Бікіні (атол)
Бікіні (англ.: Bikini, маршал.: Pikinni) — атол на поўначы Маршалавых Астравоў, сумна вядомы выпрабаваннямі ядзернай зброі. Плошча сушы — 6 км². Сталага насельніцтва ў наш час няма. ГеаграфіяАтол Бікіні знаходзіцца ў субэкватарыяльнай зоне Ціхага акіяна ў 821 км на паўночны захад ад Маджура, сталіцы Маршалавых Астравоў. Вывучэнне атола Бікіні амерыканскімі ваеннымі дало практычнае пацверджанне гіпотэзы Чарльза Дарвіна аб паходжанні атолаў. Даследаванні паказалі, што ён складаецца з вапнякоў — рэштак каралаў, размешчаных на вяршыні падводнага вулкана. Атол уяўляе сабою лагуну да 40 км у даўжыню і 23 км у шырыню, якую атачае няроўнае кола каралавага рыфа з 23 невялікімі астраўкамі, мноствам скал і скалістых водмеляў. У выніку выпрабаванняў ядзернай зброі ў лагуне ўтварыліся глыбокія штучныя кратары. Найбольшы кратар Брава знаходзіцца на паўночным захадзе атола. Клімат субэкватарыяльны засушлівы. Сярэднегадавая тэмпература трымаецца на ўзроўні каля +27,5 — 31 °C. ПрыродаДа 1946 г. большая частка сушы была занята насаджэннямі какосавай пальмы і ксерафітнымі раслінамі. Жыхары Бікіні вырошчвалі тара. Даследаванне 1985 г. паказала, што культурныя расліны саступілі месца дзікім, дамінуюць засушлівыя травы і хмызнякі[1]. Фаўна бедная — некалькі відаў птушак, яшчаркі і казуркі. Незвычайным з’яўляецца поўнае ўзнаўленне каралаў у лагуне, нават у раёне кратара Брава[2]. Гісторыя Атол Бікіні быў населены мікранезійцамі ўжо ў 2 тысячагоддзі да н. э. На маршальскай мове назва атола (Pikinni) азначае «паверхня какоса». Хаця Бікіні даволі ізаляваны, яго насельніцтва знаходзілася ў сталых стасунках з жыхарамі Маршалавых астравоў, па сваёй культуры мала адрознівалася ад іншых маршальцаў. Асноўнымі заняткамі з’яўляліся земляробства і рыбалоўства. Астравы атола былі падзелены паміж некалькімі тэрытарыяльна-родавымі супольнасцямі, на чале якіх стаялі правадыры. У 1946 г. на Бікіні жыло 167 чал. Сталыя кантакты тубыльцаў з еўрапейцамі пачаліся з 1820-х гг. пасля наведвання расійскай экспедыцыі на чале з О. Кацэбу. У канцы XIX ст. пратэстанцкія місіянеры распаўсюдзілі хрысціянства. У 1899—1914 гг. атол Бікіні знаходзіўся пад кантролем Германіі. У 1914—1945 гг. — пад кантролем Японіі. Пасля заканчэння II сусветнай вайны трапіў пад кантроль ЗША. У лютым 1946 г. камандуючы ВМС ЗША ў Ціхім акіяне звярнуўся да тубыльцаў з прапановай пакінуць атол на «карысць чалавецтва і канцу ўсім сусветным войнам». Насельнікі Бікіні далі згоду і былі добраахвотна пераселены спачатку на атол Рангерык, а ў 1948 г. — на незаселены востраў Кілі. З 1946 г. да 1958 г. ЗША правялі на Бікіні 4 ваенныя аперацыі, што суправаджаліся 23 выпрабаваннямі ядзернай зброі. З аднаго боку, выпрабаванні спрыялі паляпшэнню ваеннага патэнцыялу ЗША і навуковаму вывучэнню наступстваў ядзернай катастрофы. З другога боку, ад выпрабаванняў пацярпела не толькі прырода Бікіні, але таксама суседнія астравы, асабліва атол Рангелап, а таксама судна японскіх рыбакоў «Фукуру Мару». Між тым пераселеныя на малы востраў Кілі карэнныя жыхары Бікіні апынуліся ў складаным становішчы. З-за адсутнасці лагуны і высокіх марскіх хваль яны не маглі нармальна займацца рыбалоўствам. Тайфуны пашкодзілі насаджэнні какосавай пальмы. Падвоз харчавання быў ускладнены з-за дрэнных умоў навігацыі. Няўдачай скончылася спроба перасялення часткі насельніцтва на атол Джалуіт. У 1968 г. у сувязі з навуковай справаздачай аб памяншэнні ўзроўню радыяцыі на Бікіні прэзідэнт Джонсан дазволіў вяртанне бікінцаў на радзіму. Да гэтага часу іх колькасць узрасла да 580 чал. Пачалося аднаўленне інфраструктуры, будаўніцтва жылля і пасадка какосаў. У 1972 г. некалькі сем’яў сапраўды вярнуліся на атол, але ўжо праз некалькі гадоў стала зразумела, што забеспячэнне сябе харчам з дапамогай мясцовых рэсурсаў немагчыма з-за ўсё яшчэ вялікай колькасці радыенуклідаў. французскія спецыялісты выявілі, што небяспеку для здароўя мае нават пітная вада. У 1975 г. перасяленцы пачалі судовы працэс супраць адміністрацыі ЗША, якая не паклапацілася пра папярэднія даследаванні. У 1978 г. яны зноў пераехалі на Кілі і Маджура. У 1986 г. апека ЗША над Маршалавымі Астравамі скончылася, яны атрымалі абмежаваную незалежнасць. У 1987 г. правадыры бікінцаў наведалі родны атол, каб пацвердзіць свае правы на тэрыторыю. У 1994 г. парламент Маршалавых Астравоў накіраваў афіцыйны запыт да МАГАТЭ аб правядзенні дадатковых вымярэнняў. У 1998 г. МАГАТЭ апублікавала вынікі свайго даследавання і рэкамендавала не размяшчаць на атоле сталыя паселішчы, хаця яго часовае наведванне магчыма. Ядзерныя выпрабаванні
АховаУ 2010 г. зона выпрабаванняў ядзернай зброі на атоле Бікіні, агульнай плошчай 73 500 га, была ўнесена ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. ЗноскіСпасылкі
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
