Цягліцы чалавека

Цяглі́цы чалаве́ка, або Му́скулы чалаве́ка, або гутаркова: Мы́шцы чалаве́ка, — актыўная частка апорна-рухальнага апарату чалавека, калі ідзе размова аб папярочна-паласатых цягліцах. Разам з тым некаторыя шкілетныя цягліцы прымаюць удзел у такіх фізіялагічных актах, як дыханне, голасаўтварэнне і г. д. Сярод папярочна-паласатых цягліц у асобную групу выдзяляюць кардыяміяцыты. Гладкія цягліцы шырока прадстаўлены ў арганізме ў сценках судзін і іншых полых органаў, маюць іншую структуру і не падпарадкоўваюцца свядомасці.

У гэтым артыкуле-спісе прадстаўлена наступнае:

• Асноўныя мышцы цела чалавека на погляд школьных падручнікаў па біялогіі Рэспублікі Беларусь;
• Класіфікацыя цягліц па Сінельнікавых;
• Поўны пералік шкілетных цягліц чалавека ў адпаведнасці з прынцыпамі анатамічнай тапаграфіі з пазначэннем функцыі, інервацыі і кровазабеспячэння кожнай цягліцы. Пры гэтым лацінскі адпаведнік назвы кожнай цягліцы падаецца ў (дужках і курсівам). Інфармацыя аб інервацыі і кровазабеспячэнні падаецца таксама курсівам і толькі па-лацінску. Пры апісанні інервацыі пазначаюцца спіннамазгавыя сегменты.

Для спрашчэння арыентацыі па артыкуле, калі ласка, карыстайцеся іерархічным спісам ніжэй.

• Мімічныя мышцы
• Жавальная мышца
• Грудзіна-ключычна-соскападобная мышца
• Трапецападобная мышца
• Дэльтападобная мышца
• Двухгалоўкавая мышца пляча
• Вялікая грудная мышца
• Трохгалоўкавая мышца пляча
• Вонкавая касая мышца жывата
• Прамая мышца жывата
• Найшырэйшая мышца спіны
• Вялікая ягадзічная мышца
• Краўцоўская мышца
• Прамая мышца сцягна
• Двухгалоўкавая мышца сцягна
• Шырокая мышца сцягна
• Пярэдняя вялікагалёначная мышца
• Ікраножная мышца

• Папярочнапаласатыя цягліцы:
  • Шкілетныя цягліцы;
  • Кардыяміяцыты;
• Гладкія цягліцы.

• Вераценападобныя цягліцы (mm. fusiformes);
• Пяровыя цягліцы (mm. pennati):
  • Аднапяровыя цягліцы (mm. unipennati);
  • Двухпяровыя цягліцы (mm. bipennati);
  • Многапяровыя цягліцы (mm. multipennati).

• Квадратныя цягліцы (mm. quadrati);
• Трохвугольныя цягліцы (mm. triangulares);
• Кругавыя цягліцы (mm. orbiculares);
• Двухгалоўкавыя цягліцы (mm. bicipitales);
• Трохгалоўкавыя цягліцы (mm. tricipitales);
• Чатырохгалоўкавыя цягліцы (mm. quadricipitales);
• Двухбрушныя цягліцы (mm. digastrici);
• Зубчастыя цягліцы (mm. serrati);
• Шырокія цягліцы з апанеўрозам.

• Цягліцы-згінальніцы (mm. flexores);
• Цягліцы-разгінальніцы (mm. extensores);
• Цягліцы-прыводніцы (mm. adductores);
• Цягліцы-адводніцы (mm. abductores);
• Цягліцы-крутніцы (mm. rotatores);
• Цягліцы, падымаючыя штосьці (mm. levatores);
• Цягліцы, апускаючыя штосьці (mm. depressores);
• Цягліцы, выпростваючыя штосьці (mm. erectores);
• Сфінктары (mm. sphincteres);
• Сустаўныя цягліцы (mm. articulares);
• Скуравыя цягліцы (mm. cutanei);
• Цягліцы-пранатары (mm. pronatores);
• Цягліцы-супінатары (mm. supinatores);
• Цягліцы-напружвальніцы (mm. tensores).

Трапецападобная цягліца (m. trapezius):

• Функцыя: пры скарачэнні ўсіх пучкоў цягліцы лапатка набліжаецца да пазваночнага слупа; пры скарачэнні верхніх пучкоў — паднімаецца, а ніжніх — апускаецца. Пры фіксацыі лапаткі абедзве трапецападобныя цягліцы цягнуць галаву назад, а пры аднабаковым скарачэнні цягліца нахіляе галаву ў той жа бок.
• Інервацыя: r. externus n. accessorii et nn. cervicales (CII-CIV).
• Кровазабеспячэнне: aa. transversa colli, occipitalis, suprascapularis, intercostales posteriores.

Найшырэйшая цягліца спіны (m. latissimus dorsi):

• Функцыя: прыводзіць плячо да тулава і цягне верхнюю канцавіну назад да сярэдняй лініі, ажыццяўляючы яе пранацыю. Пры зафіксаванай верхняй канцавіне набліжае да яе тулава або прымае удзел у перасоўванні ніжніх рэбраў уверх пры дыхальным руху, з'яўляючыся, такім чынам, дапаможнай дыхальнай цягліцай.
• Інервацыя: n. thoracodorsalis (CVI-CVIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. thoracodorsalis, circumflexa humeri posterior, intercostales posteriores.

Вялікая ромбападобная цягліца (m. rhomboideus major):

• Функцыя: крыху паднімае лапатку, прыводзячы яе да сярэдняй лініі, прычым ізаляванае скарачэнне яе ніжняй часткі круціць лапатку ніжнім вуглом унутр.
• Інервацыя: n. dorsalis scapulae (CIV-CV).
• Кровазабеспячэнне: aa. transversa colli, suprascapularis, intercostales posteriores.

Малая ромбападобная цягліца (m. rhomboideus minor):

• Функцыя: набліжае лапатку да пазваночнага слупа па касой лініі, якая накіроўваецца да сярэдзіны і ўверх.
• Інервацыя: n. dorsalis scapulae (CIV-CV).
• Кровазабеспячэнне: aa. transversa colli, suprascapularis, intercostales posteriores.

Цягліца, падымаючая лапатку (m. levator scapulae):

• Функцыя: паднімае лапатку (больш верхні вугал), перадаючы ёй тым самым круцільны рух, пры гэтым ніжні вугал перасоўваецца ў бок пазваночнага слупа; пры ўмацаванай лапатцы нахіляе шыйную частку пазваночнага слупа назад і ў свой бок.
• Інервацыя: n. dorsalis scapulae (CIІІ-CV).
• Кровазабеспячэнне: aa. transversa colli, cervicalis superficialis, cervicalis ascendens.

Верхняя задняя зубчастая цягліца (m. serratus posterior superior):

• Функцыя: паднімае верхнія рэбры, удзельнічаючы ў акце ўдыху.
• Інервацыя: nn. intercostales (ThI-ThIV).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales, cervicalis profunda.

Ніжняя задняя зубчастая цягліца (m. serratus posterior inferior):

• Функцыя: апускае ніжнія рэбры, удзельнічаючы ў акце дыхання.
• Інервацыя: nn. intercostales (ThIX-ThXII).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores.

Папярочная цягліца карка (m. transversus nuchae):

• Функцыя: нацягвае фасцыю, а разам з ёю і скуру патылічнага абсягу галавы.
• Кровазабеспячэнне: a. occipitalis.

Раменная цягліца галавы (m. splenius capitis):

• Інервацыя: nn. cervicales (CIV-CVIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. occipitalis, cervicalis profunda.

Раменная цягліца шыі (m. splenius cervicis (colli)):

• Функцыя: пры двухбаковым скарачэнні цягне галаву і шыю назад, пры аднабаковым — паварочвае іх у свой бок.
• Інервацыя: nn. occipitalis major, cervicales (CII-CVIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. cervicalis profunda, occipitalis.

