Блакітная дывізія
250-я дывізія іспанскіх добраахвотнікаў (ням.: 250. Einheit spanischer Freiwilliger), больш вядомая як Блакітная дывізія (ісп.: División Azul, ням.: Blaue Division) — дывізія з іспанскіх добраахвотнікаў, якія змагаліся на баку Германіі падчас Другой сусветнай вайны. Намінальна лічачыся ўкамплектаванай членамі «іспанскай фалангі», насамрэч «Блакітная дывізія» ўяўляла сабою сумесь салдат рэгулярных войскаў, ветэранаў грамадзянскай вайны і членаў фалангісцкай міліцыі. Была складзена паводле іспанскіх канонаў: чатыры пяхотныя палкі і адзін артылерыйскі.[2] Узнікненне і асаблівасці падраздзяленняФрансіска Франка, не жадаючы адкрыта ўцягваць Іспанію ў Другую сусветную вайну на боку Гітлера і ў той жа час імкнучыся ўмацаваць рэжым Фалангі і забяспечыць бяспеку краіны, заняўшы становішча ўзброенага нейтралітэту, падаўшы Германіі на ўсходнім фронце дывізію добраахвотнікаў, якія пажадалі змагацца на боку немцаў супраць Савецкага Саюза. Дэ-юрэ Іспанія захоўвала нейтралітэт, у саюзнікі Германіі не ўваходзіла, і вайну СССР не аб'яўляла. Дывізія здабыла сваю назву з-за блакітных кашуляў — формы Фалангі. Міністр замежных спраў Суньер, аб'яўляючы 24 чэрвеня 41-га года пра фарміраванне «Блакітнай дывізіі», сказаў што СССР вінаваты ў іспанскай грамадзянскай вайне, у тым, што гэтая вайна зацягнулася, у тым, што былі масавыя растрэлы, што былі несудзебныя расправы. Па ўзгадненні з немцамі была зменена прысяга — яны прысягаліся не фюрару, а барацьбе супраць камунізму.[3] Матывацыі ў добраахвотнікаў былі розныя: ад жадання адпомсціць за загінулых у грамадзянскай вайне блізкіх, да (у былых рэспубліканцаў — яны, як правіла, і склалі асноўную масу перабежчыкаў на бок савецкага войска) жадання схавацца. Былі людзі, якія шчыра жадалі загладзіць сваё рэспубліканскае мінулае. Шматлікія кіраваліся карыслівымі меркаваннямі — ваенныя дывізіі атрымлівалі прыстойнае па тых часах дараванне ў Іспаніі, плюс дараванне нямецкае (адпаведна 7,3 пэсэты ад іспанскага ўрада і 8,48 пэсэтаў ад нямецкага камандавання ў дзень)[3]. Былы старшыня братэрства дывізіі, які быў яе баец распавядаў пра свой шлях у яе шэрагі:
 13 ліпеня 1941 дывізія, якая налічвала 18 693 чалавека (641 афіцэр, 2272 унтар-афіцэры, 15 780 ніжніх чыноў)[4], адбыла з Мадрыду і была перакладзена ў Германію для пяцідзённай ваеннайй падрыхтоўкі на навучальным палігоне ў горадзе Графенвер. Першы камандуючы дывізіі быў ветэран грамадзянскай вайны Аўгусцін Муньяс Грандэс. Пачынальна з Польшчы дывізія прасоўвалася на фронт пешым маршам.[3] Пасля гэтага яна была перададзена вермахта ў якасці 250-й пяхотнай дывізіі. За ўвесь час існавання дывізіі праз яе склад прайшло больш за 40 тысяч чалавек (па іншых крыніцах і адзнакам — больш за 50 тыс.). Баявыя дзеянніБлакітная дывізія трымала абарону пад Ленінградам і лічылася ў савецкага камандавання слабым звяном. Аднак падчас аперацыі «Палярная зорка» па вызваленні Ленінградскай вобласці, якая праводзілася на ўчастку фронту пад Чырвоным Борам даўжынёю амаль у 60 кіламетраў, чатыры савецкія дывізіі (прыблізна 44 тысячы чалавек) і 2 танкавых палка не змаглі прадраць абарону іспанцаў (каля чатырох з паловаю тысяч чалавек). Савецкія войскі панеслі на гэтым участку вялікія страты.