မုခ်ဝ:မြန်မာနိုင်ငံ

လီဆူလူမျိုး (အင်္ဂလိပ်: Lisu people; တရုတ်: 傈 僳 族, Lìsù zú; ထိုင်း: ลีสู่; လီဆူ: ꓡꓲ-ꓢꓴ သို့မဟုတ် ꓡꓲꓢꓴ) သည် တိဗက်-ဗမာနွယ် လူမျိုးစု ဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံအနောက်တောင်ပိုင်း၊ ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရူနာချာပရာဒစ်ပြည်နယ်တို့ရှိ တောင်တန်းထူထပ်သော ဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသည်။ (Full article...)

မြန်မာ့နေ့ရက်များ သည် ဗြိတိသျှစာရေးဆရာ ဂျော့အော်ဝဲ (George Orwell) ရေးသားခဲ့သည့် ဝတ္ထုရှည်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထိုစာအုပ်ကို အင်္ဂလန်တွင် ၁၉၃၄ ခုနှစ်က ပထမဆုံး ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ စာအုပ်တွင် ဗြိတိသျှအိန္ဒိယ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည့် ဒေလီ၏ ဩဇာခံဖြစ်နေသည့်အချိန် ဗြိတိသျှကိုလိုနီနေ့ရက်တို့ကို ရေးသားထားသည့် ဇာတ်လမ်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ (Full article...)

မြန်မာ့တပ်မတော် ဆိုသည်မှာ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့(စစ်တပ်) ၏ တရားဝင်အမည်ဖြစ်သည်။ တပ်မတော်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန မှ ထိန်းချုပ်ပြီး တပ်မတော် (ကြည်း)၊ တပ်မတော် (ရေ) နှင့် တပ်မတော် (လေ) ဟူသော တပ်မတော်တပ်ဖွဲ့ကြီး(၃)ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှစတင်ပြီး တပ်မတော်ကို တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး၏ လက်အောက်တွင် တိုက်ရိုက်ထားရှိပြီး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန အနေဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့နှင့် ပတ်သက်သော တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှုများ ပြုလုပ်ရသည်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီးသည်မှစ၍ ယခုထိ တပ်မတော်သည် ကချင်၊ ကရင်၊ ကယား၊ ရှမ်းစသော ပြည်နယ်များ၌ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ၏ တော်လှန်မှုများကို ရင်ဆိုင်ရလေ့ရှိသည်။ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်း ၁၉၆၂ အာဏာသိမ်းပြီး မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ် ဟူ၍ သာယာဝပြောသော လူ့ဘောင်သစ်ကို တည်ဆောက်ရန်ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ရှစ်လေးလုံး အရေးအခင်းကြီးကို ပြင်းထန်စွာနှိပ်ကွပ်ပြီးနောက် တပ်မတော်သည် ၁၉၉၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို လွတ်လပ်၍တရားမျှတမှုရှိသော ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုကျင်းပရန် သဘောတူ ကျင်းပပေးခဲ့သော်လည်း အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ အနိုင်ရရှိသောအခါ ထိုရလဒ်အား လျစ်လျူရှုခဲ့ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အကျဉ်းချခဲ့သည်။ (Full article...)

နာဂစ်မုန်တိုင်း သည် မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံးသော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မုန်တိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံကုန်းမြေသို့ ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလ ၂ ရက်နေ့တွင် စတင်ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး ဧရာဝတီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် ကီလိုမီတာ ၄၀ ခန့်အထိ ဝင်ရောက်ခဲ့ကာ ကြီးမားသော ပျက်စီးမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး ၁၃၈,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ကြရသည်။ လပွတ္တာမြို့နယ်တစ်ခုတည်းမှာပင် ၈၀,၀၀၀ ခန့်သေဆုံးခဲ့ပြီး ဘိုကလေးမြို့တွင် ၁၀,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတန်ဖိုးမှာ ကျပ် ၆၂,၉၈၈,၀၀၀,၀၀၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ဘီလီယံ) ကျော် ဖြစ်ကာ မြောက်အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော မုန်တိုင်းများအနက် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအများဆုံး မုန်တိုင်းတစ်ခုအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့သည်။ (Full article...)