Цягліца, выпростваючая пазваночнік (m. erector spinae) умоўна падзяляецца на тры часткі:

• Падуздышна-рэберная цяглiца (m. iliocostalis) тапаграфічна падзяляецца на тры часткі:

1. Падуздышна-рэберная цяглiца паясніцы (паяснічная частка) (m. iliocostalis lumborum (pars lumbalis));
2. Падуздышна-рэберная цяглiца паясніцы (грудная частка) (m. iliocostalis lumborum (pars thoracica));
3. Падуздышна-рэберная цяглiца шыі (m. iliocostalis cervicis (colli));

• Інервацыя: rr. dorsales nn. spinales (CIII-CV, ThI-LI);
• Найдаўжэйшая цяглiца (m. longissimus) тапаграфічна падзяляецца на тры часткі:

1. Найдаўжэйшая цяглiца грудзей (m. longissimus thoracis);
2. Найдаўжэйшая цяглiца шыі (m. longissimus cervicis (colli));
3. Найдаўжэйшая цяглiца галавы (m. longissimus capitis);

• Інервацыя: rr. dorsales nn. spinales (CI-SII);
• Васцяватая цягліца (m. spinalis) тапаграфічна падзяляецца на тры часткі:

1. Васцяватая цягліца грудзей (m. spinalis thoracis);
2. Васцяватая цягліца шыі (m. spinalis cervicis (colli));
3. Васцяватая цягліца галавы (m. spinalis capitis);

• Інервацыя: nn. spinales (CI-SII);
• Функцыя: уся цягліца, выпростваючая пазваночнік, m. erector spinae, пры двухбаковым скарачэнні з'яўляецца моцнай разгінальніцай пазваночнага слупа, утрымлівае тулава ў вертыкальным стане. Пры аднабаковым скарачэнні нахіляе пазваночны слуп у адпаведны бок. Верхнія пучкі цягліцы цягнуць галаву ў свой бок. Часткаю сваіх пучкоў (m. iliocostalis thoracis) яна апускае рэбры.

Папярочна-васцяватыя цягліцы (mm. transversospinales) умоўна падзяляюцца на тры часткі:

• Паўвасцяватая цягліца (m. semispinalis) тапаграфічна падзяляецца на тры часткі:

1. Паўвасцяватая цягліца грудзей (m. semispinalis thoracis);
2. Паўвасцяватая цягліца шыі (m. semispinalis cervicis (colli));
3. Паўвасцяватая цягліца галавы (m. semispinalis capitis);

• Функцыя: пры скарачэнні ўсіх пучкоў цягліца разгінае верхнія аддзелы пазваночнага слупа і цягне галаву назад або ўтрымлівае яе ў задраным стане; пры аднабаковым скарачэнні адбываецца нязначнае кручэнне.
• Інервацыя: rr. dorsales nn. spinales (CIІ-СV, ThI-ThXII);
• Многападзельныя цяглiцы (mm. multifidi) падзяляюць тры часткі:

1. Многападзельная цяглiца паясніцы (m. multifidus lumborum);
2. Многападзельная цяглiца грудзей (m. multifidus thoracis);
3. Многападзельная цяглiца шыі (m. multifidus cervicis (colli));

• Цягліцы-крутніцы (mm. rotatores) тапаграфічна падзяляюцца на тры часткі:

1. Цягліцы-крутніцы паясніцы (mm. rotatores lumborum);
2. Цягліцы-крутніцы грудзей (mm. rotatores thoracis);
3. Цягліцы-крутніцы шыі (mm. rotatores cervicis (colli));

• Функцыя: папярочна-васцяватыя цягліцы пры двухбаковым скарачэнні разгінаюць пазваночны слуп, а пры аднабаковым — круцяць яго ў процілеглы цягліцы, якая скарачаецца, бок.
• Інервацыя: nn. spinales (CIІ-LV).

Міжвасцяватыя цягліцы (mm. interspinales), сярод якіх выдзяляюць:

• Міжвасцяватыя цягліцы паясніцы (mm. interspinales lumborum);
• Міжвасцяватыя цягліцы грудзей (mm. interspinales thoracis) — часта адсутнічаюць;
• Міжвасцяватыя цягліцы шыі (mm. interspinales cervicis (colli));
• Функцыя: разгінаюць пазваночны слуп і ўтрымліваюць яго ў вертыкальным стане.
• Інервацыя: rr. dorsales nn. spinales (CIІI-LV).

Міжпапярочныя цягліцы (mm. intertransversarii), сярод якіх выдзяляюць:

• Медыяльныя і латэральныя міжпапярочныя цягліцы паясніцы (mm. intertransversarii laterales et mediales lumborum);
• Міжпапярочныя цягліцы грудзей (mm. intertransversarii thoracis);
• Пярэднія міжпапярочныя цягліцы шыі (mm. intertransversarii anteriores cervicis (colli));
• Медыяльныя і латэральныя заднія міжпапярочныя цягліцы шыі (mm. intertransversarii posteriores mediales et laterales cervicis (colli));
• Функцыя: утрымліваюць пазваночны слуп, а пры аднабаковым скарачэнні нахіляюць яго ў бок.
• Інервацыя: rr. dorsales nn. spinales (CI-CVI, LI-LIV).

Кровазабеспячэнне: да ўсіх глыбокіх цягліц спіны кроў дастаўляюць aa. occipitalis, cervicalis profundus, intercostales posteriores; aa. lumbales.

Вялікая грудная цягліца (m. pectoralis major):

• Функцыя: прыводзіць і круціць плячо ўнутр, пры гарызантальным стане рукі прыводзіць яе ў сагітальны стан, а пры замацаванай верхняй канцавіне сваёй грудзіна-рэбернай часткаю цягліца садзейнічае пашырэнню грудной клеткі падчас дыхання.
• Інервацыя: nn. pectorales medialis et lateralis (CV-ThI).
• Кровазабеспячэнне: aa. thoracoacromialis, thoracica lateralis, thoracica superior, rr. intercostales anteriores.

Малая грудная цягліца (m. pectoralis minor):

• Функцыя: цягне наперад і ўніз лапатку, а пры замацаванай лапатцы паднімае рэбры, з'яўляючыся дапаможнай дыхальнай цягліцай.
• Інервацыя: nn. pectorales medialis et lateralis (CVII-ThI).
• Кровазабеспячэнне: aa. thoracoacromialis, intercostales anteriores, thoracica superior.

Падключычная цягліца (m. subclavius):

• Функцыя: цягне ключыцу ўніз і медыяльна, утрымліваючы яе такім чынам у грудзіна-ключычным суставе; пры нерухомым поясе верхняй канцавіны паднімае І рабро, з'яўляючыся дапаможнай дыхальнай цягліцай.
• Інервацыя: n. subclavius (CV).
• Кровазабеспячэнне: aa. thoracica superior, thoracoacromialis.

Пярэдняя зубчастая цягліца (m. serratus anterior):

• Функцыя: адцягвае лапатку ад пазваночнага слупа; ніжнія пучкі, апроч гэтага, перасоўваюць ніжні вугал лапаткі латэральна і перадаюць ёй круцільны рух вакол сагітальнай восі. Разам з ромбападобнай цягліцай фіксуе лапатку да паверхні грудной клеткі. Пры нерухомым поясе верхняй канцавіны пярэдняя зубчастая цягліца з'яўляецца яшчэ і дапаможнай дыхальнай цягліцай.
• Інервацыя: n. thoracicus longus (CV-CVII).
• Кровазабеспячэнне: aa. thoracodorsalis, thoracica lateralis, intercostales.'

Вонкавыя міжрэберныя цягліцы (mm. intercostales externi):

• Функцыя: удзельнічаюць у акце дыхання (удых).
• Інервацыя: nn. intercostales (ThI-ThXI).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores, thoracica interna, musculophrenica.

Унутраныя міжрэберныя цягліцы (mm. intercostales interni):

• Функцыя: удзельнічаюць у акце дыхання (выдых).
• Інервацыя: nn. intercostales (ThI-ThXI).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores, thoracica interna, musculophrenica.

