Мсціслаў Уладзіміравіч (вялікі князь кіеўскі)

Мсціслаў Уладзіміравіч Вялікі
Мініяцюра з Царскага Тытулярніка. 1672 год.
Князь наўгародскі 1088 — 1094
Папярэднік	Уладзімір Усеваладавіч Манамах
Пераемнік	Давыд Святаславіч
1095 — 1117
Папярэднік	Давыд Святаславіч
Пераемнік	Усевалад Мсціславіч
Князь растоўскі 1094 — 1095
Князь белгарадскі 1117 — 1125
Вялікі князь кіеўскі 1125 — 1132
Папярэднік	Уладзімір Усеваладавіч Манамах
Пераемнік	Яраполк Уладзіміравіч
Нараджэнне	люты 1076 Тураў, Тураўскае княства, Кіеўская Русь
Смерць	14 красавіка 1132 (56 гадоў) Кіеў, Кіеўская Русь
Месца пахавання	Кіеў
Род	Рурыкавічы
Бацька	Уладзімір Манамах[1][2]
Маці	Гіта Уэсекская[3][4][…]
Жонка	Хрысціна Інгесдотэр[5][2] і Любава Дзмітрыеўна[d][2][5]
Дзеці	Інгеборга Мсціслаўна[2], Мальфрыда Мсціслаўна, Усевалад Мсціславіч[d], Ізяслаў Мсціславіч, Расціслаў Мсціславіч, Уладзімір Мсціславіч, Ефрасіння Мсціслаўна[2], Святаполк Мсціславіч, Дабрадзея, Рагнеда Мсціслаўна, Яраполк Мсціславіч[d] і Durancie[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мсціслаў Уладзіміравіч (1 чэрвеня 1076 — 14 красавіка 1132) — вялікі князь кіеўскі (1125—1132), сын вялікага князя кіеўскага Уладзіміра Манамаха і англійскай прынцэсы Гіты Уэсекскай.

Па волі бацькі ў трынаццацігадовым узросце стаў наўгародскім князем (1088—1093 і 1095—1117), княжыў у згодзе з наўгародцамі і спрыяў умацаванню і разбудове горада (у 1116 годзе пашырыў наўгародскі дзядзінц; па яго ўказанні закладзена царква Звеставання на Гарадзішчы ў 1103 годзе, і 1113 — Мікола-Дварышчанскі сабор).

У 1093—1095 гг. Мсціслаў быў князем у Растове, граючы галоўную ролю ў барацьбе свайго бацькі Манамаха з Алегам Святаславічам: у 1096 годзе ў бітве на рацэ Мядзведзіца ён разбіў брата Алега — Яраслава Святаславіча, а затым і самога Алега, якому прыйшлося пакінуць Мурам і Разань і бегчы ў стэп, да полаўцаў.

У 1117—1125 гг. уладарыў у Белгарадзе. Па загадзе князя Мсціслава Уладзіміравіча ў 1118 годзе была падрыхтавана новая рэдакцыя «Аповесці мінулых гадоў», якая дайшла да нас у складзе Іпацьеўскага летапісу^[6]. Калі ў 1125 годзе памёр Уладзімір Манамах, Мсціслаў прыняў тытул вялікага князя.

Вядомы сваёй барацьбой з Полацкім княствам. Першы паход на Полацкую зямлю здзейсніў у 1127 годзе, падчас якога былі ўзяты і разрабаваны гарады Лагойск і Заслаўе, каб за нейкую віну выгнаць з Полацка Давыда Усяславіча і па просьбе палачан зацвердзіць для іх Рагвалода Барысавіча. Калі ў 1128 годзе бацька Рагвалода — Барыс Усяславіч, памёр, полацкі сталец заняў той жа Давыд, ён адмовіўся падпарадкоўвацца Мсціславу і той здзейсніў новы паход у 1129 годзе, падчас якога ўзяў у палон трох жывых на той час Усяславічаў — Давыда, Расціслава і Святаслава з сем’ямі, а Полацкае княства даў свайму сыну Ізяславу Мсціславічу.

14 красавіка 1132 года Мсціслаў памёр і кіеўскі сталец перайшоў яго брату Яраполку. 1132 год лічыцца датай канчатковага распаду Кіеўскай дзяржавы: з аднаго боку, сыны Мсціслава (Ізяслаў, Расціслаў, Усевалад) сталі кіраўнікамі самастойных зямель-княстваў, з іншага — ніводны з найбліжэйшых пераемнікаў Мсціслава не валодаў яго ваеннымі і палітычнымі талентамі і не змог спыніць дэзынтэграцыі старажытнарускіх земляў. І хоць Яраполк славіўся як выдатны палкаводзец і адважны ваяр, але як палітык быў слабы і не мог спыніць далейшага распаду і драблення дзяржавы на незалежныя ад Кіева княствы.

• Рэд.: В. А. Чамярыцкі. Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. — 2-е выданне. — Мн.: Беларуская навука, 2007. — Т. 1.

• Мсціслаў Уладзіміравіч Вялікі (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі