မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်
မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၈ ခုနှစ်အထိ ဦးနေဝင်း၏ စစ်အာဏာရှင်စနစ်အောက်တွင် တည်ရှိခဲ့သည်။ ဦးနေဝင်းနှင့် ၎င်း၏ တပ်မတော်မှ မဟာမိတ်များသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု၏ အစိုးရကို အာဏာသိမ်းခဲ့သည်။ တစ်ရက်အကြာတွင် အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်များသည် နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်မည့် အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ပြည်ထောင်စု တော်လှန်ရေးကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် မြန်မာ့နည်းမြန်မာ့ဟန် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်ကို မိတ်ဆက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော်ဝါဒအဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့နောက် တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံ၏ ဦးဆောင်ပါတီအဖြစ် မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ (မဆလ) ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် ဦးနေဝင်းက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်ကို မိတ်ဆက်ပြီး တော်လှန်ရေးကောင်စီကို ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဖြင့် အစားထိုးခဲ့ရာ၊ ထိုလွှတ်တော်သည် မဆလအဖွဲ့ဝင်များဖြင့်သာ ဖွဲ့စည်းထားသည်။ နိုင်ငံ၏ တရားဝင်အမည်ကိုလည်း ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်မှ ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဦးနေဝင်း၏ မြန်မာနိုင်ငံ အုပ်ချုပ်မှုသည် အာဏာရှင်စနစ်၊ အထီးကျန်ဝါဒ၊ ဗေဒင်ယုံကြည်မှု၊ နိုင်ငံခြားသားမုန်းတီးမှု နှင့် စစ်အေးခေတ် နိုင်ငံရေးကို ငြင်းပယ်မှုတို့ဖြင့် ထူးခြားခဲ့သည်။ ဦးနေဝင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံကို အာဏာရှင်အဖြစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး၊ တော်လှန်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ (နောက်ပိုင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတ) နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဟူ၍ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲနှင့် အစိုးရအကြီးအကဲ ရာထူးနှစ်ရပ်စလုံးကို တာဝန်ယူခဲ့သည်။ အဓိကလုပ်ငန်းကြီးများကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခြင်းနှင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို ငြင်းပယ်ခြင်းတို့ကြောင့် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှင့် လူနေမှုအဆင့်အတန်းများ ဆိုးရွားစွာ ကျဆင်းခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်းဟု လူသိများသော အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် ဦးနေဝင်းအပါအဝင် မဆလအရာရှိများသည် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ကာ ပါတီစုံစနစ်ကို ကျင့်သုံးရန် ဖိအားပေးခံခဲ့ရသည်။ သို့သော် ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်သည် မဆလကို ဆန့်ကျင်၍ အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီး၊ ဆန္ဒပြမှုများကို အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းကာ နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ အမည်ရှိ စစ်အစိုးရအသစ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နောက်ခံဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု ဦးဆောင်သော ဖဆပလ ပူးပေါင်းအစိုးရလက်အောက်တွင် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်သည် လက်ဝဲစီးပွားရေးနှင့် လူမှုဖူလုံရေးမူဝါဒများကို ကျင့်သုံးခဲ့သော်လည်း ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတစ်လျှောက် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုမှာ နှေးကွေးခဲ့သည်။[၁] ၁၉၅၈ ခုနှစ်ရောက်သောအခါ မြန်မာနိုင်ငံသည် စီးပွားရေးအရ အများအားဖြင့် ပြန်လည်နာလန်ထူစပြုနေသော်လည်း အုပ်ချုပ်နေသော ဖဆပလပါတီ အတွင်း သန့်ရှင်းဖဆပလ (ဦးနုနှင့် သခင်တင် ဦးဆောင်) နှင့် တည်မြဲဖဆပလ (ဗဆွေနှင့် ဦးကျော်ငြိမ်း ဦးဆောင်) ဟူ၍ အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကွဲသွားသောကြောင့် နိုင်ငံရေးအရ ပြိုကွဲစပြုနေခဲ့သည်။[၂] ဤအခြေအနေသည် ရခိုင်မှ ဦးစိန်ဒါ၊ ပအိုဝ်း၊ အချို့မွန်နှင့် ရှမ်းအဖွဲ့များက ဦးနု၏ "ဒီမိုကရေစီအတွက် လက်နက်" ကမ်းလှမ်းချက်ကို လက်ခံခဲ့ခြင်း၊ သို့သော် ပို၍အရေးပါသည်မှာ ပြည်သူ့ရဲဘော်တပ်ဖွဲ့ (PVO) က လက်နက်ချခဲ့ခြင်း စသည့် မမျှော်လင့်ဘဲ အောင်မြင်မှုများ ရှိနေသော်လည်း ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။[၂] ြည်ထောင်စုလွှတ်တော်သည် အလွန်အမင်း မတည်မငြိမ်ဖြစ်ခဲ့ရပြီး၊ ဦးနုသည် အတိုက်အခံ အမျိုးသား ညီညွတ်ရေး တပ်ပေါင်းစု (NUF) ၏ ထောက်ခံမှုဖြင့်သာ အယုံအကြည်မရှိ အဆိုကို ကပ်၍ ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။ NUF ထဲတွင် ခရစ်ပတို-ကွန်မြူနစ်များ (crypto-communists) ပါဝင်သည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။[၂] မြန်မာ့တပ်မတော်မှ အမာခံများက ၎င်းကို ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ (CPB) က NUF မှတစ်ဆင့် ဦးနုနှင့် သဘောတူညီမှုရရန် ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့ကြရာ ဦးနုက တပ်မတော်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်းကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် စနစ်တကျ အုပ်ချုပ်ရေးပြန်လည်ထူထောင်ရန် ကြားဖြတ်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူပေးရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။[၂] "ကွန်မြူနစ်လိုလားသူများ" ၄၀၀ ကျော်ကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အနက် ၁၅၃ ဦးကို ကပ္ပလီပင်လယ်ရှိ ကိုကိုးကျွန်း အကျဉ်းထောင်သို့ ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အထဲတွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ အစ်ကိုဖြစ်သူ NUF ခေါင်းဆောင် ဦးအောင်သန်းလည်း ပါဝင်သည်။ ဗိုလ်တထောင်၊ ကြေးမုံနှင့် ရန်ကုန်နေ့စဉ်သတင်းစာများကဲ့သို့သော သတင်းစာများကိုလည်း ပိတ်ပစ်ခဲ့သည်။[၂] ၁၉၅၈ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ဦးနေဝင်းသည် ဦးနု၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် ပြည်တွင်းအာဏာသိမ်းမှုကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုကို အောင်မြင်စွာ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤကာလကို "နေဝင်း အိမ်စောင့်အစိုးရ" ဟု လူသိများပြီး ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအထိ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ ထိုရွေးကောက်ပွဲတွင် ဦးနု၏ သန့်ရှင်းဖဆပလပါတီသည် ပြည်ထောင်စုပါတီ ဟု အမည်ပြောင်းလဲ၍ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့သည်။[၂] ဦးနေဝင်းသည် ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်၊ ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အောင်ပွဲခံခဲ့သော ဦးနုအား အာဏာကို တရားဝင် ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။[၃] သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေမှာ ကြာရှည်စွာ တည်ငြိမ်မှု မရှိခဲ့ပေ။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၅၂ ခုနှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသမ္မတဖြစ်ခဲ့သော၊ ညောင်ရွှေစော်ဘွားဖြစ်သူ စဝ်ရွှေသိုက်က စတင်ခဲ့သည့် ရှမ်းပြည်ထောင်စု