Самыя ўнутраныя міжрэберныя цягліцы (mm. intercostales intimi):

• Функцыя: удзельнічаюць у акце дыхання (выдых).
• Інервацыя: nn. intercostales (ThI-ThXI).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores, thoracica interna, musculophrenica.

Папярочная цяглiца грудзей (mm. transversus thoracis):

• Функцыя: удзельнічае у акце дыхання (выдых).
• Інервацыя: nn. intercostales (ThII-ThVI).
• Кровазабеспячэнне: a. thoracica interna.

Цяглiцы, падымаючыя рэбры (mm. levatores costarum):

• Функцыя: паднімаюць рэбры.
• Інервацыя: nn. spinales, intercostales (CVIII, ThI-ThXI).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores.

• Функцыя: дыяфрагма з'яўляецца галоўнай дыхальнай цягліцай, якая пры скарачэнні робіцца плоскаю, садзейнічаючы такім чынам удыху, і прымае форму сферы падчас выдыху.
• Інервацыя: nn. phrenici (CIII-CV).
• Кровазабеспячэнне: aa. pericardiacophrenicae, phrenica superior, phrenica inferior, musculophrenica, intercostales posteriores.

Вонкавая косая цяглiца жывата (m. obliquus externus abdominis):

• Функцыя: з'яўляецца цягліцай брушнога прэса; скарачаючыся з аднаго боку, круціць тулава ў супрацьлеглы бок; двухбаковае скарачэнне пры замацаваным лагве цягне грудную клетку і згінае пазваночны слуп.
• Інервацыя: nn. intercostales (L_I, ThV-ThXII), iliohypogastricus (Th_XII-L_I), ilioinguinalis (L_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores, thoracica lateralis, circumflexa ilium superficialis.

Унутраная косая цяглiца жывата (m. obliquus internus abdominis):

• Функцыя: з'яўляецца цягліцай брушнога прэса; скарачаючыся з аднаго боку, круціць тулава ў свой бок.
• Інервацыя: nn. intercostales (ThVIII-ThXII), iliohypogastricus (Th_XII-L_I), ilioinguinalis.
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores, epigastrica inferior, epigastrica superior, musculophrenica.

Папярочная цяглiца жывата (m. transverus abdominis):

• Функцыя: з'яўляецца цягліцай брушнога прэса; робіць плоскаю сценку жывата, збліжае ніжнія аддзелы грудной клеткі.
• Інервацыя: nn. intercostales (ThVII-ThXII), iliohypogastricus, ilioinguinalis.
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales posteriores, epigastricae superior et inferior, musculophrenica.

Прамая цяглiца жывата (m. rectus abdominis):

• Функцыя: цягліца з'яўляецца часткаю брушнога прэса, нахіляе тулава наперад.
• Інервацыя: nn. intercostales (ThV-ThXII), iliohypogastricus (Th_XII, L_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. intercostales, epigastricae superior et inferior.

Пірамідальная цяглiца (m. pyramidalis):

• Функцыя: цягліца з'яўляецца часткаю брушнога прэса, нахіляе тулава наперад, нацягвае белую лінію жывата.
• Інервацыя: nn. intercostales (ThV-ThXII), iliohypogastricus (Th_XII, L_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. cremasterica, epigastrica inferior.

Квадратная цяглiца паясніцы (m. quadratus lumborum):

• Функцыя: цягне падуздышную косць уверх, а XII рабро ўніз; удзельнічае ў бакавых згінаннях паяснічнай часткі пазваночнага слупа; пры двухбаковым скарачэнні цягне паяснічны аддзел пазваночнага слупа назад.
• Інервацыя: nn. intercostales (ThXI-ThXII), lumbales (L_I-L_III, Th_XII).
• Кровазабеспячэнне: aa. subcostalis, lumbalis, iliolumbalis.

Падскурная цягліца шыі (platysma):

• Функцыя: нацягвае скуру шыі і часткова грудзей, апускае ніжнюю сківіцу і адцягвае вугал рота вонкі і ўніз.
• Інервацыя: r. colli (n. facialis).
• Кровазабеспячэнне: aa. cervicalis superficialis, facialis.

Грудзiна-ключыца-соскападобная цяглiца (m. sternocleidomastoideus):

• Функцыя: пры замацаванай грудной клетцы і аднабаковым скарачэнні цягліца нахіляе галаву ў свой бок, твар пры гэтым паварочваецца ў супрацьлеглы бок; пры двухбаковым скарачэнні цягліцы галава закідаецца назад і крыху высоўваецца наперад; пры замацаванай галаве цягліца цягне ўверх ключыцу і грудзіну.
• Інервацыя: r. externus (n. accessorius), n. cervicalis (C_II-C_IV).
• Кровазабеспячэнне: aa. occipitalis, sternocleidomastoidea, thyroidea superior.

Двухбрушная цягліца (m. digastricus):

• Функцыя: пры замацаванай пад'язычнай косці апускае ніжнюю сківіцу; пры замацаванай ніжняй сківіцы цягне пад'язычную косць уверх.
• Інервацыя: пярэдняе брушка — n. mylohyoideus (n. trigeminus); задняе — r. digastricus (n. facialis).
• Кровазабеспячэнне: пярэдняе брушка — a. submentalis; задняе — aa. occipitalis, auricularis posterior.

Шылапад'язычная цяглiца (m. stylohyoideus):

• Функцыя: цягне пад'язычную косць назад, уверх і вонкі.
• Інервацыя: r. stylohyoideus (n. facialis).
• Кровазабеспячэнне: aa. occipitalis, facialis, r. suprahyoideus a. lingualis.

Сківічна-пад'язычная цяглiца (m. mylohyoideus):

• Функцыя: пры замацаванай ніжняй сківіцы цягліца цягне пад'язычную косць уверх і наперад; пры замацаванай пад'язычнай косці ўдзельнічае ў апусканні ніжняй сківіцы.
• Інервацыя: n. mylohyoideus (n. trigeminus).
• Кровазабеспячэнне: aa. sublingualis, submentalis.

Падбародачна-пад'язычная цяглiца (m. geniohyoideus):

• Функцыя: цягне наперад і ўверх пад'язычную косць; пры замацаванай пад'язычнай косці ўдзельнічае ў апусканні ніжняй сківіцы.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_I-C_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. sublingualis, submentalis.

Грудзiна-пад'язычная цяглiца (m. sternohyoideus):

• Функцыя: цягне пад'язычную косць уніз.
• Інервацыя: radix superior ansae cervicalis (C_I-C_III).

Грудзiна-шчытападобная цяглiца (m. sternothyroideus):

• Функцыя: цягне гартань уніз.
• Інервацыя: radix superior ansae cervicalis (C_I-C_III).

Шчытапад'язычная цяглiца (m. thyrohyoideus):

• Функцыя: набліжае пад'язычную косць да гартані; пры замацаванай пад'язычнай косці паднімае гартань.
• Інервацыя: r. thyrohyoideus ansae cervicalis (C_I-C_II).

Цяглiца, падымаючая шчытападобную залозу (m. levator glandulae thyroideae) — сустракаецца не ва ўсіх людзей:

• Функцыя: падцягвае капсулу і з ёю шчытападобную залозу.
• Інервацыя: r. thyrohyoideus ansae cervicalis (C_I-C_II).

Лапатачна-пад'язычная цяглiца (m. omohyoideus):

• Функцыя: пры замацаванай лапатцы цягне шчытападобную залозу ўніз і вонкі, а яшчэ адцягвае похву судзінна-нервовага пучка шыі, пашыраючы пры гэтым прасвет унутранай ярэмнай вены, v. jugularis internae.
• Інервацыя: radix superior ansae cervicalis (C_I-C_III).

Кровазабеспячэнне: усе цягліцы, якія ляжаць ніжэй за пад'язычную косць, забяспечваюцца крывёю з наступных судзін — aa. thyroidea inferior, cervicalis superficialis.

