Пакланенне мудрацоў

Пакланенне мудрацоў^[1] (грэч. μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν), радзей Пакланенне магаў^[2] — евангельскі эпізод, папулярны багаслоўскі і іканаграфічны сюжэт. У беларускім мастацтвазнаўстве сюжэт называецца літаральнымі перакладамі з рускай Пакланенне вешчуноў^[3] (руск.: Поклонение волхвов) і польскай Пакланенне трох каралёў^[4] (польск.: Pokłon Trzech Króli), такая практыка склалася за савецкім часам.

У аснове сюжэта сведчанне Евангелля паводле Матфея (Мф. 2:1-11) пра трох мудрацоў, якія прыйшлі ў Віфлеем з Усходу, каб пакланіцца Дзіцяці-Хрысту^[5] і прынеслі яму дары. Апавяданне Матфея пазней дапоўнілі царкоўныя і апакрыфічныя паданні^[5].

Раннехрысціянская літаратура лічыла радзімай мудрацоў Аравію, Клімент Александрыйскі назваў персідска-месапатамскі рэгіён^[5]. У Блажэннага Аўгусціна (354—430) і Іаана Залатавуста (каля 347—407) мудрацоў было дванаццаць^[6], а Арыген (184/185 — 253/254) сцвярджаў, што іх колькасць адпавядала колькасці дароў^[5]. Багасловы суадносілі іх з трыма асобамі Тройцы або з траістым складам чалавечага роду^[5]. Беда Вялебны (каля 672/673 — 735) даў ім імёны — Каспар, Мельхіёр і Бальтазар, царскае паходжанне і радзіму^[6].

Сюжэт стаў шырока папулярны дзякуючы зборніку італьянца Якава Варагінскага (каля 1228/1230—1298) «Залатая легенда», складзенаму каля 1260 года. Мошчы мудрацоў з XIII стагоддзя зберагаліся ў Кёльнскім саборы, магчыма, таму «Пакланенне мудрацоў» надзвычай папулярным у жывапісе Паўночнай Еўропы^[5].

У эпоху вялікіх геаграфічных адкрыццяў мудрацы сталі ўвасабленнем белай, жоўтай і чорнай рас або трох частак свету — Еўропы, Азіі, Афрыкі^[5].

Дзень пакланення мудрацоў адзначаецца хрысціянамі. У каталіцтве — 6 студзеня на свята Богаяўлення. У некаторых краінах дзень называецца Свята Трох Каралёў.

Гл. таксама

Крыніцы

↑ Паводле Мацьвея 2 верш 1 — Параўнанне (нявызн.). biblia.by.; у перакладах Васіля Цяпінскага, Вінцэнта Гадлеўскага, Пятра Татарыновіча, Міхася Міцкевіча, Сабілы і Малахава, афіцыйным Рыма-каталіцкага касцёла, афіцыйным Беларускай праваслаўнай царквы, Яна Станкевіча, Анатоля Бокуна, Васіля Сёмухі
↑ Паводле Мацьвея 2 верш 1 — Параўнанне (нявызн.). biblia.by.; у перакладах Чарняўскага, Дзекуць-Малея, Анатоля Клышкі і Льва Гарошкі.
↑ Гісторыя беларускага мастацтва: У 6 т. -- Т. 1: Ад старажытных часоў да другой паловы XVI ст. / Рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш.; Рэд. тома С. В. Марцэлеў, Л. М. Дробаў. — Мн.: Навука і тэхніка, 1987. — 304 с.; іл. — С. 202.
↑ Гісторыя беларускага мастацтва: У 6 т. -- Т. 1: Ад старажытных часоў да другой паловы XVI ст. / Рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш.; Рэд. тома С. В. Марцэлеў, Л. М. Дробаў. — Мн.: Навука і тэхніка, 1987. — 304 с.; іл. — С. 202.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Аляксандр ЯРАШЭВІЧ. «І НАРАДЗІЛА СЫНА СВАЙГО…». Сюжэты Божага Нараджэння ў старабеларускім мастацтве
↑ ^а ^б Фаррар, Фредерик Вильям. Жизнь Іисуса Христа = The Life of Christ. — Изд. И. Л. Тузова, 1893. — С. 15. — 586 с.