Герасім Васілевіч Якушка

Герасім Васілевіч Якушка
Герасім Якушка (1930-я)
Дата нараджэння	3 сакавіка 1900(1900-03-03)
Месца нараджэння	Паддуб’е, Бялыніцкая воласць[d], Магілёўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	6 студзеня 1942(1942-01-06) (41 год)
Месца смерці	Мінск, Генеральная акруга Беларусь, Рэйхскамісарыят Остланд
Месца пахавання	Вайсковыя могілкі
Бацька	Васіль Якушка[d]
Альма-матар	Магілёўскае рэальнае вучылішча (1918) Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны архітэктурна-будаўнічы ўніверсітэт (1924)
Працы і дасягненні
Член у	Саюз архітэктараў СССР
Працаваў у гарадах	Менск і іншыя гарады Беларусі
Архітэктурны стыль	постканструктывізм
Горадабудаўнічыя праекты	гл. у тэксце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гера́сім Васі́левіч Яку́шка (3 сакавіка 1900, в. Паддуб’е, цяпер Магілёўскі раён, Беларусь — 6 студзеня 1942, Мінск) — беларускі архітэктар.

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскае рэальнае вучылішча (1918). Бацька прадаў каня, каб сын паехаў паступаць у Петраградскі інстытут грамадзянскіх інжынераў, дзе Герасім вучыўся ў 1918—1924 гадах. Па сканчэнні інстытута Герасім Якушка накіраваны працаваць у Менск. Пачынаў 20-гадовую кар’еру інжынерам Мінбуда (1924—1928), затым працаваў прарабам будаўнічага трэста (1928—1929), тэхнічным кіраўніком гандлёва-будаўнічага трэста (1929), галоўным інжынерам трэста (1930), тэхнічным дырэктарам трэста Мінбуда (1931—1933). Член Саюза будаўнікоў (1928) і Саюза архітэктараў СССР (1935). Галоўны архітэктар Мінска (1936—1941).

У 1936 годзе сваімі рукамі пабудаваў дом на вуліцы Бібліятэчнай, паблізу цяперашняга Дома прэсы, побач сядзіб мастакоў Бембеля і Гусева^[1].

Памёр ад тыфу 6 студзеня 1942 года ў Мінску. Пахаваны на Вайсковых могілках.

Брат Герасіма Якушкі — Піліп, таксама вучыўся на архітэктара, быў будаўніком, яго дачка — пляменніца Герасіма — Вольга Якушка, вядомы навуковец-географ.

Абедзве дачкі працягнулі дзейнасць бацькі, Нона (нар. 1937) — архітэктар, Ала (нар. 1940, у шлюбе Тацьянок) — будаўнік^[1][2].

Найвышэйшымі творчымі дасягненнямі адзначана 2-я палова 1930-х гадоў. Паводле праектаў Герасіма Якушкі ў Менску, Магілёве, Барысаве і іншых гарадах БССР было пабудавана каля двух дзясяткаў арыгінальных жылых дамоў і грамадскіх будынкаў. У 1941 годзе пачаў праект рэканструкцыі плошчы Памяці ахвяр 1905 года ў Мінску (цяпер Прывакзальная плошча), планавалася пашырыць яе, пабудаваць па перыметры новыя дамы, паставіць помнік ахвярам Курлоўскага расстрэлу.

• Будынак сярэдняй школы № 4 горада Мінска (вул. Чырвонаармейская, 11)^[2]
• Будынак былой гасцініцы Беларускай ваеннай акругі (пр-т Незалежнасці, 27)^[2][3]
• 6-павярховы жылы дом (так званы Дом гарвыканкама, пр-т Незалежнасці, 43)^[2]
• Будынак АТС (1930-я, вул. К. Маркса) — не захаваўся^[2]
• Крыты рынак (1933—1934) — не захаваўся^[4]
• Былая цэнтральная рабочая паліклініка, цяпер будынак Галоўнага ўпраўлення Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь (вул. Мяснікова, 26)^[2][5]
• Кінатэатр «Пралетарый» (1934, вул. Савецкая) — не захаваўся^[2]
• Будынак школы ў Масюкоўшчыне (1930-я), у стылі канструктывізму — не захаваўся, знесены ў 2009 годзе
• Будынак Палітэхнікума (пр-т Незалежнасці, 85)^[2][6]
• Жылы дом АН БССР (разам са Станіславам Гайдукевічам)^[2]

• сярэдняя школа (1930, Барысаў)^[4]
• 5-павярховы 96-кватэрны жылы дом (так званы Дом МУСаўцаў, Дом ля фантана, 1940 год, вул. Ленінская, 68, Магілёў)^[2]

Праекты (1931—1940): будынак пастаяннай Усебеларускай выстаўкі (у сааўтарстве з В. Струевым), гатэль на 300 месцаў, інтэрнат для студэнтаў БДУ і медінстытута (з Г. Лаўровым), фінансава-эканамічны тэхнікум, 2-камплектная школа на 80 вучняў для в. Масюкоўшчына, Мінскі цырк, рэканструкцыя клуба імя К. Маркса, лецішча Мінгарвыканкама і гаркама УКП(б)Б, Белаграпрамбанк па вул. Пушкінская, драмтэатр для Магілёва і іншыя.

На думку беларускага гісторыка архітэктуры Вячаслава Чарнатава, «Якушка пабудаваў будынкі, якія таксама паўплывалі на фарміраванне аблічча сучаснага горада [Мінска], ён удзельнічаў у карэкціроўцы генеральнага плана горада ў 1939—1940 гадах. Праект забудовы праспекта Незалежнасці паміж плошчамі Перамогі і Якуба Коласа быў часткова ажыццёўлены, фрагментамі захаваўся»^[2].

• Якушка Герасім Васілевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).
• Жутяев Ю. Советский рынок № 1 Архівавана 27 чэрвеня 2016. // Архитектура и строительство № 3, 2014.
• Карпечанка М. Архітэктар Герасім Якушка : застылай музыкі маэстра : [Беларускі архітэктар] // Зара над Друццю. — 2015. — 7 лютага. — С. 4.
• Чернатов В.. Архитектура школьных зданий (руск.) № 1—2. — С. 58—61. Архитектура и строительство. Архівавана з першакрыніцы 3 снежня 2015. Праверана 10 студзеня 2016.
• Юрий Жутяев. Гараж Автодорожного техникума (руск.). ais.by (19 лістапада 2016). Архівавана з першакрыніцы 4-2-2020. Праверана 4-2-2020.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Герасім Васілевіч Якушка
• Аляксандр Старадуб. Якушко, который построил дом (руск.). news.21.by. Архівавана з першакрыніцы 9 студзеня 2016. Праверана 10 студзеня 2016.