Пярэдняя лесвічная цяглiца (m. scalenus anterior):

• Функцыя: пры замацаваным пазваночным слупе цягне І рабро ўверх; пры замацаванай грудной клетцы і аднабаковым скарачэнні нахіляе шыйны аддзел пазваночнага слупа ў свой бок, а пры двухбаковым — наперад.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_V-C_VII).
• Кровазабеспячэнне: aa. cervicalis ascendens, thyroidea inferior.

Cярэдняя лесвічная цяглiца (m. scalenus medius):

• Функцыя: пры замацаваным пазваночным слупе паднімае І рабро; пры замацаванай грудной клетцы нахіляе шыйны аддзел пазваночнага слупа наперад.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_III-C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. vertebralis, cervicalis profunda.

Задняя лесвічная цяглiца (m. scalenus posterior):

• Функцыя: пры замацаваным пазваночным слупе паднімае II рабро; пры замацаванай грудной клетцы і двухбаковым скарачэнні нахіляе шыйны аддзел пазваночнага слупа ўперад.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_VII-C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. cervicalis profunda et transversa colli, intercostalis posterior I (truncus costocervicalis).

Найменшая лесвічная цяглiца (m. scalenus minimus) — сустракаецца не ва ўсіх людзей:

• Функцыя: пры замацаваным пазваночным слупе цягне ўверх І рабро і купал плеўры.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_V-C_VII).
• Кровазабеспячэнне: a. cervicalis ascendens.

Доўгая цяглiца шыi (m. longus colli (cervicis)):

• Функцыя: нахіляе шыйны аддзел пазваночнага слупа наперад і ў свой бок.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_III-C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. vertebralis, cervicalis ascendens et profunda.

Доўгая цяглiца галавы (m. longus capitis):

• Функцыя: нахіляе галаву і шыйны аддзел пазваночнага слупа наперад.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_I-C_ІV).
• Кровазабеспячэнне: aa. vertebralis, cervicalis profunda.

Пярэдняя прамая цяглiца галавы (m. rectus capitis anterior):

• Функцыя: нахіляе галаву ў свой бок, пры двухбаковым скарачэнні — наперад.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_І-C_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. vertebralis, pharyngea ascendens.

Латэральная прамая цяглiца галавы (m. rectus capitis lateralis):

• Функцыя: нахіляе галаву ў свой бок, пры двухбаковым скарачэнні — наперад.
• Інервацыя: nn. cervicales (C_І-C_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. vertebralis, occipitalis.

Вялікая задняя прамая цяглiца галавы (m. rectus capitis posterior major);

Малая задняя прамая цяглiца галавы (m. rectus capitis posterior minor);

Верхняя косая цяглiца галавы (m. obliquus capitis superior):

• Інервацыя: nn. suboccipitalis (C_I), cervicalis II.

Ніжняя косая цяглiца галавы (m. obliquus capitis inferior):

• Функцыя: рух галавы назад пры двухбаковым скарачэнні, назад і ўбок — пры аднабаковым, пры гэтым ніжняя косая і часткова вялікая прамая цягліцы круцяць галаву.
• Інервацыя: n. suboccipitalis (C_І).
• Кровазабеспячэнне: a. cervicalis profunda.

Надчэрапная цяглiца (m. epicranius) — так называюць звычайна сухажыльны шлем і звязаныя з ім цяглічныя часткі — Патылічна-лобная цяглiца (m. occipitofrontalis):

• Функцыя: пры скарачэнні патылічнага брушка сухажыльны шлем, а разам з ім і скура валасістай часткі галавы перасоўваюцца назад; пры скарачэнні лобнага брушка перамяшчае сухажыльны шлем і звязаную з ім частку скуры галавы наперад; пры замацаваным шлеме цягліца паднімае бровы і пашырае вачнічную шчыліну.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: лобнае брушка — aa. temporalis superficialis, supraorbitalis, lacrimalis; патылічнае брушка — aa. occipitalis, auricularis posterior.

Пярэдняя вушная цягліца (m. auricularis anterior):

• Функцыя: ссоўвае вушную ракавіну наперад і ўверх.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: a. temporalis superficialis.

Верхняя вушная цягліца (m. auricularis superior):

• Функцыя: ссоўвае вушную ракавіну ўверх, нацягвае сухажыльны шлем.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. temporalis superficialis, auricularis posterior.

Задняя вушная цягліца (m. auricularis posterior):

• Функцыя: цягне вушную ракавіну назад.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: a. auricularis posterior.

Цяглiца, зморшчваючая брыво (m. corrugator supercilii):

• Функцыя: зводзіць скуру броваў да сярэдняй лініі, утвараючы вертыкальныя зморшчыны ў абсягу пераносіцы (у міжброўным прамежку).
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. frontalis, supraorbitalis, temporalis superficialis.

Цяглiца ганарліўцаў (m. procerus):

• Функцыя: пры скарачэнні цягліцы з абодвух бакоў ля кораня носа ўтвараюцца папярочныя зморшчыны.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. angularis, supraorbitalis.

Цяглiца, апускаючая брыво (m. depressor supercilii):

• Функцыя: апускае брыво ўніз і крыху ўнутр.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. angularis, supraorbitalis.

Кругавая цягліца вока (m. orbicularis oculi):

• Функцыя: pars orbitalis звужае вачнічную шчыліну і разгладжвае папярочныя зморшчыны ў вобласці скуры лба; pars palpebralis заплюшчвае вачнічную шчыліну; pars profunda пашырае слёзны мяшок.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. facialis, temporalis superficialis, infraorbitalis, supraorbitalis.

Кругавая цягліца рота (m. orbicularis oris):

• Функцыя: звужае ротавую шчыліну і выцягвае вусны наперад.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. labiales superior et inferior, mentalis.

Вялікая скулавая цягліца (m. zygomaticus major):

• Функцыя: цягне вугал рота ўверх і вонкі.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. infraorbitalis, buccalis.

Малая скулавая цягліца (m. zygomaticus minor);

Цяглiца, падымаючая верхнюю губу (m. levator labii superioris);

Цяглiца, падымаючая верхнюю губу і крыло носа (m. levator labii superioris alaeque nasi):

• Функцыя: паднімаюць верхнюю губу і падцягваюць крыло носа.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. infraorbitalis, labialis superior, buccalis.

Цягліца, падымаючая вугал рота (m. levator anguli oris):

• Функцыя: цягне вугал рота ўверх і вонкі.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. infraorbitalis, buccalis.

Шчочная цягліца (m. buccinator):

• Функцыя: адцягвае вугал рота ўбок; пры двухбаковым скарачэнні расцягвае ротавую шчыліну, прыціскае ўнутраную паверхню шчок да зубоў.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: a. buccalis.

Цягліца смеху (m. risorius) — ёсць не ва ўсіх людзей:

• Функцыя: цягне вугал рота ў латэральны бок.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. facialis, transversa faciei, buccalis.

Цяглiца, апускаючая вугал рота (m. depressor anguli oris):

• Функцыя: цягне вугал рота ўніз і вонкі.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. labialis inferior, mentalis, submentalis.

Цяглiца, апускаючая ніжнюю губу (m. depressor labii inferioris):

• Функцыя: цягне ніжнюю губу ўніз.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. labialis inferior, mentalis, submentalis.

Падбародачная цягліца (m. mentalis):

• Функцыя: цягне скуру падбародка ўверх, выцягвае ніжнюю губу.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. labialis inferior, mentalis.

Папярочная цягліца падбародка (m. transversus menti) — ёсць не ва ўсіх людзей:

• Функцыя: цягне скуру падбародка ўверх, выцягвае ніжнюю губу.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. labialis inferior, mentalis, submentalis.

Насавая цягліца (m. nasalis):

• Функцыя: звужае насавую адтуліну.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: aa. labialis superior, angularis.

Цяглiца, апускаючая перагародку носа (m. depressor septi nasi):

• Функцыя: цягне перагародку носа ўніз.
• Інервацыя: n. facialis.
• Кровазабеспячэнне: a. labialis superior.