[3] Яшчэ ў Польшчы выявілася адмысловае стаўленне іспанцаў да дысцыпліны. Некалькі салдат сышло ў самаволку ў грамадзянай адзежы і былі затрыманы гестапа — з-за сваёй асмуглай знешнасці яны былі падобныя на яўрэяў. Таварышы вызвалілі сваіх пасля перастрэлкі.[3] Пра дысцыпліну ў дывізіі кажа і такі факт:
Гэта спалучэнне высокай баяздольнасці і разгільдзяйства было адзначана пасля бою ў Чырвоным Боры выказваннем генерала Гальдэра:
Гэтая фраза дагэтуль вісіць у клубе ветэранаў Блакітнай дывізіі ў Мадрыдзе.[3] Сярод ваенных дывізіі былі нярэдкія выпадкі пераходу на бок Чырвонага войска, не ў апошнюю чаргу з-за грубіянства ўласных афіцэраў і беднага сілкавання[6]. Фінал баявога шляху З-за моцнага замежнапалітычнага ціску Франсіска Франка 20 кастрычніка 1943 прыняў рашэнне пра вывядзенне «Блакітнай дывізіі» з фронту і расфарміраванне падраздзялення. Шматлікія іспанцы, аднак, да заканчэння вайны засталіся ў атрадах нямецкага войска добраахвотна. Немцы, не жадаючы губляць патэнцыйных салдат, адкрылі шырокую прапаганду адносна ўступу добраахвотнікаў у «Нямецкі замежны легіён», які знаходзіўся, у адрозненне ад «Блакітнай дывізіі», вылучна пад нямецкім камандаваннем. Як правіла, усе яны былі ў войсках СС, якія ваявалі да самага канца. У акружаным Берліне да капітуляцыі ваявала 7 000 іспанцаў.[3] Страты За час баёў з Чырвоным Войскам Блакітная дывізія панесла наступныя страты:[3]
Генерал Эміліа Эстэбан-Інфантэс, які камандаваў «Блакітнай дывізіяй», у сваёй кнізе «Блакітная дывізія. Добраахвотнікі на Усходнім фронце» прыводзіць наступныя лічбы стратаў праціўніка, якія, хутчэй за ўсё, немагчыма праверыць: 14 тысяч — на Волхаўскім фронце і 32 тысячы — на Ленінградскім (зіма — вясна 1943 годзе). Іншыя лічбы, з той жа абмоўкай, прыводзіць Мігель Бас: дывізія знішчыла каля 17 тысяч савецкіх байцоў.[3] У Франкіскай Іспаніі велізарным аўтарытэтам карысталася царква і рэлігія. Напрыклад, падчас савецкага артабстрэлу, некалькі снарадаў патрапілі ў цэнтральны купал храма Святой Сафіі ў Вялікім Ноўгарадзе, і крыж пачаў звальвацца на зямлю. іспанскія сапёры выратавалі крыж, адрэстаўравалі падчас вайны, і ён быў адпраўлены ў Іспанію. У сямідзесятых гадах, яшчэ пры жыцці Франка крыж стаяў у Інжынернай акадэміі. Пад ім быў надпіс, што гэты крыж знаходзіцца на захоўванні ў Іспаніі і вернецца ў Расію, калі знікне бязбожны бальшавіцкі рэжым (пасля вайны савецкі рэжым абвінаваціў іспанцаў у рабаванні). Крыж вернуты ў 2004 годзе.[3] Далейшы лёсШматлікія былыя салдаты «Блакітнай дывізіі» зрабілі паспяховую ваенную кар'еру ў паваеннай Іспаніі. Зноскі
Літаратура
Спасылкі
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Portal di Ensiklopedia Dunia