လိုလားသူများ၏ တောင်းဆိုမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရှမ်းပြည်ထောင်စု လိုလားသူများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် "လျှော့ပေါ့သော" ပြည်ထောင်စုစနစ် တစ်ခုကို ဖန်တီးရန် ဆန္ဒရှိခဲ့ကြပြီး၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသော ၁၀ နှစ်အတွင်း ခွဲထွက်ခွင့်ကို မြန်မာအစိုးရက လေးစားလိုက်နာရန် တောင်းဆိုခဲ့သောကြောင့် သီးခြားခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုအဖြစ် ရှုမြင်ခံခဲ့ရသည်။ ဦးနေဝင်းသည် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ ပဒေသရာဇ်အာဏာများကို တစ်သက်တာအတွက် သက်သောင့်သက်သာပင်စင်ဖြင့် လဲလှယ်၍ ရုပ်သိမ်းနိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ ပြည်ထောင်စုစနစ်နှင့် လူမှုရေးစနစ်ဆိုင်ရာ မဖြေရှင်းနိုင်သေးသော ပြဿနာများ ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။ သမိုင်းကြောင်း၁၉၆၂ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ အာဏာသိမ်းမှု၁၉၆၂ ခုနှစ်ရောက်သော် ရွေးကောက်ခံ အရပ်သားအစိုးရသည် ၎င်း၏တရားဝင်မှုအများစုကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်သူများက အဆိုပါအစိုးရအား အကျင့်ပျက်ခြစားသည်၊ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရာတွင် အရည်အချင်းမရှိဟု မြင်လာကြပြီး တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ပြန်လည်မထူထောင်နိုင်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဦးနေဝင်း၏ အိမ်စောင့်အစိုးရက ဖန်တီးပေးခဲ့သော တည်ငြိမ်မှုကြောင့် တပ်မတော်မှာ လူကြိုက်များလာခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံ၏ နယ်ခြားဒေသများရှိ တိုင်းရင်းသားအခြေပြု ပုန်ကန်မှုများ၊ ပြည်ထောင်စုစနစ်နှင့် ခွဲထွက်ရေးပြဿနာများ အပါအဝင် အမျိုးမျိုးသော စီးပွားရေး၊ ဘာသာရေးနှင့် နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းများကိုလည်း ရင်ဆိုင်နေခဲ့သည်။[၁] အရပ်သားအုပ်ချုပ်ရေးသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိပြီး နှစ်နှစ်မပြည့်မီအချိန် ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ဦးနေဝင်းသည် ဒုတိယအကြိမ် စစ်တပ်ကျောထောက်နောက်ခံပြု အာဏာသိမ်းမှုကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ဤတစ်ကြိမ်တွင်မူ ဦးနု၏ ခွင့်ပြုချက်မပါဝင်တော့ပေ။ အာဏာသိမ်းမှုသည် သွေးထွက်သံယိုမှု အနည်းငယ်ဖြင့် အောင်မြင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ကြိုးကိုင်ခဲ့သူများက မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံး အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နေရာတွင် ပြည်ထောင်စုတော်လှန်ရေးကောင်စီကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် မြန်မာနိုင်ငံကို ဆိုရှယ်လစ်နိုင်ငံအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံခြားဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို လုံးဝလျှော့ချခြင်းနှင့် နိုင်ငံရေးတွင် စစ်တပ်၏အခန်းကဏ္ဍကို တိုးမြှင့်ခြင်းတို့အတွက် အစီအစဉ်တစ်ရပ်အဖြစ် "မြန်မာ့နည်းမြန်မာ့ဟန် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်" ကို ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။[၄] တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် စစ်တပ်၏ အာဏာကို အစိုးရမှ အမည်ခံ ခွဲခြားရန်အတွက် ၁၉၆၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ (မဆလ) ကိုလည်း တည်ထောင်ခဲ့သည်။[၅] သို့သော် ပါတီ၏သမိုင်းတစ်လျှောက်လုံးတွင် မဆလ၏ ခေါင်းဆောင်မှုသည် စစ်ဘက်အရာရှိများက လွှမ်းမိုးထားခဲ့ပြီး၊ ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် တော်လှန်ရေးကောင်စီကို ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဖြင့် အစားထိုးခဲ့ခြင်းကဲ့သို့သော လူထုပါတီအဖြစ် ကူးပြောင်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၆] မြန်မာ့နည်းမြန်မာ့ဟန် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်၏ ကျရှုံးခြင်း"မြန်မာ့နည်းမြန်မာ့ဟန် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်" သည် ပညာရေးနှင့် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍများတွင် သိသာထင်ရှားသော တိုးတက်မှုများ ရရှိခဲ့သော်လည်း၊ စီးပွားရေးနှင့် မြန်မာပြည်သူများ၏ လူနေမှုအဆင့်အတန်းကို ဆိုးကျိုးများ သက်ရောက်စေခဲ့သည်။ အမေရိကန်အခြေစိုက် Ford Foundation နှင့် Asia Foundation ကဲ့သို့သော နိုင်ငံခြားအကူအညီပေးရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်တို့ကို နိုင်ငံအတွင်း ဆက်လက်လှုပ်ရှားခွင့် မပြုခဲ့ပေ။[၄] အစိုးရချင်းချိတ်ဆက်သော အကူအညီများကိုသာ ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား သင်ကြားမှုကိုလည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ယခင်က သူငယ်တန်းမှ စတင်ခဲ့ရာမှ အလယ်တန်းကျောင်းများသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ အစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံသားများအတွက် ဗီဇာကန့်သတ်ချက်များကိုလည်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်မည့်သူများအတွက် ဖြစ်သည်။ ယင်းအစား အစိုးရသည် ကျောင်းသားများ၊ သိပ္ပံပညာရှင်များနှင့် နည်းပညာရှင်များကို ဆိုဗီယက်ယူနီယံနှင့် အရှေ့ဥရောပသို့ စေလွှတ်၍ သင်တန်းများတက်ရောက်စေပြီး နိုင်ငံအတွင်းရှိ "နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်ခဲ့သော အနောက်တိုင်းဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချေဖျက်ရန်" ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။[၄] အလားတူပင် နိုင်ငံခြားသားများအတွက် ဗီဇာကို ၂၄ နာရီသာ ကန့်သတ်ခဲ့သည်။[၇] ထို့အပြင် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်နှင့် သတင်းမီဒီယာ လွတ်လပ်ခွင့်များကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကန့်သတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားဘာသာစကားဖြင့် ထုတ်ဝေမှုများအပြင် "မှားယွင်းသော ဝါဒဖြန့်သတင်းများ" ကို ရိုက်နှိပ်သည့် သတင်းစာများကိုလည်း ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။[၄] ယနေ့ခေတ်အထိ သတင်းစာများ၊ ဂျာနယ်များ၊ ကြော်ငြာများနှင့် ကာတွန်းများအပါအဝင် ထုတ်ဝေမှုအားလုံးကို ဆင်ဆာဖြတ်တောက်သည့် စာပေစိစစ်ရေးဌာန (ယခင်က Press Scrutiny Board) ကို တော်လှန်ရေးကောင်စီက ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ပုံနှိပ်သူများနှင့် ထုတ်ဝေသူများ မှတ်ပုံတင်ဥပဒေဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[၈] တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် နိုင်ငံအတွင်း သတင်းဖြန့်ချိရေးဝန်ဆောင်မှုအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် မြန်မာသတင်းဌာန ကို တည်ထောင်ခဲ့ရာ နိုင်ငံခြားသတင်းအေဂျင်စီများ၏ လုပ်ငန်းများကို ထိရောက်စွာ အစားထိုးခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာ့သတင်းစာနှစ်စောင်ဖြစ်သော The Vanguard နှင့် The Guardian တို့ကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ပုဂ္ဂလိကပိုင် သတင်းစာများ ထုတ်ဝေခြင်းကို အစိုးရက ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။[၄] မြန်မာ့စီးပွားရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုမှာ ကျယ်ပြန့်ခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီက ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော လုပ်ငန်းများပြည်သူပိုင်ပြုလုပ်ခြင်းဥပဒေအရ ၁၉၆၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ပို့ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ငန်း၊ ဆန်၊ ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ သတ္တုတူးဖော်ရေး၊ ကျွန်းသစ်နှင့် ရာဘာအပါအဝင် အဓိကလုပ်ငန်းကြီးများအားလုံးကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။[၄] စုစုပေါင်း ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းပေါင်း ၁၅,၀၀၀ ခန့်ကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။[၁] ထို့အပြင် လုပ်ငန်းရှင်များကို ပုဂ္ဂလိကအရင်းအနှီးဖြင့် စက်ရုံအသစ်များ တည်ထောင်ခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိုလုပ်ငန်းများတွင် အချိုးမညီစွာ ပါဝင်ပတ်သက်နေသော အင်္ဂလိပ်-ဗမာများ၊ ဗမာအိန္ဒိယနွယ်ဖွားများနှင့် ဗြိတိသျှတို့အတွက် အထူးသဖြင့် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်ခဲ့သည်။ ယခင်က General Exploration Company နှင့် East Asiatic Burma Oil ကဲ့သို့သော အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိသျှကုမ္ပဏီများက ထိန်းချုပ်ထားသော ရေနံလုပ်ငန်းများကို လုပ်ငန်းများ ရပ်ဆိုင်းရန် ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ယင်းအစား အစိုးရပိုင် မြန်မာ့ရေနံကုမ္ပဏီက ရေနံတူးဖော်ထုတ်လုပ်မှုကို လက်ဝါးကြီးအုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ကုန်တိုက်ကြီးများ၊ ဂိုဒေါင်များနှင့် လက်ကားဆိုင်များအပါအဝင် အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။[၄] ဈေးနှုန်းထိန်းချုပ်ရေးဘုတ်အဖွဲ့များကိုလည်း မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ လုပ်ငန်းများပြည်သူပိုင်ပြုလုပ်ခြင်းဥပဒေသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံခြားသားများ၊ အထူးသဖြင့် စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင် စွန့်ဦးတီထွင်သူများနှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များအဖြစ် ဩဇာညောင်းခဲ့သော ဗမာအိန္ဒိယနွယ်ဖွားများနှင့် ဗမာတရုတ်နွယ်ဖွားများကို တိုက်ရိုက်ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်အလယ်ပိုင်းတွင် တစ်ပတ်လျှင် နိုင်ငံခြားသား ၂,၅၀၀ ဦးသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာနေကြသည်။[၄] ၁၉၆၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသား ၁၀၀,၀၀၀ ခန့် နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။[၄] မှောင်ခိုဈေးကွက်သည် မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အဓိကအင်္ဂါရပ်တစ်ခု ဖြစ်လာပြီး မြန်မာ့နည်းလမ်းကာလအတွင်း နိုင်ငံတော်စီးပွားရေး၏ ၈၀% ခန့်ကို ကိုယ်စားပြုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ဝင်ငွေမညီမျှမှုသည် အဓိကလူမှုစီးပွားရေးပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၁] ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတစ်လျှောက် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားသုံးငွေ လက်ကျန်ငွေသည် ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၁၄ သန်းမှ ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် ၅၀ သန်းသို့ ကျဆင်းခဲ့ပြီး၊ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုမှာ အဆမတန် မြင့်တက်ခဲ့သည်။[၉]ဆန်တင်ပို့မှုလည်း ကျဆင်းခဲ့ရာ ၁၉၆၁-၆၂ ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၁,၈၄၀,၀၀၀ မှ ၁၉၆၇-၆၈ ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၃၅၀,၀၀၀ သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် လူဦးရေတိုးတက်မှု မြင့်မားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝယ်လိုအားကို ဆန်ထုတ်လုပ်မှုက ဖြည့်ဆည်းမပေးနိုင်ခြင်း၏ ရလဒ်ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် ကျင်းပခဲ့သော ပထမအကြိမ် မဆလညီလာခံတွင် ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတစ်လျှောက် ကျင့်သုံးခဲ့သော စီးပွားရေးမူဝါဒများ၏ ကျရှုံးမှုများကြောင့် အသေးစား စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများစွာကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မြန်မာအစိုးရသည် ကမ္ဘာ့ဘဏ်သို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်တွင် ပါဝင်ခဲ့ကာ နိုင်ငံခြားအကူအညီနှင့် အထောက်အပံ့များကို ပိုမိုရှာဖွေခဲ့သည်။[၇] နိုင်ငံ၏ သဘာဝအရင်းအမြစ်များဖြစ်သော စိုက်ပျိုးရေး၊ သစ်တော၊ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့တို့ကို နိုင်ငံပိုင်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုမှတစ်ဆင့် တိုးတက်စေရန် ရည်ရွယ်၍ နှစ် ၂၀ စီမံကိန်း (ငါးနှစ်စီမံကိန်းငါးခုဖြင့် ပိုင်းခြားထားသော စီးပွားရေးစီမံကိန်း) ကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။[၇] ဤပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် လူနေမှုအဆင့်အတန်းများကို ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီ အဆင့်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိစေပြီး စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၈၈ ခုနှစ်ရောက်သောအခါ နိုင်ငံခြားကြွေးမြီသည် ၄.၉ ဘီလီယံဒေါ်လာအထိ တိုးလာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော် ဂျီဒီပီ၏ လေးပုံသုံးပုံခန့်ရှိခဲ့သည်။ ဦးနေဝင်း၏ နောက်ပိုင်းတွင် ကျပ်ငွေကို ၉ နှင့်စား၍ ပြတ်သော ဂဏန်းများ (မင်္ဂလာရှိသည်ဟု ယူဆသော ဂဏန်း) ဖြင့် အခြေခံ၍ ပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် မြန်မာပြည်သူများ၏ သန်းပေါင်းများစွာသော စုဆောင်းငွေများကို ပျက်စီးစေခဲ့ရာ ၈၈၈၈ အရေးတော်ပုံကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။[၇][၁၀][၁၁] မြန်မာ့နည်းမြန်မာ့ဟန် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်ကို ပညာရှင်များက အာရှရှိ အအောင်မြင်ဆုံး နိုင်ငံများထဲမှ တစ်ခုကို ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဆင်းရဲဆုံးနိုင်ငံများထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သော "လုံးဝကျရှုံးမှု" အဖြစ် အများအားဖြင့် ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ မညီမျှမှု၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့် နိုင်ငံတကာ အထီးကျန်မှုများ သိသိသာသာ တိုးလာခဲ့ပြီး "ဆိုးရွားလှသည်" ဟု ဖော်ပြခံခဲ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တစ်ဦးချင်း ဂျီဒီပီ (တန်ဖိုး ၂၀၀၀ အမေရိကန်ဒေါ်လာဖြင့်) သည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် ၁၅၉.၁၈ ဒေါ်လာမှ ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် ၂၁၉.၂၀ ဒေါ်လာသို့ တိုးလာခဲ့ရာ၊ တစ်နှစ်လျှင် ၁.၃% ခန့် တိုးတက်ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုကာလအတွင်း အရှေ့အာရှတွင် အားအနည်းဆုံး တိုးတက်နှုန်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း အပေါင်းလက္ခဏာ ဆောင်နေဆဲဖြစ်သည်။ ဤအစီအစဉ်သည် ပြည်တွင်းတည်ငြိမ်မှုကို တိုးမြှင့်စေပြီး အခြားအရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကို ထိခိုက်ခဲ့သော စစ်အေးခေတ် တိုက်ပွဲများတွင် မြန်မာနိုင်ငံ ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းမှ ကင်းဝေးစေခဲ့သည်ဟုလည်း ယူဆနိုင်သည်။
မှတ်စုများကိုးကား
စာအုပ်များ
စာနယ်ဇင်းဆောင်းပါးများ
အခြား
ပြင်ပလင့်ခ်များ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
.svg)
_ASEAN.svg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