Жавальная цягліца (m. masseter):

• Функцыя: паднімае апушчаную ніжнюю сківіцу; паверхневая частка цягліцы ўдзельнічае ў высоўванні сківіцы наперад.
• Інервацыя: n. massetericus (n. trigeminus).
• Кровазабеспячэнне: aa. masseterica, transversa faciei.

Скроневая цягліца (m. temporalis):

• Функцыя: пры скарачэнні ўсіх пучкоў цягліца паднімае апушчаную ніжнюю сківіцу; заднія пучкі цягнуць назад высунутую наперад ніжнюю сківіцу.
• Інервацыя: nn. temporales profundi (n. trigeminus).
• Кровазабеспячэнне: aa. temporalis profunda et superficialis.

Латэральная крылападобная цяглiца (m. pterygoideus lateralis):

• Функцыя: ссоўвае ніжнюю сківіцу ў супрацьлеглы бок; пры двухбаковым скарачэнні высоўвае ніжнюю сківіцу наперад.
• Інервацыя: n. pterygoideus lateralis (n. trigeminus).
• Кровазабеспячэнне: aa. alveolares inferiores (a. maxillaris), facialis.

Медыяльная крылападобная цяглiца (m. pterygoideus medialis):

• Функцыя: ссоўвае ніжнюю сківіцу ў супрацьлеглы бок; пры двухбаковым скарачэнні высоўвае ніжнюю сківіцу наперад і паднімае апушчаную ніжнюю сківіцу.
• Інервацыя: n. pterygoideus medialis (n. trigeminus).
• Кровазабеспячэнне: aa. alveolares superiores (a. maxillaris), ofacialis.

Дэльтападобная цяглiца (m. deltoideus):

• Функцыя: цягне плячо наперад і крыху прануе яго, адводзіць плячо вонкі, да гарызантальнай плоскасці; цягне руку назад, крыху супінуючы яе.
• Інервацыя: n. axillaris (C_V—C_VI).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexa humeri posterior, thoracoacromialis.

Надвосцевая цяглiца (m. supraspinatus):

• Функцыя: адводзіць плячо.
• Інервацыя: n. suprascapularis (C_V—C_VI).
• Кровазабеспячэнне: aa. suprascapularis, circumflexa scapulae.

Падвосцевая цяглiца (m. infraspinatus):

• Функцыя: адводзіць назад паднятую руку і круціць плячо вонкі.
• Інервацыя: n. suprascapularis (C_V—C_VI).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexa scapulae, suprascapularis.

Малая круглая цяглiца (m. teres minor):

• Функцыя: супінуе плячо, крыху адводзячы яго назад; адцягвае сустаўную капсулу плечавога сустава.
• Інервацыя: n. axillaris (C_V—C_VI).
• Кровазабеспячэнне: a. circumflexa scapulae.

Вялікая круглая цяглiца (m. teres major):

• Функцыя: прануе плячо і цягне яго назад, прыводзячы да тулава.
• Інервацыя: n. subscapularis (C_V—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: a. subscapularis

Падлапатачная цяглiца (m. subscapularis):

• Функцыя: прануе плячо і ўдзельнічае ў прывядзенні яго да тулава.
• Інервацыя: n. subscapularis (C_V—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: a. subscapularis

Двухгалоўкавая цяглiца пляча (m. biceps brachii):

• Функцыя: згінае руку ў локцевым суставе і супінуе перадплечча; за кошт доўгай галоўкі прымае ўдзел у адвядзенні рукі, за кошт кароткай — у яе прывядзенні.
• Інервацыя: n. musculocutaneus (C_V—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: aa. collaterales ulnares superior et inferior, recurrens radialis, brachialis.

Дзюба-плечавая цяглiца (m. coracobrachialis):

• Функцыя: паднімае руку і прыводзіць яе да пасярэдняй лініі.
• Інервацыя: n. musculocutaneus (C_VI—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexae humeri anterior et posterior.

Плечавая цяглiца (m. brachialis):

• Функцыя: згінае перадплечча ў локцевым суставе і нацягвае сустаўную капсулу локцевага сустава.
• Інервацыя: n. musculocutaneus (C_VI—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: aa. collaterales ulnares superior et inferior, brachialis et recurrens radialis.

Трохгалоўкавая цяглiца пляча (m. triceps brachii):

• Функцыя: за кошт доўгай галоўкі адбываецца рух рукі назад і прывядзенне пляча да тулава; уся цягліца прымае ўдзел у разгінанні перадплечча.
• Інервацыя: n. radialis (C_V—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexa humeri posterior, profunda brachii, collaterales ulnares superior et inferior.

Локцевая цяглiца (m. anconeus):

• Функцыя: разгінае перадплечча ў локцевым суставе, адцягваючы пры гэтым яго сустаўную капсулу.
• Інервацыя: n. radialis (C_VI—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: a. interossea recurrens.

Сустаўная цягліца локця (m. articularis cubiti) — сустракаецца не ва ўсіх людзей:

• Функцыя: нацягвае капсулу локцевага сустава.

Круглы пранатар (m. pronator teres):

• Функцыя: прануе перадплечча.
• Інервацыя: n. medianus (C_VI—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: aa. brachialis, ulnaris, radialis.

Прамянёвая згiнальнiца запясця (m. flexor carpi radialis):

• Функцыя: згінае і прануе кісць.
• Інервацыя: n. medianus (C_VI—C_VII(C_VIII)).
• Кровазабеспячэнне: a. radialis.

Доўгая далоневая цяглiца (m. palmaris longus):

• Функцыя: нацягвае далоневы апанеўроз і прымае ўдзел у згінанні кісці.
• Інервацыя: n. medianus (C_VII—C_VIII(Th_I)).
• Кровазабеспячэнне: a. radialis.

Локцевая згiнальнiца запясця (m. flexor carpi ulnaris):

• Функцыя: згінае кісць і ўдзельнічае ў яе прывядзенні.
• Інервацыя: n. ulnaris (C_VII—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. collaterales ulnares, brachialis, ulnaris.

Паверхневая згінальніца пальцаў (m. flexor digitorum superficialis):

• Функцыя: згінае сярэднія фалангі пальцаў ад указальнага пальца да мезенца.
• Інервацыя: n. medianus (C_VII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. radialis, ulnaris.

Глыбокая згінальніца пальцаў (m. flexor digitorum profundus):

• Функцыя: згінае дыстальныя фалангі пальцаў ад указальнага пальца да мезенца.
• Інервацыя: nn. ulnaris et medianus (C_VI—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: a. ulnaris.

Доўгая згінальніца вялікага пальца кісці (m. flexor pollicis longus):

• Функцыя: згінае дыстальную фалангу вялікага пальца.
• Інервацыя: n. medianus (C_VI—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. radialis, ulnaris, interossea anterior.

Квадратны пранатар (m. pronator quadratus):

• Функцыя: прануе перадплечча.
• Інервацыя: n. medianus (C_VI—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: a. interossea anterior.

Плечапрамянёвая цягліца (m. brachioradialis):

• Функцыя: згінае руку ў локцевым суставе і прымае ўдзел як у пранацыі, гэтак і ў супінацыі прамянёвай косці.
• Інервацыя: n. radialis (C_V—C_VI(C_VII)).
• Кровазабеспячэнне: aa. radialis, collateralis radialis, recurrens radialis.

Доўгая прамянёвая разгiнальнiца запясця (m. extensor carpi radialis longus):

• Функцыя: згінае руку ў локцевым суставе, разгінае кісць і прымае ўдзел у яе адвядзенні.
• Інервацыя: n. radialis (C_V—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: aa. radialis, collateralis radialis, recurrens radialis.

Кароткая прамянёвая разгiнальнiца запясця (m. extensor carpi radialis brevis):

• Функцыя: разгінае кісць і крыху адводзіць яе.
• Інервацыя: n. radialis ((C_V)C_VI—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: aa. radialis, recurrens radialis.

Локцевая разгiнальнiца запясця (m. extensor carpi ulnaris):

• Функцыя: адводзіць кісць у бок локця і разгінае яе.
• Інервацыя: n. radialis ((C_VI)C_VII—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: a. interossea posterior.

