သောတာနုဂတသုတ်

သောတာနုဂတသုတ်တော်သည် အင်္ဂုတ္တရနိကာယ်၊ စတုက္ကနိပါတ်တွင် ပါရှိသော သုတ္တန်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ရဟန်းတစ်ပါးသည် တရားတော်တို့ကို ကောင်းစွာသင်ယူ၊ လေ့ကျက်၊ နှလုံးသွင်း၊ ထိုးထွင်းသိမြင်ပါက ရရှိနိုင်သော အကျိုးကျေးဇူး လေးမျိုးကို ဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူသည့် သုတ္တန်ဖြစ်ပါသည်။

ဤသုတ္တန်တွင် ဖော်ပြထားသော ရဟန်းသည် အောက်ပါအရည်အချင်းများနှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်သည်-

1. အင်္ဂါ (၉)တန်နှင့် ပြည့်စုံသော တရားတော်ကို သင်ယူခြင်း: သုတ္တ (သုတ္တန်)၊ ဂေယျ (ဂါထာနှင့် စကားပြေရောသော တရား)၊ ဝေယျာကရဏ (စကားပြေသက်သက်)၊ ဂါထာ (ဂါထာသက်သက်)၊ ဥဒါန (ဝမ်းမြောက်စွာ ကျူးရင့်သောတရား)၊ ဣတိဝုတ္တက (ဤသို့ ဘုရားဟောတော်မူ၏ အစချီသောတရား)၊ ဇာတက (ဇာတ်တော်)၊ အဗ္ဘုတဓမ္မ (အံ့ဖွယ်တရား)၊ ဝေဒလ္လ (အမေးအဖြေဖြင့် သိမှု၊ ဝမ်းမြောက်မှုဖြစ်စေသော တရား) တို့ကို သင်ယူသည်။
2. ပသာဒသောတသို့ သက်ဝင်ခြင်း: နားဖြင့် ကောင်းစွာ ကြားနာမှတ်သားသည်။
3. ဉာဏသောတဖြင့် ပိုင်းခြားမှတ်သားခြင်း: ပညာဉာဏ်ဖြင့် ကောင်းစွာ ပိုင်းခြားဝေဖန်၍ နားလည်သည်။
4. နှုတ်ဖြင့် အလွတ်ရအောင် လေ့ကျက်ခြင်း: နှုတ်တက်အာဂုံဆောင်ထားသည်။
5. စိတ်ဖြင့် အဖန်ဖန် အထပ်ထပ် စေ့စေ့ငုငု ကြည့်ရှုဆင်ခြင် သုံးသပ်ခြင်း: သင်ယူထားသော တရားတို့ကို စိတ်ဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် ဆင်ခြင်သုံးသပ်သည်။
6. သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ထိုးထွင်းသိမြင်ခြင်း: တရား၏ အနက်အဓိပ္ပာယ် (ပရမတ္ထတရား လေးပါး- စိတ်၊ စေတသိက်၊ ရုပ်၊ နိဗ္ဗာန်) နှင့် အကြောင်းတရား (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) တို့ကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်သည်။ ဤသည်မှာ နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်၊ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်မှစ၍ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏ်တိုင်အောင် ဝိပဿနာဉာဏ်များ ပြည့်စုံအောင် အားထုတ်ခြင်း (ဉာတပရိညာ၊ တီရဏပရိညာ၊ ပဟာနပရိညာ) ကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အာဂမသုတ (သင်ယူမှုမှရသော အသိ) နှင့် အဓိဂမသုတ (ထိုးထွင်းသိမှုမှရသော အသိ) နှစ်မျိုးလုံးနှင့် ပြည့်စုံခြင်းဖြစ်သည်။