ထိုရေကြီးမှုမှာ မိုးရေသည်းထန်စွာရွာသွန်းခြင်းမှ စတင်ပြီး ဆည်၊ တာတမံများမှ ရေများလျှံကျကာ လူနေမြို့များအတွင်း ဝင်ရောက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာပြည် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ် ၁၄ ခုအနက် ၁၂ ခုထိ ရေကြီးမှုကို ကြုံတွေနေရပြီး တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကယားပြည်နယ်သာ လွတ်သည်။ အဆိုးရွားဆုံးအနေဖြင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် တို့ခံစားနေရသည်။

ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့မှစတင် ရွာသွန်းခဲ့သောမိုးကြောင့် လယ်ယာများ၊ လမ်းများ၊ ရထားလမ်းများ၊ တံတားများ၊ လူနေ အိမ်၊ ရပ်ရွာ၊ မြို့များကို နစ်မြုပ်စေခဲ့သည်။ ရေဘေးကြောင့် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ် ၁၂ ခုတွင် လူ ၁၀၀ ကျော်သေဆုံးပြီး အိမ်ထောင်စု လေးသောင်းကျော်နှင့် လူဦးရေ ၁၆ သိန်းကျော် ဘေးဒုက္ခကြုံခဲ့ရသည်။ နိုင်ငံတစ်ဝန်း လယ်မြေဧက ၁၄ သိန်းကျော် ရေနစ်မြုပ်ခဲ့ကာ လုံးဝပျက်စီးသွားသည့်လယ်ယာမြေမှာ ဧကခုနစ်သိန်းကျော်ရှိသည်။ ရေဘေးကြောင့် နိုင်ငံတစ်ဝန်းပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတန်ဖိုးမှာ ကျပ် ၁၆၅ ဘီလီယံထိ ရှိခဲ့သည်ဟု အစိုးရက သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။ (Full article...)

မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ သည် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ အများစုဖြစ်ပြီ နိုင်ငံ‌တော်ဘာသာနှင့် လူဦးရေ ၉၀% ခန့် ယုံကြည်ကြသည်။ လူဦးရေနှင့် ဘုန်းတော်ကြီးအချိုး၊ ဘာသာတရားအတွက် အသုံးပြုသည့် ဝင်ငွေအချိုးတို့နှင့် ကြည့်လျှင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ယုံကြည်သက်ဝင်မှုအရှိဆုံး ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ဗမာလူမျိုး၊ ရှမ်း၊ ရခိုင်၊ မွန်၊ ကရင်၊ ဇို၊ နှင့် တရုတ်လူမျိုး များ အများဆုံးကိုးကွယ်ကြသည့် ဘာသာ ဖြစ်သည်။ ဘုန်းတော်ကြီးများကို သံဃာ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး မြန်မာလူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အမွန်အမြတ်ထားကာ ကြည်ညိုကိုင်းရှိုင်းကြသည်။ ဗမာနှင့် ရှမ်းလူမျိုးများအပါအဝင် တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုများအကြားတွင် နတ်ကိုးကွယ်မှုကိုလည်း ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့်အတူ တွဲဖက်တွေ့ရှိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၏ နေ့စဉ်ပြုလုပ်သည့်အရာများတွင် ကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုခြင်းနှင့် ဝိပဿနာတရား အားထုတ်ခြင်းသည် အများဆုံးဖြစ်သည်။ ဂန္ဓာရီလမ်းစဉ်နှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသော ဝိဇ္ဇာလမ်းစဉ်သည်လည်း အနည်းငယ်ပါဝင်သည်။ မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် ကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုခြင်းကို အများဆုံးပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ ငါးပါးသီလ စောင့်ထိန်းခြင်းနှင့် ပရဟိတနှင့် ဒါနကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ကောင်းမွန်သည့် ဘုံဘဝသို့ ရောက်ရှိနိုင်ရန် မျှော်မှန်းသည်။ (Full article...)

၁၉၁၂ မေမြို့ငလျင် သို့မဟုတ် ၁၉၁၂ မြန်မာငလျင် သည် မေလ ၂၃ ရက်နေ့ မနက်ပိုင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည့် ငလျင်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ငလျင်ဗဟိုချက်သည် ရှမ်းပြည်နယ်၊ တောင်ကြီးမြို့အနီးနှင့် ပြင်ဦးလွင်မြို့တို့ ဖြစ်သည်။ ငလျင်ပမာဏသည် Ms ၈.၀ ရှိသည်ဟု Beno Gutenberg နှင့် Charles Francis Richter တို့က ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ဤငလျင်သည် ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ် အစောပိုင်းတွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည့် အထင်ကရငလျင်များထဲမှ တစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ မကြာသေးမီအချိန်များကလည်း ငလျင်များ တစ်ဖန်ပြန်လည်ကာ လှုပ်ခတ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ပမာဏသည် ၇.၆ နှင့် ၇.၇ ကြားသာ ရှိသည်။ ဤငလျင်သည် ငလျင်ကြိုအနေနှင့် မေလ ၁၈ ရက်နေ့နှင့် ၂၁ ရက်နေ့များတွင် ရော့စီဖိုရယ်စကေး ပမာဏ ၅ နှင့် ၇ အသီးသီးရှိကြသည့် ငလျင်ကြိုနှစ်ကြိမ် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။
လှုပ်ခတ်မှုကို မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးနီးပါး ခံစားခဲ့ရသည်။ ထို့အပြင် ယူနန်ပြည်နယ်နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံများကပါ ခံစားခဲ့ရသည်။ ဤငလျင် လှုပ်ခတ်မှု ဧရိယာပမာဏသည် ၃၇၅၀၀၀ စတုရန်းမိုင် ရှိသည်။ ဤငလျင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အပြင်းထန်ဆုံးငလျင်များထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ (Full article...)

