களை ஸ்ரீரங்கப்பட்டணத்தில் தங்கவைத்து ஆதரவளித்தார். மேலும் அவரது ஆதரவின் கீழ், மைசூர் ஓவியம் என்று அழைக்கப்படும் ஒரு புதிய ஓவியம் உருவானது.^[10] ராஜாவால் பணியமர்த்தப்பட்ட இந்த கலைஞர்கள் ஓவியங்களை வரைய உள்நாட்டில் கிடைக்கக்கூடிய பொருட்களைப் பயன்படுத்தினர். தலைமுடியை ஒரு பட்டு நூலால் கட்டி, ஒரு அணிலின் குறுகிய வால்முடி ஒரு தூரிகையாக பயன்படுத்தப்பட்டது. ஒரு மரத்தாலான பலகையில் பரவிய ஒரு துணி ஓவியக் குழுவை உருவாக்கியது. நன்றாக எரிந்த புளிய விறகு குச்சிகள் ஓவியத்திற்கு கரியாக பயன்படுத்தப்பட்டன. இந்த ஓவியங்களின் முக்கிய ஈர்ப்பு கெசோ வேலைப்பாடாகும். அதில் ஓவியத்தில் பொருத்தமான பகுதிகளில் தங்கத் தகடுகள் ஒட்டப்பட்டன. ஆடைகள், நகைகள் மற்றும் கட்டடக்கலை விவரங்களின் சிக்கலான வடிவமைப்புகளை சித்தரிக்க கெசோ பயன்படுத்தப்பட்டது. இராமாயணம், மகாபாரதம், பாகவதப் புராணம் மற்றும் சமண காவியங்களின் கதைகள் இந்த ஓவியங்களுக்கு அடிப்படையாக அமைந்தன. மம்மாடி மூன்றாம் கிருட்டிணராச உடையார் மைசூர் ஓவிய வடிவத்தின் வளர்ச்சியில் முக்கிய பங்கு வகித்தார். மேலும் அவரது ஆட்சிக் காலத்தில் 1000க்கும் மேற்பட்ட உருவப்படங்கள் வரையப்பட்டதாகக் கூறப்படுகிறது. இந்த ஓவியங்கள் பல மைசூரில் உள்ள ஜெகன்மோகன் அரண்மனையின் சுவர்களில் இன்றும் காணப்படுகின்றன.^[11]

கஞ்சிபா அல்லது கஞ்சீபா என்பது பண்டைய இந்தியாவில் பிரபலமான ஒரு அட்டை விளையாட்டாகும். முகலாய காலத்தில் விரிவாக விளையாடிய கஞ்சிபா இப்போது விளையாட்டைக் காட்டிலும் அட்டைகளில் உள்ள கலைப் பணிகளுக்காக அதிகம் அறியப்படுகிறது. அரச குடும்பத்துக்காக தயாரிக்கப்பட்ட அட்டைகள் விலைமதிப்பற்ற கற்களால் பதிக்கப்பட்டிருந்தன. மேலும் தந்தம், முத்து மற்றும் அரக்கு ஆகியவற்றால் செய்யப்பட்டன. மைசூரில், இந்த விளையாட்டு கடவுளின் விளையாட்டு என்று அழைக்கப்பட்டது.^[12] கஞ்சிஃபா கலையின் மிகச்சிறந்த நிபுணர்களில் ஒருவரான கஞ்சிபா ரகுபதி பட்டா மைசூரில் வசிக்கிறார். மேலும் மைசூரில் ஒரு சர்வதேச கஞ்சிபா ஆராய்ச்சி மையத்தையும் அமைத்துள்ளார். அட்டைகள் பொதுவாக வட்டமானவை மற்றும் சில நேரங்களில் செவ்வக வடிவத்தில் அரக்கு முதுகில் அழகிய ஓவியங்களைக் கொண்டுள்ளன.

பிரித்தானைய எழுத்தாளர்கள் மைசூரில் ஆயிரக்கணக்கான தொழிலாளர்கள் இந்தப் பணியில் இருப்பதைக் குறிப்பிடுகின்றனர். சிக்கலான மர வேலைகளை உருவாக்க ரோஸ்மரத்தின் மீது பொறிக்கப்பட்ட தந்த உருவங்களை பொறிப்பதில் ஈடுபட்டுள்ளனர். இப்போது கூட மைசூரில் 4000 பேர் ரோஸ்மரம் செதுக்கும் வேலையில் ஈடுபட்டுள்ளனர். இருப்பினும் பிளாஸ்டிக் போன்ற பிற ஊடகங்கள் தந்தங்களை மாற்றியுள்ளன.^[13] இந்த சிக்கலான வேலை பல கட்டங்களை உள்ளடக்கியது. முதல் படி ரோஸ்மரத்தின் மீது படங்கள் மற்றும் வடிவங்களை வடிவமைத்து வரைய வேண்டும். பின்னர் ரோஸ்மரம் தச்சு மூலம் சரியான வடிவத்தில் வெட்டப்படுகிறது. பொறிக்கப்பட வேண்டிய கருக்கள் பின்னர் கவனமாக கைகளால் வடிவமைக்கப்படுகின்றன. மரம் பின்னர் அரத்தாள் கொண்ட காகிதம் பயன்படுத்தி மென்மையாக்கப்பட்டு பிரகாசமான தோற்றத்தை தருகிறது.

இந்திய பெண்கள் விரும்பி அணியும் உடையான, மைசூர் பட்டு புடவைக்கு மைசூர் புகழ்பெற்றதாகும். மைசூர் பட்டு என்பது கர்நாடக பட்டுத் தொழில் நிறுவனம் தயாரிக்கும் பட்டு புடவைகளுக்கான வர்த்தக முத்திரையாகும்.^[14] இந்த சேலையின் தனித்துவமான அம்சம் தூய பட்டு மற்றும் 100% தூய தங்க ஜரிகை (65% வெள்ளி மற்றும் 0.65% தங்கம் கொண்ட தங்க நிற நூல்) ஆகும்.^[15] இந்த புடவைகள் மைசூர் நகரில் அமைந்துள்ள ஒரு பட்டு தொழிற்சாலையில் தயாரிக்கப்படுகின்றன. இந்த தொழிற்சாலை 1912 ஆம் ஆண்டில் மைசூர் மகாராஜாவால் சுவிட்சர்லாந்தில் இருந்து 32 தறிகளை இறக்குமதி செய்து தொடங்கப்பட்டது. 1980 ஆம் ஆண்டில், இந்த தொழிற்சாலை கர்நாடக பட்டுத் தொழில் நிறுவனத்திற்கு மாற்றப்பட்டது. இப்போது சுமார் 159 தறிகள் உள்ளன. இங்கு தயாரிக்கப்படும் ஒவ்வொரு புடவையும் தவறாகப் பயன்படுத்துவதைத் தடுக்க எம்பிராய்டரி குறியீடு எண் மற்றும் ஹாலோகிராம் இடப்படுகிறது. மைசூர் பட்டு புடவைகள் கசுதி பூவேலைகள், அடர்த்தியாக நெய்த பல்லுகள் (தோள்பட்டைக்கு மேல் அணியும் சேலையின் ஒரு பகுதி), பந்தினி நுட்பங்கள் மற்றும் இளஞ்சிவப்பு, காபி-பழுப்பு மற்றும் யானை-சாம்பல் போன்ற புதிய வண்ணங்களைப் பயன்படுத்தி ஒரு புதுமையான மாற்றத்தை சந்தித்து வருகின்றன.^[16]

மைசூரின் உணவு வகைகள் உடுப்பி உணவு வகைகளை ஒத்திருக்கிறது. அரிசி என்பது சமையலில் பயன்படுத்தப்படும் பிரதான உணவுப் பொருளாகும். மேலும் பல்வேறு மசாலாப் பொருட்களும் பயன்படுத்தப்படுகின்றன. ஒரு காலை உணவில் பெரும்பாலும் அரிசியால் செய்யப்பட்ட உணவுகள் அடங்கும். அதில் இட்லி மற்றும் தோசை ஆகியவை அதிகம். வடை என்பது உணவகங்களில் மட்டுமே தயாரிக்கப்படும் மற்றொரு பிரபலமான காலை உணவுப் பொருளாகும். சேமியா மூலம் செய்யப்படும் உப்புமா, ரவா இட்லி, அவல் உப்புமா, பொங்கல் மற்றும் பூரி போன்றவையும் அடங்கும். மதிய உணவு அல்லது இரவு உணவில் பொதுவாக வேகவைத்த அரிசி, சட்னி, சாம்பார், ஊறுகாய், கறி, புளிக்குழம்பு, ரசம், அப்பளம் மற்றும் தயிர் ஆகியவை அடங்கும் . மதிய உணவின் ஒரு பகுதியாக உருவாகும் அரிசி சார்ந்த சில உணவுகள் பிசிபேளாபாத் (காய்கறிகளுடன் ஒரு காரமான உணவு), வாங்கி பாத் (கத்திரிக்காய் கலந்த உணவு) மற்றும் சித்தரன்னம் ஆகியன. இப்போதெல்லாம் விரும்பப்படும் மற்றொரு மதிய உணவுகளில் சப்பாத்தியும் அடங்கும். திருமணம் போன்ற முறையான சந்தர்ப்பங்களில், உணவு வாழை இலையில் பரிமாறப்படுகிறது, மேலும் மேலே குறிப்பிட்டுள்ளவற்றைத் தவிர இனிப்புகள் மற்றும் கோசம்பரி போன்ற கூடுதல் பொருட்களும் இதில் அடங்கும்.

ரவை உருண்டை (ரவை மற்றும் தேங்காயால் செய்யப்பட்ட இனிப்பு ), இலட்டு, பாயசம், மைசூர் பாக் மற்றும் ஜிலேபி ஆகியவை பிரபலமான இனிப்பு உணவுகளில் சில. மதிய உணவு / இரவு உணவிற்குப் பிறகு வெற்றிலையுடன்பாக்கு சாப்பிடுவது வழக்கமாகும். காபி ( இந்திய வடிகட்டி காபி ) என்பது வீடுகளில் விரும்பப்படும் ஒரு பானமாகும். கடந்த சில ஆண்டுகளில், சாட், பீத்சாக்கள் மற்றும் இந்திய சீன உணவு வகைகளுக்கு சொந்தமான பொருட்கள் பெரும்பாலும் இளைய தலைமுறையினரிடையே பிரபலமாகிவிட்டன. மைசூர் அதன் பெயரை இனிப்பு மைசூர் பாக் மற்றும் மைசூர் மசாலா தோசை ஆகியவற்றிக்கும் வழங்கியுள்ளது.

• அதிகாரப்பூர்வ மைசூர் சுற்றுலா வலைத்தளம்
• மைசூரின் அதிகாரப்பூர்வ தேர்தல் வலைத்தளம் www.mysoreelections.com
• வகை: மைசூரைச் சேர்ந்த இசைக்கலைஞர்கள்
• மைசூர் இராச்சியத்தின் இசைக்கலைஞர்கள்