ဤသို့ ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အကယ်၍ "သတိလွတ်ကင်း၍" (မုဋ္ဌဿတိ) သေလွန်ခဲ့သော် (အဋ္ဌကထာက ဤနေရာ၌ ပုထုဇဉ်အဖြစ် ကွယ်လွန်ခြင်းကို ဆိုလိုကြောင်း၊ ဘုရားစကားကို မေ့လျော့ခြင်းမဟုတ်ကြောင်း ဖွင့်ဆိုသည်) တစ်ပါးပါးသော နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ငြားအံ့၊ ထိုနတ်သားဘဝ၌ အောက်ပါအကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် လျင်မြန်စွာ မဂ်၊ ဖိုလ်၊ နိဗ္ဗာန်ကို ရရှိနိုင်သည်-

ပထမအကျိုးဆက်:

• နတ်ပြည်၌ ချမ်းသာစွာနေစဉ်၊ ရှေးဘဝက သင်ယူလေ့ကျက်၊ ထိုးထွင်းသိမြင်ခဲ့သော တရားတော်တို့သည် (ကြည်လင်သော ကြေးမုံပြင်၌ အရိပ်ထင်သကဲ့သို့) မိမိသန္တာန်၌ အလိုအလျောက် ပေါ်လွင်ထင်ရှားလာသည်။
• ထိုအခါ တရားကို အစဉ်လျှောက်၍ ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော (ဝိပဿနာ) သတိ၏ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် နုံ့နှေးသယောင်ရှိသော်လည်း၊ ထိုနတ်သားသည် လျင်မြန်စွာပင် မဂ်၊ ဖိုလ်၊ နိဗ္ဗာန်ကို ရရှိနိုင်သည်။

 ဒုတိယအကျိုးဆက်:

• နတ်ပြည်၌ တရားတော်တို့ အလိုအလျောက် မထင်ရှားသေးသော်လည်း၊ တန်ခိုးကြီးသော ဓမ္မကထိက ရဟန်းတော်တစ်ပါး နတ်ပရိသတ်၌ တရားဟောသောအခါ၊ ထိုတရားသံကို ကြားရလျှင် "ဤတရားသည် ငါလူဖြစ်စဉ်က ကျင့်ကြံပွားများခဲ့သော ဓမ္မဝိနယပင်တည်း" ဟု အမှတ်ရအသိဝင်လာသည်။
• ဥပမာ: စည်သံ၌ ကျွမ်းကျင်သူသည် ခရီးသွားရင်း စည်သံကြားလျှင် ယုံမှားမရှိဘဲ "ဤကား စည်သံအမှန်ပင်" ဟု သိသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။
• ထိုအခါ တရားကို အစဉ်လျှောက်၍ ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော သတိ၏ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် နုံ့နှေးသယောင်ရှိသော်လည်း၊ ထိုနတ်သားသည် လျင်မြန်စွာပင် မဂ်၊ ဖိုလ်၊ နိဗ္ဗာန်ကို ရရှိနိုင်သည်။

 တတိယအကျိုးဆက်:

• နတ်ပြည်၌ တရားတော်တို့ အလိုအလျောက်မထင်ရှား၊ ဓမ္မကထိက ရဟန်းလည်း တရားမဟောသေးသော်လည်း၊ ဓမ္မကထိက နတ်သားတစ်ပါးက နတ်ပရိသတ်၌ တရားဟောသောအခါ၊ ထိုတရားသံကို ကြားရလျှင် "ဤတရားသည် ငါလူဖြစ်စဉ်က ကျင့်ကြံပွားများခဲ့သော ဓမ္မဝိနယပင်တည်း" ဟု အမှတ်ရအသိဝင်လာသည်။
• ဥပမာ: ခရုသင်းသံ၌ ကျွမ်းကျင်သူသည် ခရုသင်းသံကြားလျှင် ယုံမှားမရှိဘဲ "ဤကား ခရုသင်းသံအမှန်ပင်" ဟု သိသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။
• ထိုအခါ တရားကို အစဉ်လျှောက်၍ ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော သတိ၏ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် နုံ့နှေးသယောင်ရှိသော်လည်း၊ ထိုနတ်သားသည် လျင်မြန်စွာပင် မဂ်၊ ဖိုလ်၊ နိဗ္ဗာန်ကို ရရှိနိုင်သည်။

