Ранченци

Ранченци Ранчинци
Поглед кон селото
Ранченци Местоположба на Ранченци во Македонија Ранченци на карта
Координати 41°55′32″N 22°02′57″E / 41.92556°N 22.04917°E / 41.92556; 22.04917
Регион	Вардарски
Општина	Свети Николе
Област	Овче Поле
Население	25 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	2220
Повик. бр.	032
Шифра на КО	24031
Надм. вис.	460 м
Слава	Света Троица
Ранченци на општинската карта Атарот на Ранченци во рамките на општината
Ранченци на Ризницата

Ранченци (порано: Ранчинци) — село во областа Овче Поле, во Општина Свети Николе, во близина на градот Свети Николе.

Селото првпат се споменува во XV век под името Хранчинци, а низ вековите ова име било подложно на промени. Се претпоставува дека доаѓа од личното име Ранча или Ранче, што доаѓа од Хранимир или Хранислав.^[2]

Селото се наоѓа во областа Овче Поле, во источниот дел на територијата на Општина Свети Николе.^[3] Селото е рамничарско, на надморска височина од 460 метри. Од градот Свети Николе е оддалечено 13 километри.^[3]

Селото се наоѓа во една долина на самата граница помеѓу котлинската површина и ридскиот појас. Селото има слабо вода. Во него постојат две чешми со оскудни количества вода, а исто така има и неколку бунари, кои не се погодни за вода за пиење.^[4]

Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Високи Рид, Руглица, Камена Струга, Пешевица, Сурин, Спасевица, Гладница, Друм, Соколова Чука, Сталеви Трнци, Дретин Дол, Ремин Крс, Принишор и Бошкова Црква.^[4]

Селото има збиен тип. Одредени групи на куќи се наречени по самите родови, како Пакосовци, Голевци, Николовци и други.^[4]

До селото се стигнува преку асфалтен пат кој се двои од регионалниот пат Свети Николе-Пробиштип.

Северозападно од селото се наоѓа месноста Пинишор, каде денес се наоѓаат обработливи површини. Таму мештаните наоѓале врчви, обработени камења и ќерамиди. Вакви старини се сретнуваат и во месноста Дретин Дол, западно од селото.^[4]

Нема податоци кога е основано денешното село. Бидејќи во минатото селото било чифличко, во него не се зачувани стари родови, односно домаќинставата во него се преместувале од едно во друго село. Најстари родови во селото се Пакосовци, доселени однекаде. По нив дошле и другите родови, а најнов род се Коневци, доселени во првата деценија на XX век.^[4]

Месноста Бошкова Црква се наоѓа повисоко од селото во северна насока. Во отоманскиот период таму постоела градба, која по заминувањето на Турците, каменот се искористил за изградба на манастирот „Св. Недела“. Манастирот се наоѓа во близина на самата месност.^[4]

Во 1912 година во селото имало 15 македонски домаќинства, кои работеле на чифлиците. Само малкумина имале своја земја.^[4]

Во 2014 година името на селото официјално е сменето во Ранченци.^[5]

Атарот зафаќа простор од 11,9 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 540 хектари, на пасиштата отпаѓаат 433 хектари, а на шумите 180 хектари.^[3]

Селото, во основа, има полјоделско-сточарска функција.^[3]

За време на отоманскиот период, малкумина селани поседувале своја земја, но постоел 6 чифлици. Пет од нив биле на Турци, а еден во посед на Македонец, сите од нив живееле во Штип. По 1912 година целата земја од чифлиците била продадена на селаните. По Втората светска војна, државното претпријатие основано во Немањици одземало 100 хектари плодна земја од селаните за нивни потреби.^[4]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Ранченци живееле 233 жители, сите Македонци.^[6] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Ранченци имало 280 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 350 Македонци.^[8]

Од селото се иселил голем број од населението, така што селото преминало од средно во мало село, населено со македонско население. Така, во 1961 година селото имало 445 жители, а во 1994 година бројот се намалил на 67 жители.^[3]

Според пописот од 2002 година, во селото Ранченци живееле 38 жители, сите Македонци.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 25 жители, од кои 21 Македонец и 4 лица без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Ранченци е македонско православно село.^[4]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1957/58 година родови во селото се:

• Родови со непознато потекло: Пакошовци (20 к.), Голевци (8 к.), Николовци (7 к.), Кастревци (6 к.), Стојчевци (3 к.), Зајковци (4 к.), Миајловци (3 к.) и Домазетовци (5 к.), доселени се однекаде. Родот Домазетовци потекнува од домазет, родот Пакошовци е најстар во селото.
• Родови со познато потекло: Кочановци (6 к.), доселени се од кочанското село Секулица во втората половина на XIX век, во Секулица имаат истоимени роднини; Бурчеји (5 к.), доселени се во втората половина на XIX век од соседното село Макреш; Коневци (1 к.), доселени се од соседното село Немањици, каде што веројатно биле староседелци.

Од Ранченци имало иселување уште од пред многу одамна. Се знаат следните постари иселеници: Барутчинци се иселиле во селото Макреш во XIX век; Воловци се иселиле во селото Мустафино, таму се иселиле во средината на XIX век. Други иселеници од постаро и поново време има во Свети Николе, Скопје, Штип и Бугарија.^[4]

Во XIX век, Ранченци било село во Штипската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Свети Николе, која била една од ретките општини кои не биле променети по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото исто така се наоѓало во Општина Свети Николе.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Свети Николе. Селото припаѓало на некогашната општина Свети Николе во периодот од 1955 до 1965 година.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Немањици, во која покрај селото Ранченци, се наоѓале и селата Арбасанци, Горно Барбарево, Долно Барбарево, Макреш, Мечкуевци, Немањици, Орел, Патетино и Стануловци. Селото било дел од некогашната општина Мечкуевци во периодот 1950-1952, во која влегувале селата Арбасанци, Буриловци, Мечкуевци, Ранчинци, Патетино и Станулевци.

Во селото постои избирачкото место бр. 1697 според Државната изборна комисија, сместено во простории на приватна куќа. Во избирачкото место влегуваат селата Мечкуевци, Патетино и Ранченци.^[15]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 22 гласачи.^[16]

На парламентарните избори во 2020 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 18 гласачи.^[17]

Археолошки наоѓалишта^[18]

• Бошкова Црква — средновековна црква;
• Желкоец — населба од доцноантичко време;
• Петрилово — вила рустика од доцноантичко време;
• Сталеви Трници — населба од доцноантичко време;
• Црквиште — средновековна црква и некропола; и
• Шутевец — средновековна некропола.

Цркви^[19]

• Црква „Св. Ѓорѓи“ — главна селска црква;
• Црква „Св. Недела“ — манастирска црква.

Манастири

• Ранченски манастир — манастир над селото

Слави^[4]

• Света Троица — главна селска слава
• Томина Недела и Св. Јован се одбележуваат во манастирот.

• Овче Поле
• Општина Свети Николе
• Свети Николе

• Ранченци на Ризницата ^?

п р у Населени места во Општина Свети Николе Алакинци Амзабегово Богословец Буриловци Горно Ѓуѓанци Горно Црнилиште Горобинци Делисинци Долно Ѓуѓанци Долно Црнилиште Ерџелија Кадрифаково Кнежје Крушица Малино Мустафино Немањици Орел Павлешенци Пеширово Преод Ранченци Свети Николе Сопот Стањевци Строиманци Трстеник Раселени Арбасанци Макреш Мездра Мечкуевци Патетино Стануловци