Разгінальніца пальцаў (m. extensor digitorum):

• Функцыя: разгінае пальцы, прымае ўдзел яшчэ і ў разгінанні кісці ў прамянёва-запясцевым суставе.
• Інервацыя: n. radialis (C_VI—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: a. interossea posterior.

Разгінальніца мезенца (m. extensor digiti minimi):

• Функцыя: разгінае мезенец.
• Інервацыя: n. radialis (C_VI—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: a. interossea posterior.

Супінатар (m. supinator):

• Функцыя: круціць перадплечча вонкі (супінуе) і прымае ўдзел у разгінанні рукі ў локцевым суставе.
• Інервацыя: n. radialis (C_V—C_VII(C_VIII)).
• Кровазабеспячэнне: aa. recurrens radialis, rucurrens interossea, radialis.

Доўгая цяглiца, адводзячая вялiкі палец кiсцi (m. abductor pollicis longus):

• Функцыя: адводзіць вялікі палец, прымаючы ўдзел у адвядзенні ўсёй кісці.
• Інервацыя: n. radialis (C_VI—C_VII(C_VIII)).
• Кровазабеспячэнне: aa. interossea posterior, radialis.

Кароткая разгiнальнiца вялiкага пальца кiсцi (m. extensor pollicis brevis):

• Функцыя: разгінае і крыху адводзіць праксімальную фалангу І пальца кісці.
• Інервацыя: n. radialis (C_VI—C_VII(C_VIII)).
• Кровазабеспячэнне: aa. interossea posterior, radialis.

Доўгая разгiнальнiца вялiкага пальца кiсцi (m. extensor pollicis longus):

• Функцыя: разгінае вялікі палец кісці і крыху адводзіць яго.
• Інервацыя: n. radialis (C_VI—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: aa. interossea posterior, radialis.

Разгiнальнiца указальнага пальца (m. extensor indicis):

• Функцыя: разгінае II палец.
• Інервацыя: n. radialis (C_VI—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: a. interossea posterior.

Кароткая цяглiца, адводзячая вялiкі палец кiсцi (m. abductor pollicis brevis):

• Функцыя: адводзіць вялікі палец кісці, крыху процістаўляючы яго, і прымае ўдзел у згінанні праксімальнай фалангі.
• Інервацыя: n. medianus (C_VI—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: r. palmaris superficialis a. radialis.

Кароткая згінальніца вялiкага пальца кiсцi (m. flexor pollicis brevis):

• Функцыя: згінае праксімальную фалангу вялікага пальца кісці.
• Інервацыя: паверхневая галоўка — n. medianus (C_VI—C_VII); глыбокая галоўка — n. ulnaris (C_VIII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: r. palmaris superficialis a. radialis, arcus palmaris profundus.

Цяглiца, процiстаўляючая вялiкі палец кiсцi (m. opponens pollicis):

• Функцыя: процістаўляе вялікі палец кісці мезенцу.
• Інервацыя: n. medianus (C_VI—C_VII).
• Кровазабеспячэнне: r. palmaris superficialis a. radialis, arcus palmaris profundus.

Цяглiца, прыводзячая вялiкі палец кiсцi (m. adductor pollicis):

• Функцыя: прыводзіць вялікі палец кісці і прымае ўдзел у згінанні яго праксімальнай фалангі.
• Інервацыя: n. ulnaris (C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: arcus palmaris superficialis et profundus.

Кароткавая далоневая цягліца (m. palmaris brevis):

• Функцыя: нацягвае далоневы апанеўроз, утвараючы пры гэтым шэраг зморшчын на скуры ўзвышэння мезенца.
• Інервацыя: n. ulnaris ((C_VIII)C_VIII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: a. ulnaris.

Цяглiца, адводзячая мезенец (m. abductor digiti minimi):

• Функцыя: адводзіць мезенец і прымае ўдзел у згінанні яго праксімальнай фалангі.
• Інервацыя: n. ulnaris ((C_VII)C_VIII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: r. palmaris profundus a. ulnaris.

Кароткая згiнальнiца мезенца (m. flexor digiti minimi brevis):

• Функцыя: згінае праксімальную фалангу мезенца і прымае ўдзел у яго прывядзенні.
• Інервацыя: n. ulnaris (C_VII—C_VIII).
• Кровазабеспячэнне: r. palmaris profundus a. ulnaris.

Цяглiца, процiстаўляючая мезенец (m. opponens digiti minimi):

• Функцыя: процістаўляе мезенец вялікаму пальцу кісці.
• Інервацыя: n. ulnaris (C_VII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: r. palmaris profundus a. ulnaris.

Чэрвепадобныя цяглiцы (mm. lumbricales):

• Функцыя: згінаюць праксімальныя фалангі чатырох пальцаў і выпростваюць сярэднюю і дыстальную фалангі тых жа пальцаў.
• Інервацыя: І і ІІ — n. medianus; III і IV — n. ulnaris (C_VIII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: arcus palmares superficialis et profundus.

Далоневыя міжкасцявыя цягліцы (mm. interossei palmares):

• Функцыя: згінаюць праксімальныя фалангі чатырох пальцаў і выпростваюць сярэднія і дыстальныя фалангі ўказальнага і безыменнага пальцаў і мезенца, прыводзяць гэтыя пальцы да сярэдняга пальца.
• Інервацыя: n. ulnaris (C_VIII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: arcus palmaris profundus.

Тыльныя міжкасцявыя цягліцы (mm. interossei dorsales):

• Функцыя: дзве цягліцы прамянёвага краю цягнуць праксімальныя фалангі ўказальнага і сярэдняга пальцаў у бок вялікага пальца кісці; дзве цягліцы локцевага краю цягнуць сярэдні і безыменны пальцы ў бок мезенца. Апроч гэтага, усе цягліцы прымаюць удзел у згінанні праксімальных фалангаў і выпростванні сярэдніх і дыстальных фалангаў указальнага, сярэдняга, безыменнага пальцаў і мезенца.
• Інервацыя: n. ulnaris (C_VIII—Th_I).
• Кровазабеспячэнне: arcus palmaris profundus, aa. metacarpales dorsales.

Вялікая паяснічная цягліца (m. psoas major):

• Функцыя: нацягвае падуздышную фасцыю.
• Інервацыя: rr. musculares plexus lumbalis (L_I—L_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. lumbales.

Малая паяснічная цягліца (m. psoas minor) — сустракаецца не ва ўсіх людзей:

• Функцыя: нацягвае падуздышную фасцыю.
• Інервацыя: rr. musculares plexus lumbalis (L_I—L_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. lumbales.

Падуздышная цягліца (m. iliacus) зліваецца з вялікай паяснічнай цягліцай, у выніку чаго ўтвараецца: Падуздышна-паяснічная цягліца (m. iliopsoas):

• Функцыя: згінае сцягно ў лагвова-сцегнавым суставе, круцячы яго вонкі; пры фіксаваным сцягне нахіляе (згінае) тулава ўперад.
• Інервацыя: rr. musculares plexus lumbalis (L_I—L_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. iliolumbalis, circumflexa ilium profunda.

Унутраная запіральная цягліца (m. obturatorius internus):

• Функцыя: супінуе сцягно.
• Інервацыя: rr. musculares plexus sacralis (L_IV—S_II(S_III)).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea inferior, obturatoria, pudenda interna.

Грушападобная цягліца (m. piriformis):

• Функцыя: супінуе сцягно, а яшчэ ўдзельнічае ў яго адвядзенні.
• Інервацыя: rr. musculares plexus sacralis (S_I—S_II(S_III)).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea superior et inferior.

Вялікая ягадзічная цягліца (m. gluteus maximus):

• Функцыя: выпроствае сагнутае ўперад тулава, разгінае сцягно, адначасова прануючы яго, а яшчэ нацягвае шырокую фасцыю сцягна.
• Інервацыя: n. gluteus inferior (plexus sacralis) (L_V,S_I(S_II)).
• Кровазабеспячэнне: aa. gluteae superior et inferior, circumflexa femoris medialis, profunda femoris (perforans).

Сярэдняя ягадзічная цягліца (m. gluteus medius):

• Функцыя: адводзіць сцягно, прычым пярэднія пучкі круцяць сцягно ўнутр, а заднія — вонкі; прымае ўдзел у выпростванні сагнутага ўперад тулава.
• Інервацыя: n. gluteus superior (plexus sacralis) (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea superior, circumflexa femoris lateralis.

Малая ягадзічная цягліца (m. gluteus minimus):

• Функцыя: як і сярэдняя ягадзічная цягліца, адводзіць нагу і прымае ўдзел у выпростванні сагнутага тулава.
• Інервацыя: n. gluteus superior (plexus sacralis) (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea superior, circumflexa femoris lateralis.

Квадратная цягліца сцягна (m. quadratus femoris):

• Функцыя: круціць сцягно вонкі.
• Інервацыя: n. ischiadicus (plexus sacralis) (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea inferior, circumflexa femoris medialis, obturatoria.

Верхняя блiзнятная цяглiца (m. gemellus superior):

• Функцыя: круціць сцягно вонкі.
• Інервацыя: цяглічныя галіны plexus sacralis (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea inferior.

Ніжняя блiзнятная цяглiца (m. gemellus inferior):

• Функцыя: круціць сцягно вонкі.
• Інервацыя: цяглічныя галіны plexus sacralis (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea inferior.

Вонкавая запіральная цягліца (m. obturatorius externus):

• Функцыя: круціць сцягно вонкі.
• Інервацыя: n. obturatorius (plexus lumbalis) ((L_II)L_III—L_IV).
• Кровазабеспячэнне: aa. obturatoria, circumflexa femoris lateralis.

Напружвальніца шырокай фасцыі (m. tensor fasciae latae):

• Функцыя: напружвае шырокую фасцыю сцягна і прымае ўдзел у яго згінанні.
• Інервацыя: n. gluteus superior (plexus sacralis) (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. glutea superior, circumflexa femoris lateralis.

Кравецкая цягліца (m. sartorius):

• Функцыя: згінае сцягно і галёнку, круціць сцягно вонкі, а галёнку — унутр, гэткім чынам прымаючы ўдзел у закідванні нагі за нагу.
• Інервацыя: n. femoralis (plexus lumbalis) (L_II—L_III).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexa femoris lateralis, genus suprema, цяглічныя галіны a. femoralis.

Чатырохгалоўкавая цягліца сцягна (m. quadriceps femoris):

• Функцыя: чатырохгалоўкавая цягліца пры скарачэнні ўсіх сваіх галовак разгінае галёнку, за кошт m. rectus femoris прымае ўдзел у згінанні сцягна.
• Інервацыя: n. femoralis (plexus lumbalis) (L_II—L_IV).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexa femoris lateralis, profunda femoris, femoralis.

Сустаўная цягліца калена (m. articularis genus):

• Функцыя: нацягвае капсулу каленнага сустава.
• Інервацыя: n. femoralis (plexus lumbalis) (L_III—L_IV).
• Кровазабеспячэнне: a. circumflexa femoris lateralis, rr. perforantes a. profundae femoris.

Тонкая цягліца (m. gracilis):

• Функцыя: прыводзіць сцягно, а яшчэ прымае ўдзел у згінанні галёнкі, паварочваючы нагу вонкі.
• Інервацыя: пярэдняя галіна n. obturatorius (L_II—L_IV).
• Кровазабеспячэнне: aa. pudenda externa, obturatoria, profunda femoris.

Доўгая цягліца-прыводніца (m. adductor longus):

• Функцыя: прыводзіць сцягно, прымаючы ўдзел у яго згінанні і кручэнні вонкі.
• Інервацыя: пярэдняя галіна n. obturatorius (L_II—L_III).
• Кровазабеспячэнне: aa. obturatoria, pudenda externa, profunda femoris.

Кароткая цягліца-прыводніца (m. adductor brevis):

• Функцыя: прыводзіць сцягно, прымаючы ўдзел у яго згінанні і кручэнні вонкі.
• Інервацыя: пярэдняя галіна n. obturatorius (L_II—L_IV).
• Кровазабеспячэнне: aa. obturatoria, perforantes.

Вялікая цягліца-прыводніца (m. adductor magnus):

• Функцыя: прыводзіць сцягно, крыху круцячы яго вонкі.
• Інервацыя: задняя галіна n. obturatorius (L_II—L_III), галіны n. ischiadicus (L_IV—L_V).
• Кровазабеспячэнне: aa. obturatoria, perforantes.

Грабянцовая цягліца (m. pectineus):

• Функцыя: згінае і прыводзіць сцягно, крыху круцячы яго вонкі.
• Інервацыя: галіны n. femoralis і (не заўсёды) n. obturatorius (L_II—L_III).
• Кровазабеспячэнне: aa. obturatoria, pudenda externa, profunda femoris.

Паўсухажыльная цягліца (m. semitendinosus):

• Функцыя: разгінае сцягно, згінае галёнку, крыху круцячы яе ўнутр; прымае ўдзел у выпростванні тулава.
• Інервацыя: галіны n. tibialis (L_IV—L_V, S_I (S_II)).
• Кровазабеспячэнне: aa. perforantes.

Паўперапоначная цягліца (m. semimembranosus):

• Функцыя: разгінае сцягно, згінае галёнку, круціць яе ўнутр.
• Інервацыя: n. tibialis (L_IV—L_V, S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexa femoris medialis, perforantes, poplitea.

Двухгалоўкавая цягліца сцягна (m. biceps femoris):

• Функцыя: разгінае сцягно, згінае галёнку, круцячы яе ўнутр.
• Інервацыя: доўгая галоўка — nn. tibialis et ischiadicus (S_I—S_II), кароткая — nn. fibularis communis et ischiadicus (L_IV—L_V, S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. circumflexa femoris medialis, perforantes, poplitea.

Пярэдняя вялiкагалёначная цяглiца (m. tibialis anterior):

• Функцыя: разгінае ступню, паднімаючы яе медыяльны край.
• Інервацыя: n. fibularis profundus (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: a. tibialis anterior.

Доўгая разгiнальнiца пальцаў (m. extensor digitorum longus):

• Функцыя: разгінае чатыры пальцы ступні (II—V), ступню і разам з трэцяй малагалёначнай цягліцай паднімае (прануе) вонкавы край ступні.
• Інервацыя: n. fibularis profundus (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: a. tibialis anterior.

Доўгая разгiнальнiца вялiкага пальца ступнi (m. extensor hallucis longus):

• Функцыя: разгінае вялікі палец ступні, прымае ўдзел у разгінанні ступні, паднімаючы (супінуючы) яе медыяльны край.
• Інервацыя: n. fibularis profundus (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: a. tibialis anterior.

Трохгалоўкавая цягліца галёнкі (m. triceps surae), якая складаецца з лыткавай цягліцы і камбалападобнай цягліцы:

• Функцыя: трохгалоўкавая цягліца галёнкі згінае галёнку ў каленным суставе, ажыццяўляе згінанне ступні, паднімае пятку і пры фіксаванай ступні цягне галёнку і сцягно назад.
• Інервацыя: n. tibialis (L_IV—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. tibialis posterior.

Падэшвавая цягліца (m. plantaris):

• Функцыя: нацягвае капсулу каленнага сустава.
• Інервацыя: n. tibialis (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: a. poplitea.

Падкаленная цягліца (m. popliteus):

• Функцыя: згінае галёнку, круціць яе ўнутр, пры гэтым адцягвае капсулу каленнага сустава.
• Інервацыя: n. tibialis (L_IV—S_I (S_II)).
• Кровазабеспячэнне: a. poplitea.

Доўгая згінальніца пальцаў (m. flexor digitorum longus):

• Функцыя: згінае дыстальныя фалангі II—V пальцаў ступні, прымае ўдзел у згінанні ступні, паднімаючы яе медыяльны край (супінуючы).
• Інервацыя: n. tibialis (L_V—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. tibialis posterior.