နေပြည်တော် (အင်္ဂလိပ်: Nay Pyi Taw) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမြို့တော်ဖြစ်ပြီး နေပြည်တော် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ ၌ တည်ရှိသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၆ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမြို့တော်ကို ရန်ကုန်မြို့မှ ပျဉ်းမနားမြို့၏ အနောက်ဘက် ၂ မိုင် (၃.၂ကီလိုမီတာ) ဝေးသော အစိမ်းရောင်ကွင်းပြင်နေရာသို့ တရားဝင်ပြောင်းရွေ့ခဲ့သည်။

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်)၊ ပုဒ်မ ၄၄၀ အရ နေပြည်တော်သည် နိုင်ငံတော်၏ မြို့တော်ဖြစ်သည်ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ (Full article...)

၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံဆန္ဒပြမှုများ သို့မဟုတ် နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်မှ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆန္ဒပြမှုများဖြစ်သည်။ဆန္ဒပြမှုများသည် အကြမ်းမဖက် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်၊ တွစ်တာ စသောလူမှုကွန်ယက်များတွင် ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခြင်း၊ နေ့စဉ် သံပုံးတီးခြင်း၊ ဖဲကြိုးနီလှုပ်ရှားမှု၊ အာဏာဖီဆန်ခြင်းလှုပ်ရှားမှု၊စစ်အစိုးရယန္တရားအားယိုယွင်းပျက်စီး​စေခြင်း(CDM)၊ လက်သုံးချောင်းထောင်၍ စီတန်းလှည့်လည်မှု စသည်တို့ ပါဝင်သည်။ ဆန္ဒပြသူများသည် အထိန်းသိမ်းခံရသော နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ နိုင်ငံရေးပါတီဖြစ်သော အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်အရောင်ဖြစ်သော အနီရောင်ကို အဓိကထား၍ အသုံးပြုကြသည်။ ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်းကာလတွင် ထင်ရှားခဲ့သော "ကမ္ဘာမကြေဘူး"သီချင်းသည် ဆန္ဒပြသီချင်းအဖြစ် ပြန်လည်သက်ဝင်လာခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသင်္ကေတအဖြစ် လက်သုံးချောင်းထောင်ခြင်းကိုလည်း အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။

ကြီးထွားလာနေသော ဆန္ဒပြမှုများကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်များသည် တန်ပြန်အစီအမံများစွာကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ အင်တာနက်နှင့် လူမှုကွန်ယက်များ ပိတ်ပင်ခြင်း၊ သတင်းအမှောင်ချခြင်း၊ ဆန္ဒပြသူများအား ပုဒ်မများတပ်ကာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်း၊ နိုင်ငံတော်ပိုင်သတင်းဌာနများမှ ၎င်းတို့ဘက်ယိုင်းသောသတင်းများ ထုတ်လွှင့်ခြင်း၊ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီတွင် ရွေးကောက်ခံထားရချင်းမရှိသောပါတီများအားထည့်သွင်းချင်းနှင့် ဆန္ဒပြသူများအား အင်အားသုံးနှိမ်နင်းခြင်းများ ပါဝင်သည်။ (Full article...)

တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်နေ့သည် သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့ ကဲ့သို့ပင် ဗုဒ္ဓဘာသာနွယ်ဝင်တို့၏ နေ့ထူးနေ့မြတ် တစ်နေ့ပင် ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်နေ့၌ ကျင်းပလေ့ ရှိသော တန်ဆောင်တိုင်ပွဲတော်သည် ဘုရားရှင်အား ဆီမီးထွန်းညှိ ပူဇော်သည့် ပွဲတော် ဖြစ်သကဲ့သို့ ကထိန်သင်္ကန်း ကပ်လှူခွင့်ရသော နောက်ဆုံးနေ့ ဖြစ်နေသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်နေ့သည် မြတ်စွာ ဘုရားရှင်က အဇာတသတ် မင်းကြီး အမှူးပြုသော ပရိသတ်တို့အား သာမညဖလသုတ်တော် ခေါ် ရဟန်းပြုရ အကျိုးပြ တရားတော်ကို ဟောကြားတော်မူသော နေ့ထူးနေ့မြတ် ဖြစ်နေသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ (Full article...)