Панцеляймон Мікалаевіч Лепяшынскі
Панцеляймон Мікалаевіч Лепяшынскі (12 сакавіка 1868, Студзянец, Магілёўская губерня — 30 верасня 1944, Масква) — прафесійны рэвалюцыянер, партыйны дзеяч, літаратар. Муж біёлага, акадэміка В. Б. Лепяшынскай. ' БіяграфіяСкончыў Магілёўскую гімназію (1886). У час вучобы на фізіка-матэматычным факультэце Пецярбургскага ўніверсітэта (1886—1890) узначальваў беларускае зямляцтва, уключыўся ў нарадавольчы рух, удзельнічаў у выданні народніцкай літаратуры. У 1890 годзе выключаны з універсітэта і высланы. У 1891 годзе экстэрнам скончыў Кіеўскі ўніверсітэт. У Пінску, дзе жыў пад наглядам паліцыі, у 1894 годзе ўступіў у марксісцкі гурток. За рэвалюцыйную дзейнасць у 1895 г. арыштаваны і сасланы ў Енісейскую губерню, дзе сустрэўся з У. І. Леніным; у 1899 годзе ў ліку 17 ссыльных падпісаў «Пратэст расійскіх сацыял-дэмакратаў» супраць «эканамістаў». З 1900 г. агент «Іскры» у Пскове, член Аргкамітэта па скліканні ІІ з’езда РСДРП. У 1902 г. высланы ў Енісейскую губерню, адкуль бег за мяжу. У. І. Ленін, падбіраючы надзейнага чалавека, здольнага весці падрабязныя і дакладныя пратаколы паседжанняў Рады партыі, спыніў свой выбар на перакананым бальшавіку П. М. Лепяшынскім. Гэтую працу ён выконваў выключна добрасумленна і стаў адным са стваральнікаў архіва і бібліятэкі ЦК РСДРП. Удзельнічаў у падрыхтоўцы ІІІ з’езда РСДРП. У 1905—1907 гг. вёў партыйную працу ў Екацярынаслаўлі, Пецярбургу, супрацоўнічаў у бальшавіцкіх газетах «Наперад», «Рэха», «Казарма». У 1907—1909 гг. выкладаў матэматыку ў Аршанскім рэальным вучылішчы, аддаючы шмат сіл рэвалюцыйнаму выхаванню моладзі. На аршанскім чыгуначным вузле (разам з жонкай В. Б. Лепяшынскай) адрадзіў арганізацыю РСДРП, быў арыштаваны і заключаны ў турму, з-за адсутнасці доказаў быў выпушчаны на волю, але выкладаць у вучылішча яму забаранілі. З 1909 г. працаваў у статыстычным бюро пры Маскоўскай гарадской управе. Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 г. быў гарадскім галавой у Оршы. У час Кастрычніцкай рэвалюцыі адзін з кіраўнікоў Аршанскай партыйнай арганізацыі, ганаровы старшыня ВРК. З 1918 г. загадчык аддзелам рэформы школы Наркамата асветы (Петраград), распрацоўваў асновы адзінай савецкай працоўнай школы. Для практычнай праверкі тэарэтычных палажэнняў аб працоўным політэхнічным выхаванні моладзі ў савецкай школе, са згоды У. І. Леніна, улетку 1918 г. заснаваў і ўзначаліў першую савецкую доследна-паказальную працоўную школу-камуну ў в. Літвінавічы Кармянскага раёна, дзе з 1874 года жыла сям’я Лепяшынскіх. У арганізацыі школы-камуны актыўна дапамагалі сяляне, дзеці якіх не толькі вучыліся, але і самі рыхтавалі ежу, прыбіралі памяшканні, з дапамогай педагогаў шылі сабе адзенне, рабілі нескладаную мэблю, вялі палітыка-асветніцкую працу сярод насельніцтва. У 1919 г. школа эвакуіравана ў Маскву. У 1919 г. П. М. Лепяшынскі прызначаны намеснікам наркама асветы Туркестанскай рэспублікі. У 1921—1924 гг. Лепяшынскі адзін са стваральнікаў і кіраўнікоў Істпарта. З 1925 г. старшыня ЦК Міжнароднай арганізацыі дапамогі змагарам рэвалюцыі (МАПР), з 1927 г. дырэктар Гістарычнага музея, у 1935—1936 гг. — Музея Рэвалюцыі ў Маскве. Аўтар прац па гісторыі партыі, педагогікі, успамінаў пра У. І. Леніна, літаратурных твораў. ПамяцьІмя П. М. Лепяшынскага прысвоена калгасу ў Кармянскім р-не, сярэдняй школе ў в. Ліцвінавічы; яго імем названы вуліцы ў гарадах Бабруйск, Гомель, Крычаў, Магілёў, Орша, в. Ліцвінавічы (Кармянскі раён); у в. Ліцвінавічы ў 1968 г. адкрыты прысвечаны яму музей; у Касцюковіцкім краязнаўчым музеі яму таксама прысвечана экспазіцыя і ўстаноўлена скульптура П. М. Лепяшынскага, у Крычаўскім краязнаўчым музеі яму прысвечана экспазіцыя. З 1967 г. устаноўлена Дзяржаўная прэмія БССР ім. П. М. Лепяшынскага за лепшыя публіцыстычныя прызнанні. Бібліяграфія
Зноскі
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
Portal di Ensiklopedia Dunia
