Гарадная (Столінскі раён)

Вёска Гарадная Свята-Троіцкая царква Герб Краіна Беларусь Вобласць Брэсцкая Раён Столінскі Сельсавет Гараднянскі Каардынаты 51°52′11″ пн. ш. 26°29′59″ у. д.HGЯO Першая згадка 1448 Насельніцтва ▼664 чал. (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1655 Паштовы індэкс 225522 Аўтамабільны код 1 Гарадная на карце Беларусі ±

Гарадная на Вікісховішчы

Гарадна́я^[1] (трансліт.: Haradnaja, руск.: Городная) — вёска ў Столінскім раёне Брэсцкай вобласці, на возеры Гародна. Адміністрацыйны цэнтр Гараднянскага сельсавета.

Знаходзіцца за 28 км на захад ад Століна, за 21 км ад чыгуначнай станцыі Гарынь.

За 3 км на поўнач—паўночны захад ад вёскі вядома Гараднянскае радовішча пяскоў, 3,5 км на захад — радовішча глін, паклады неагенавага ўзросту. Гліны распрацоўваюцца Гарынскім камбінатам будаўнічых матэрыялаў.

Першы пісьмовы ўспамін пра Гарадную датуецца 1448 годам. Ад часоў заснавання мясцовасць набыла вядомасць цэнтру традыцыйнай ганчарнай вытворчасці. У 1527 годзе крымскія татары спалілі паселішча, частку жыхароў узялі ў няволю.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) Гарадная ўвайшла ў склад Пінскага павета Берасцейскага ваяводства. У 1579 або 1670 годзе мястэчка атрымала магдэбургскае права. З гэтага часу яно карысталася ўласным гербам «у срэбным полі лось з залатымі рагамі», пацверджаным 17 сакавіка 1792 года^[2].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Гарадная апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У 1803 годзе рашэннем Пінскага суда жыхары мястэчка былі пераведзены ў разрад дзяржаўных сялян^[3]. У другой палове XIX ст. у мястэчку было 236 будынкаў, на 1909 год — 1830 двароў.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Гарадная апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, спярша ў Лунінецкім павеце, а з 1 студзеня 1923 года — у Столінскім павеце Палескага ваяводства. У 1924 і 1925 гадах сюды перасялілася каля 200 радзінаў з Галіччыны. Перасяленцы стварылі асобнае паселішча хутарскога тыпу (мела назву «Калонія») і адрадзілі грэка-каталіцкую парафію. Неўзабаве ім перадалі будынак драўлянай царквы, першае набажэнства ў якім адбылося 5 студзеня 1928 года^[4].

У 1939 годзе Гарадная ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года зрабілася цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі.

Перад вайной у вёсцы жыло 1820 чалавек у 405 дварах^[5]. Гета ў Гарадной існавала з лета 1941 года. У 1942 годзе гітлераўцамі было спалена 58 дамоў, забіта 232 чалавекі^[5]. Пакінутых 400 яўрэяў забілі за тры кіламетры ад вёскі ва ўрочышчы Падралічы.

Станам на 1970 год тут было 470 двароў, на 1993 год — 522 двары.

• XIX стагоддзе: 1880 год — 1012 чал.^[6]
• XX стагоддзе: 1909 год — 6728 чал.; 1970 год — 1965 чал.^[7]; 1993 год — 1587 чал.^[8]; 1999 год — 1301 жыхар
• XXI стагоддзе: 2009 год — 1023 жыхары; 2019 год — 664 жыхары^[9]

У Гарадной працуюць сярэдняя школа, бальніца, паліклініка, дом культуры, бібліятэка, пошта.

• За 2 км на паўночны ўсход ад Гарадной размяшчаюцца гарадзішча і паселішча.
• Свята-Троіцкая царква (XVIII ст.; колішняя грэка-каталіцкая, цяпер ва ўладанні БЭМП).
• Свята-Мікалаеўская царква

З 2008 года ў Гарадной арганізуюць міжнародныя пленэры ганчароў. Кожныя два гады ў вёсцы збіраюцца майстры з розных краін свету.

• Царква
• Капліца грэка-каталіцкая

• Аляксандр Мікалаевіч Вячорка (нар. 1974) — беларускі настаўнік, дэпутат.
• Валерый Іванавіч Вячорка (нар. 1973) — урач
• Адам Дзмітрыевіч Кавалька (нар. 1958) — беларускі палітык.

• Гарадная // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — С. 476—477. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Цітоў А. Гарадная // Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
• Horodna // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880. — S. 138.

	Гарадная (Столінскі раён) на Вікісховішчы

• Гарадная на сайце Radzima.org
• Городная на сайце Глобус Беларусі (руск.)