 စတုတ္ထအကျိုးဆက်:

• နတ်ပြည်၌ တရားတော်တို့ အလိုအလျောက်မထင်ရှား၊ ဓမ္မကထိက ရဟန်း၊ ဓမ္မကထိက နတ်သားတို့လည်း တရားမဟောသေးသော်လည်း၊ လူ့ဘဝက သီတင်းသုံးဖော်ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီး မိမိထက်ဦးစွာ နတ်ပြည်ရောက်နေသော နတ်သားတစ်ဦးက "အချင်းနတ်သား၊ ငါတို့ လူ့ဘဝက ကျင့်ကြံခဲ့သော ထိုဓမ္မဝိနယကို သင်အောက်မေ့လော့" ဟု သတိပေးနှိုးဆော်သည်။
• ထိုအခါ ထိုနတ်သားက "အဆွေ၊ ငါအောက်မေ့ပါ၏" ဟု ဆိုကာ တရားကို အမှတ်ရလာသည်။
• ဥပမာ: ငယ်စဉ်က မြေမှုန့်ကစားဖက် သူငယ်ချင်းနှစ်ဦး တွေ့ဆုံကြရာ တစ်ဦးက "ဤအမှုကို သင်အောက်မေ့လော့" ဟုဆိုလျှင် ကျန်တစ်ဦးက "အဆွေ၊ ငါအောက်မေ့ပါ၏" ဟု ဆိုသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။
• ထိုအခါ တရားကို အစဉ်လျှောက်၍ ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော သတိ၏ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် နုံ့နှေးသယောင်ရှိသော်လည်း၊ ထိုနတ်သားသည် လျင်မြန်စွာပင် မဂ်၊ ဖိုလ်၊ နိဗ္ဗာန်ကို ရရှိနိုင်သည်။

သောတာနုဂတသုတ်တော်သည် တရားတော်ကို နားဖြင့်ကောင်းစွာကြားနာခြင်း၊ ဉာဏ်ဖြင့်ပိုင်းခြားဆင်ခြင်ခြင်း၊ နှုတ်ဖြင့်ဆောင်ထားခြင်း၊ စိတ်ဖြင့်အဖန်ဖန်သုံးသပ်ခြင်း၊ ပညာဖြင့်ထိုးထွင်းသိမြင်ခြင်း ဟူသော အဆင့်ဆင့်သော လေ့လာမှုနှင့် ကျင့်ကြံမှုတို့၏ အကျိုးကျေးဇူးကြီးမားပုံကို ဟောကြားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ပြည့်စုံအောင်အားထုတ်ထားသော သူသည် ယခုဘဝ၌ တရားထူးမရသေးဘဲ ပုထုဇဉ်အဖြစ် ကွယ်လွန်၍ နတ်ပြည်ရောက်စေကာမူ၊ ရှေးကပြုခဲ့သော သုတမယ၊ စိန္တာမယ၊ ဘာဝနာမယ ကုသိုလ်တို့၏ အရှိန်အဟုန်ကြောင့် တစ်နည်းနည်းဖြင့် တရားကို ပြန်လည်အမှတ်ရကာ လျင်မြန်စွာပင် လောကုတ္တရာတရားထူးကို ရရှိနိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြတော်မူပါသည်။ ဤသည်မှာ တရားဓမ္မ၌ နားဝင်အောင်၊ ဉာဏ်ဝင်အောင် လေ့ကျင့်ပွားများခြင်း၏ အားကြီးသော အကျိုးကျေးဇူးပင် ဖြစ်ပေသည်။^[၁]

• ဝီကီရင်းမြစ်ရှိ သောတာနုဂတသုတ္တန် နှင့်ပတ်သက်သမျှများ