1. ↑ "Goodbye to old traditions in 'cultural capital'". டெக்கன் ஹெரால்டு. 2006-03-17 இம் மூலத்தில் இருந்து 5 February 2007 அன்று. பரணிடப்பட்டது.. https://web.archive.org/web/20070205053547/http://www.deccanherald.com/deccanherald/mar172006/state1751562006316.asp. பார்த்த நாள்: 2007-04-04. 
2. ↑ Contribution of Wodeyar kings to the art and culture of Mysore city is discussed by "Dasara on canvas". Deccan Herald. 2006-09-26. http://www.deccanherald.com/deccanherald/Sep262006/spectrum1338232006925.asp. பார்த்த நாள்: 2007-04-04.  ^{[தொடர்பிழந்த இணைப்பு]}
3. ↑ Detailed account of the Dasara festival celebrated at Mysore is provided by Ravi Sharma (2005-10-08). "Mysore Dasara: A historic festival". The Frontline. Archived from the original on 16 July 2007. Retrieved 2007-04-04.
4. ↑ Detailed account of the Mysore Dasara festival is provided by Prabuddha Bharata. "Mysore Dasara – A Living Tradition". eSamskriti.com. Archived from the original on 7 March 2007. Retrieved 2007-04-04.
5. ↑ Shankar Bennur (2005-04-19). "Of monumental value". Deccan Herald. http://www.deccanherald.com/deccanherald/apr192005/spectrum1137332005417.asp. பார்த்த நாள்: 2007-04-10. 
6. ↑ ^{6.0 6.1 6.2} Detailed description of the palaces in Mysore is provided by "Palaces of Mysore". MysoreSamachar.com. Archived from the original on 2018-05-10. Retrieved 2007-04-10.
7. ↑ A brief description about Jaganmohana Palace is provided by National Informatics Centre. "JaganMohana Palace". Mysore District. Archived from the original on 13 September 2007. Retrieved 2007-04-11.
8. ↑ Profile of the Lalitha Mahal is provided by "Lalitha Mahal Palace Hotel". Archived from the original on 2007-04-03. Retrieved 2007-04-11.
9. ↑ Restoration work at Rajendra Vilas Palace is discussed by R. Krishna Kumar (18 August 2005). "Looking beyond the heritage tag". The Hindu (Chennai, India) இம் மூலத்தில் இருந்து 2007-03-13 அன்று. பரணிடப்பட்டது.. https://web.archive.org/web/20070313091447/http://www.hindu.com/2005/08/18/stories/2005081802420200.htm. பார்த்த நாள்: 2007-04-11. 
10. ↑ A detailed account of the traditional form of Mysore painting is provided in "Mysore Painting" (PDF). National Folklore Support Centre. Archived from the original (PDF) on 28 September 2007. Retrieved 2007-04-05.
11. ↑ A brief description the traditional Mysore Painting is provided by K. L. Kamat. "Mysore Traditional Paintings – An Introduction". Kamat's Potpourri. Retrieved 2007-04-05.
12. ↑ An account on Ganjifa is provided by "Patent for Ganjifa Playing Cards". Star of Mysore. Archived from the original on 15 May 2007. Retrieved 2007-04-05.
13. ↑ An article on Rosewood inlay work is provided by Pushpa Chari (30 May 2002). "Intricate Patterns". The Hindu (Chennai, India) இம் மூலத்தில் இருந்து 2003-07-01 அன்று. பரணிடப்பட்டது.. https://web.archive.org/web/20030701024312/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/05/30/stories/2002053000390200.htm. பார்த்த நாள்: 2007-04-05. 
14. ↑ Trademark for Mysore Silk is obtained by KSIC reports "Mysore Silk gets geographical indication". The Hindu Business Line. 2005-12-17. Retrieved 2007-04-09.
15. ↑ Details regarding Mysore silk is provided by "Mysore – Silk weaving & Printing silk products". Karnataka Silk Industries Corporation. Archived from the original on 24 July 2011. Retrieved 2007-04-09.
16. ↑ Innovation in Mysore silk saree is mentioned by Aruna Chandaraju (2005-03-05). "Modern MYSURU". The Hindu. Archived from the original on 8 May 2005. Retrieved 2007-04-22.