Доўгая згінальніца вялікага пальца ступні (m. flexor hallucis longus):

• Функцыя: згінае вялікі палец ступні, удзельнічае ў згінанні II—V пальцаў ступні за кошт фіброзных пучкоў, які дадаюцца да сухажылляў доўгай згінальніцы пальцаў.
• Інервацыя: n. tibialis (L_V—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. tibialis posterior.

Задняя вялікагалёначная цягліца (m. tibialis posterior):

• Функцыя: згінае ступню, круцячы яе вонкі (супінуючы).
• Інервацыя: n. tibialis (L_V—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. tibialis posterior.

Доўгая малагалёначная цягліца (m. fibularis (peroneus) longus):

• Функцыя: згінае ступню, апускаючы яе медыяльны край.
• Інервацыя: n. fibularis superficialis ((L_IV) L_V, S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. genus inferior lateralis, fibularis, tibialis anterior.

Кароткая малагалёначная цягліца (m. fibularis (peroneus) brevis):

• Функцыя: згінае ступню, адводзіць і паднімае яе латэральны край.
• Інервацыя: n. fibularis superficialis ((L_IV) L_V, S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. fibularis, tibialis anterior.

Трэцяя малагалёначная цягліца (m. fibularis (peroneus) tertius):

• Функцыя: паднімае латэральны край ступні.
• Інервацыя: n. fibularis superficialis (L_IV, S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. fibularis, tibialis anterior.

Кароткая разгінальніца пальцаў (m. extensor digitorum brevis):

• Функцыя: разгінае II—IV пальцы ступні, адцягвае іх у латэральны бок.
• Інервацыя: n. fibularis profundus (L_IV—S_I).
• Кровазабеспячэнне: a. tarsalis lateralis, r. perforans a. fibularis.

Кароткая разгінальніца вялікага пальца ступні (m. extensor hallucis brevis):

• Функцыя: разгінае вялікі палец ступні.
• Інервацыя: n. fibularis profundus (L_IV—L_V, S_I).
• Кровазабеспячэнне: a. tarsalis lateralis, r. perforans a. fibularis.

Тыльныя міжкасцявыя цягліцы (mm. interossei dorsales):

• Функцыя: I міжкасцявая цягліца цягне ІІ палец ступні ў медыяльны бок, ІІ, ІІІ і IV змяшчаюць ІІ-IV пальцы ў латэральным кірунку; усе чатыры цягліцы згінаюць праксімальныя фалангі і разгінаюць сярэднія і дыстальныя фалангі ўказальных пальцаў.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (S_I—S_II).
• Кровазабеспячэнне: arcus plantaris, aa. metatarsales plantares.

Цяглiца-адводнiца вялiкага пальца ступнi (m. abductor hallucis):

• Функцыя: згінае і адводзіць вялікі палец ступні, замацоўвае медыяльную частку скляпення ступні.
• Інервацыя: n. plantaris medialis (L_V, S_I).
• Кровазабеспячэнне: a. plantaris medialis.

Кароткая згінальніца вялiкага пальца ступнi (m. flexor hallucis brevis):

• Функцыя: згінае вялікі палец ступні.
• Інервацыя: латэральная частка — n. plantaris lateralis (S_I)n-S_II), медыяльная — n. plantaris medialis (L_V, S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. plantaris medialis, arcus plantaris.

Цяглiца-прыводнiца вялiкага пальца ступнi (m. adductor hallucis):

• Функцыя: прыводзіць вялікі палец ступні і згінае яго.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (S_I—S_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. metatarsales plantares, rr. perforantes a. arcuatae.

Цяглiца-адводнiца мезенца ступнi (m. abductor digiti minimi):

• Функцыя: адводзіць і згінае праксімальную фалангу мезенца ступні.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (S_I—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. plantaris lateralis.

Кароткая згінальніца мезенца ступнi (m. flexor digiti minimi brevis):

• Функцыя: згінае праксімальную фалангу мезенца ступні.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (S_I—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. plantaris lateralis.

Цяглiца-процiстаўнiца мезенца ступнi (m. opponens digiti minimi) — сустракаецца не ва ўсіх людзей:

• Функцыя: процістаўляе мезенец вялікаму пальцу ступні.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (S_I—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. plantaris lateralis.

Кароткая згінальніца пальцаў (m. flexor digitorum brevis):

• Функцыя: згінае сярэднія фалангі ІІ—V пальцаў ступні.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (L_V, S_I).
• Кровазабеспячэнне: aa. plantares lateralis et medialis.

Квадратная цягліца падэшвы, або Дадатковая згінальніца (m. quadratus plantae, seu m. flexor accessorius):

• Функцыя: удзельнічае разам з m. flexor digitorum longus у згінанні дыстальных фалангаў, надаючы яе цязе прамы кірунак.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (S_I—S_II).
• Кровазабеспячэнне: a. plantaris lateralis.

Чэрвепадобныя цягліцы (mm. lumbricales):

• Функцыя: згінаюць праксімальныя фалангі II—V пальцаў ступні, адначасова разгінаючы сярэднія і дыстальныя фалангі тых жа пальцаў.
• Інервацыя: nn. plantares medialis et lateralis (L_V—S_II).
• Кровазабеспячэнне: aa. plantares lateralis et medialis.

Падэшвавыя міжкасцявыя цягліцы (mm. interossei plantares):

• Функцыя: згінаюць праксімальныя і разгінаюць сярэднія і дыстальныя фалангі III—V пальцаў ступні, а яшчэ прыводзяць вышэй згаданыя пальцы да ІІ пальца.
• Інервацыя: n. plantaris lateralis (S_I—S_II).
• Кровазабеспячэнне: arcus plantaris, aa. metatarseae plantares.

• Синельников Р. Д., Синельников Я. Р., Синельников А. Я. Атлас анатомии человека: Учеб. пособие: В 4 т. Т. 1. — 7-е изд., перераб. — М.: РИА «Новая волна» : Издатель Умеренков, 2010. — 344 с.: ил. ISBN 978-5-7864-0199-9 (Новая волна) ISBN 978-5-94368-050-2 (Изд. Умеренков) (руск.)
• Машчанка М. Біялогія: вучэб. дапам. для 9-га кл. устаноў агульн. сярэдн. адукацыі з бел. мовай навучання / М. В. Машчанка, А. Л. Барысаў; пер. з рус. мовы В. У. Клімко. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2011.
• Анатомический словарь: русско-белорусско-латинский, белорусско-латинский, латинско-белорусский / С. П. Ярошевич, Л. Н. Бойцов, Д. В. Ковалева и др. — Мн.: Дизайн ПРО, 1998. — 480 с. ISBN 985-6182-63-8.
• Руска-беларускі тлумачальны слоўнік медыцынскіх тэрмінаў : для супрацоўнікаў сферы аховы здароўя, студэнтаў медыцынскіх устаноў вышэйшай і сярэдняй адукацыі / В. І. Варанец. — Мінск : выдавецтва «Чатыры чвэрці», 2013. — 208 с. ISBN 978-985-7058-13-6.
• Піскуноў, Ф. А. Вялікі слоўнік беларускай мовы : Арфаграфія, акцэнтуацыя, парадыгматыка : каля 223 тысяч слоў / Фёдар Піскуноў. — Мінск : Зміцер Колас, 2012. — XVI + 1196 с. ISBN 978-985-6992-17-2
• Привес М. Г., Лысенков Н. К., Бушкович В. И. Анатомия человека. — 11-е переработанное и дополненное. — Гиппократ. — 704 с. — 5000 экз. — ISBN 5-8232-0192-3 (руск.)
• Анатомия человека. В 2 т. Под ред. Сапина М. Р. 5-е изд., перераб. и доп. — М.: 2001. — Т.1 — 640с., Т.2 — 640с. (руск.)

Гэты спіс уваходзіць у лік выдатных спісаў беларускамоўнага раздзела Вікіпедыі.