Независносложени реченици во македонскиот јазик

Независносложените реченици се подгрупа на сложените реченици. Независносложените реченици го добиле своето име според нивната најголема одлика, односно составните дел-реченици се независни една од друга во смисловен и функционален поглед. Независносложените реченици се дела на две поголеми групи, односно во едната група спаѓаат сите независносложени реченици во кои врската меѓу дел-речениците е потесна, и втората група ги вклучува оние реченици во кои врската меѓу дел-речениците е полабава.^[1]

Независносложените реченици со потесна врска меѓу дел-речениците се делат на три подгрупи, и тоа: составни независносложени реченици, спротивни независносложени реченици и разделни независносложени реченици.

Составните независносложени реченици се реченици кои имаат содржини кои се поврзани едни со други на различна основа, како на пример според вршителот на дејството, според времето или местото на дејството и слични одлики. Типично за овие реченици е користење на сврзници кои се карактеристични за дејството кое е искажано и такви сврзници се и, ни, ниту, па, та, не само што - туку и.^[1]

Најчесто користен сврзник е сврзникот и. Овој сврзник во вакви реченици се користи кога се поврзуваат две реченици во кои се искажуваат истовремени дејства.

пр. Детето јаде сладолед и гледа телевизија.

Исто така, сврзникот и се користи за искажување дејства кои следат едноподруго.

пр. Тој стана од столицата и отиде во кујната.

Доста често, кога има реченици со дејства кои се случуваат едноподруго, едното дејство или реченица се смета за последица од другото дејство или реченица и во такви случаево се додава и зборот затоа.

пр. Тој испи цело шише ладен сок и затоа сега го боли грлото.

Во случај да помеѓу двете реченици да има спортивен однос, тогаш покрај и се додава и зборот пак.

пр. Детево може да игра по цел ден надвор и пак да има добри оценки на училиште.

Сврзниците ни и ниту се користат да се искажат одречни реченици.

пр. Детево ниту јаде ниту пие. Тешко е болно. Ни сакам да те видам ни сакам да ти прозборам.

Сврзниците па и та се користат да се сврзат дејства што следуваат едноподруго, но и дејства каде второто дејство произлегува од првото.

пр. Тој ја зеде торбата во раката па тргна кон градот. Човеков не сака лошо да се однесува со луѓето, та ниту тој не сака со него да се однесуваат лошо.

Сложениот сврзник не само што - туку/ами/но/ама и се јавува и во негативна форма не само што - туку/ами/но/ама и не.

пр. Не само што не сакам да јадам, туку и не ми се пие.

Составните независносложени реченици со сврзници и, ни, ниту, не само штотуку и не се одделуваат со запирка. Пред сврзниците па и та обично се пишува запирка.

Независносложените реченици со полабава врска меѓу дел-речениците се сложени реченици кои се добиле по пат на нижење на повеќе дел-реченици. Кај овие реченици врската помеѓу дел-речениците е полабава и пофлексибилна. Независносложените реченици се делат на две подгрупи, и тоа: исклучни независносложени реченици и заклучни независносложени реченици.^[1]

• Сложена реченица во македонскиот јазик
• Македонска граматика

Оваа статија за македонскиот јазик е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. п р у

п р у Македонска граматика Фонетика и фонологија гласовен систем  • гласовни промени  • удвоени согласки  • едначење по звучност  • поделба на гласови  • говорни органи  • акцент  • акцент на туѓи зборови  • акцентски целости  • акцентски целости со клитики Морфологија зборовни групи  • именки (граматички категории  • образување и функција)  • придавки (степенување  • образување)  • броеви  • заменки  • глаголи (категорија време  • категорија начин  • категорија лице  • категорија вид  • категории род и број  • категорија залог  • категорија преодност  • образување на глаголи  • класификација  • сегашно време  • минато определно свршено време  • минато определено несвршено време  • заповеден начин  • глаголска л-форма  • глаголска придавка  • глаголска именка  • глаголски прилог  • минато неопределено свршено време  • минато неопределено несвршено време  • предминато време  • идно време  • минато-идно време  • идно прекажано време  • можен начин  • има-конструкција  • сум-конструкција  • да-конструкција)  • предлози  • сврзници  • честички  • извици  • модални зборови Синтакса проста реченица  • модална карактеристика  • негација  • граматичка структура (прирок  • подмет)  • безлична реченица  • активни и пасивни реченици  • согласување меѓу подметот и прирокот  • видови предмети  • прилошки определби  • атрибут  • апозиција  • реченични соодветници  • сложена реченица  • независносложени реченици  • зависносложени реченици (временски зависносложени реченици  • причински зависносложени реченици  • последични зависносложени реченици  • целни зависносложени реченици  • условни зависносложени реченици  • допусни зависносложени реченици  • начински зависносложени реченици  • односни зависносложени реченици  • исказни зависносложени реченици)  • директен и индиректен говор  • односот меѓу глаголските дејства во сложените реченици  • редот на дел-речениците во сложената реченица  • заеднички карактеристики кај одделни видови сложени реченици Лексикологија фразеологија  • типови лексички значења на зборовите  • речнички состав  • лексиката според процесот на обновување  • лексиката според потеклото на зборовите  • лексиката според форма и сфера на употреба  • лексика според степенот на употреба Лексикографија основни типови реченици  • лингвистички реченици  • речник  • правопис и правоговор  • транскрипција  • транслитерација  • скратеници  • правопис на топографија Стилистика научен стил  • административен стил  • публицистички стил  • уметничколитературен стил  • разговорен стил Дијалектологија дијалекти  • западномакедонско наречје  • југоисточно македонско наречје  • северномакедонско наречје Ономастика ономастика  • транскрипција Писмо глаголица  • црковномакедонско писмо  • илинденско писмо  • македонска преродбеничка азбука  • абецедарско писмо  • македонско писмо  • ракописно писмо • развој македонистика  • поврзани теми