Уладзімір Адамавіч Кароль

Кароль
Уладзімір Адамовіч
Кароль ; Уладзімір Адамовіч
Дата нараджэння	14 (27) снежня 1912
Месца нараджэння	Ігумен, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	28 мая 1980 (67 гадоў)
Месца пахавання	Усходнія могілкі;
Грамадзянства	СССР
Альма-матар	Беларускі дзяржаўны мастацкі тэхнікум (1931); Ленінградскі інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры (1941);
Працы і дасягненні
Месца працы	Інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя І. Я. Рэпіна; Дзяржкамітэт Рэспублікі Беларусь па архітэктуры і будаўніцтве; БНТУ;
Партыя	КПСС;
Працаваў у гарадах	Мінск, Брэст
Найважнейшыя пабудовы	мемарыял «Брэсцкая крэпасць-герой»,; Галоўпаштамт,; манумент Перамогі.
Горадабудаўнічыя праекты	Мінск (1948—1969): ; Планіроўка і забудова Ленінскага праспекта і Цэнтральнай плошчы
Узнагароды	;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уладзімір Адамавіч Кароль (27 (14) снежня 1912, Ігумен, Мінская губерня, Расійская імперыя — 28 мая 1980) — беларускі і савецкі архітэктар. Народны архітэктар СССР (1970). Правадзейны член Акадэміі мастацтваў СССР (1979). Заслужаны будаўнік БССР (1962). Член ВКП (б) з 1940 года.

Біяграфія

Уладзімір Кароль нарадзіўся 14 (27) снежня 1912 года ў горадзе Ігумен (цяпер Чэрвень Мінскай вобласці Беларусі). У 1927—1931 гг. вучыўся ў Беларускім мастацкім тэхнікуме ў Віцебску^[1]. Працаваў настаўнікам і дырэктарам у адной са школ Дзяржынска^[2]. З 1934 па 1941 год навучаўся на архітэктурным факультэце Ленінградскай акадэміі мастацтваў, дзе ў той час працавалі таленавітыя архітэктары і педагогі І. Фамін, Л. Руднеў, І. Лангбард^[2]. У акадэміі ён пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай Галінай^[3]. Член КПСС з 1940 года^[1].

Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. У ліпені 1941 года Кароль уступіў у народнае апалчэнне і як памочнік ваеннага інжынера дывізіі браў удзел у абароне горада Ленінграда. У лістападзе 1941 года ён быў адкліканы з фронту для працы ва Усерасійскай акадэміі мастацтваў, а ў 1942 годзе эвакуіраваны ў Сярэднюю Азію разам з супрацоўнікамі і студэнтамі акадэміі^[2].

У 1945 годзе Уладзімір Кароль прыехаў у вызвалены, разбураны вайной Мінск^[2]. Працаваў спачатку намеснікам начальніка, з 1951-га — начальнікам Упраўлення па справах архітэктуры пры Савеце Міністраў БССР. Член Саюза архітэктараў СССР з 1950 года. У 1955—1979 гг. старшыня Дзяржаўнага камітэта БССР па справах будаўніцтва^[1]. Адначасова з 1947 года выкладаў у Беларускім політэхнічным інстытуце, у 1969 годзе ўзначаліў кафедру горадабудаўніцтва, якая была створана пры яго непасрэдным^[2].

У 1978 годзе на сесіі Вярхоўнага Савета БССР пры абмеркаванні праекта закона «Аб ахове і выкарыстанні помнікаў гісторыі і культуры» адзначаў^[4]:

… мы далёкія ад думкі, што ўсё старое, толькі таму што яно старое, мусіць быць абавязкова захавана. Не! Пры рашэнні гэтых пытанняў трэба зыходзіць ад разумнага і мэтазгоднага: неабходна захоўваць і ахоўваць толькі тое, што ўяўляе сабой дадаткова гісторыка-архітэктурную і пазнавальную каштоўнасць …ці варта, напрыклад, працягваць бясконцыя дыскусіі пра тое, трэба ці не трэба зносіць размешчаны на плошчы Леніна ў Гродне стары двухпавярховы будынак – Дом віцэ-адміністратара (2-я палова XVIII ст.) – даволі пасрэднай архітэктуры, — не трэба быць вялікім спецыялістам. Ясна, што ён замінае новаму горадабудаўнічаму рашэнню плошчы.

Арыгінальны тэкст (руск.)

… мы далеки от мысли, что все старое, только потому что оно старое, должно быть обязательно сохранено. Нет! При решении этих вопросов надо исходить от разумного и целесообразного: необходимо сохранять и оберегать только то, что представляет собой дополнительно историко-архитектурную и познавательную ценность …стоит ли, например, продолжать бесконечные дискуссии о том, надо или не надо сносить расположенное на площади Ленина в Гродно старое двухэтажное здание – Дом вице-администратора (2-я половина XVIII в.) – довольно заурядной архитектуры, — не надо быть большим специалистом. Ясно, что оно мешает новому градостроительному решению площади.

Творчасць

Сумесна з суаўтарамі распрацаваў у 1948—1969 гг. генеральны план Мінска, дом для працаўнікоў «Гомсельмаша» у Гомелі, адміністрацыйны будынак у Полацку^[2], праекты планіроўкі і забудовы Цэнтральнага раёна (1945)^[1], праект рэканструкцыі чыгуначнага вакзала (1946), дом жылы дом для працаўнікоў танкасуконнага камбіната на рагу вуліц Клары Цэткін і Мяснікова (1947)^[2], Ленінскага праспекта і Цэнтральнай плошчы (1948, разам з М. Асмалоўскім, Л. Мацкевічам, М. Паруснікавым, Г. Баданавым; Дзяржаўная прэмія БССР, 1968), будынкі Галоўпаштамта, Цэнтральнага тэлеграфа (1953, 1958), манумент Перамогі (1951)^[1], помнік Сталіну (1952) ў Мінску, мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой» (1971)^[1].

Аўтар і рэдактар прац па архітэктуры і горадабудаўніцтве, у т.л.: «Мікрараёны Беларусі» (Мінск, 1963), «Мінск. Пасляваенны досвед рэканструкцыі і развіцця» (Мінск, 1966), «Новыя гарады Беларусі» (Мінск, 1956). З 1970 па 1980 г. быў рэдактарам бюлетэня «Будаўніцтва і архітэктура Беларусі»^[1].

У 1946—1947 гг. стварыў серыю з 15 алоўкавых малюнкаў, на якіх зафіксаваны тыя архітэктурныя помнікі, якія пасля былі знішчаны^[4].

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнамі Леніна (1958), «Знак Пашаны» (1949), Працоўнага Чырвонага Сцяга (1966), медалямі, Ганаровымі граматамі Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР. Удастоены ганаровых званняў Народны архітэктар СССР (1970) і Заслужаны будаўнік БССР (1962)^[1].

Памяць

Яго імем названа вуліца ў Мінску, школа ў Чэрвені. На доме па вул. Захарава № 33, дзе ён жыў, у 1983 годзе ўстаноўлена мемарыяльная дошка^[1] (скульпт. У. Лятун)^[5].

У 1997 годзе ў Віцебску на будынку былога мастацкага тэхнікума (вул. Суворава, 3) устаноўлена мемарыяльная дошка.
14 лістапада 2012 года Міністэрства сувязі і інфарматызацыі Рэспублікі Беларусь выпусціла ў абарот картку з арыгінальнай маркай «100 гадоў з дня нараджэння У. А. Караля»^[6].
Імем У. А. Караля названа прэмія Міністэрства архітэктуры і будаўніцтва Рэспублікі Беларусь.

Сям’я

У шлюбе з Галінай Уладзіміраўна меў сына Ігара (нар. 1944), таксама архітэктара, і дачку Ірыну Рашэўскую (нар. 1946^{[удакладніць]})^[3].

Бібліяграфія

Сярод апублікаваных прац У. А. Караля:

Архитектурный облик будущего Минска. — Мн., 1953;
Минск: Послевоенный опыт реконструкции и развития — М., 1966. (у сааўт.)

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Король Владимир Адамович // Архитекторы Советской Белоруссии: Биогр. справочник / Союз архитекторов БССР; Сост. В. И. Аникин и др. — Мн.: Беларусь, 1991. — 262 с. — ISBN 5-338-00611-1. (руск.)
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Владимир Король: история народного архитектора СССР, стоявшего у истоков восстановления Минска Архівавана 1 ліпеня 2020.
↑ ^а ^б Дипломат от архитектуры
↑ ^а ^б Вячеслав Чернатов. Имена
↑ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1988. — Мінск. — 333 с.: іл. — ISBN 5-85700-006-8.
↑ 100 гадоў з дня нараджэння У. А. Караля

Літаратура

Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т., Т. 2. Габой — Карціна / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1985. — Т. 4. — 702 с. — 9 500 экз.
Кароль Уладзімір Адамовіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
Архитектура во имя жизни : сборник биографических очерков и документов известных деятелей белорусской архитектуры / [сост. Г. И. Шостак]. ― Минск, 2007. (1Н//71663К(039))
Король Владимир Адамович // Архитекторы Советской Белоруссии: Биогр. справочник / Союз архитекторов БССР; Сост. В. И. Аникин и др. — Мн.: Беларусь, 1991. — 262 с. — ISBN 5-338-00611-1. (руск.)