ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ)
ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ (15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940-27 ਨਵੰਬਰ 2011) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਦਕ ਅਤੇ ਸੀਕਰ ਘਰਾਨਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕ ਸੀ। ਉਹ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਅਤੇ ਬਿਲ ਲਾਸਵੈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਫਿਊਜ਼ਨ ਗਰੁੱਪ ਤਬਲਾ ਬੀਟ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ 2010 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1][2] ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਸਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਆਸਤ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਉਸਤਾਦ ਗੁਲਾਬ ਖਾਨ ਤੋਂ ਸਾਰੰਗੀ ਸਿੱਖੀ। ਕੈਰੀਅਰਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਸਾਲ 1960 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹ 20 ਸਾਲ ਦੇ ਲੜਕੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਰਾਜਕੋਟ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਰਾਜਕੋਟ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਦੀ ਰਾਜਕੋਟ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਾਰੰਗੀ ਵਜਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸਾਰੰਗੀ ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੁੰਬਈ ਰੇਡੀਓ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮੁੰਬਈ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਸਰਕਟ ਨਾਲ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜੇ , ਬਲਕਿ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਜਾਰਜ ਹੈਰੀਸਨ ਦੇ 1974 ਦੇ ਡਾਰਕ ਹਾਰਸ ਵਰਲਡ ਟੂਰ ਉੱਤੇ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਨਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਮਹਾਨ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਉਸਤਾਦ ਅਮੀਰ ਖਾਨ, ਉਸਤਾਦ ਬਡ਼ੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਪੰਡਿਤ ਓਮਕਾਰਨਾਥ ਠਾਕੁਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਨਜ਼ਾਕਤ ਅਲੀ ਖਾਨ-ਸਲਾਮਤ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਕਿਸ਼ੋਰੀ ਅਮੋਨਕਰ, ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਇਤਿਆਦੀ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਗਤ ਕਰਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਅਤੇ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਅੱਲਾ ਰਖਾ ਨਾਲ ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਦਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਾਇਕ ਦੋਵਾਂ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਐਲਬਮਾਂ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੁਕਸ਼ਿੰਦਰ ਸ਼ਿੰਦਾ ਅਤੇ ਰਾਮ ਗੋਪਾਲ ਵਰਮਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਫਿਲਮ, ਡੇਅਮ ਲਈ ਸਾਰੰਗੀ ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ) ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਗਾਂਧੀਬੰਧ ਦੇ ਚੇਲੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਦਵਾਜ, ਸੰਦੇਸ਼ ਸ਼ੰਦਾਲੀਆ, ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਮਾਤਾ ਇਲੈਅਰਾਜਾ, ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ, ਫਾਲੂ, ਆਨੰਦ ਵਿਆਸ, ਇਕਰਾਮ ਖਾਨ, ਵਿਨੋਦ ਪਵਾਰ, ਸਾਬਿਰ ਖਾਨ, ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਖਾਨ ਅਤੇ ਦੀਆ, ਇੱਕ ਨਾਰਵੇ ਵਿੱਚ ਜੰਮੇ ਗਾਇਕ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ 1992 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ ਆਈ ਆਲ ਸਲੈਗਸ ਲਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।[3] ਉਸ ਨੇ ਡਿਜ਼ਰਾਇਥਿਮੀਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਐੱਲ. ਪੀ. ਅਤੇ ਗੇਵਿਨ ਹੈਰੀਸਨ ਦੀ 1998 ਦੀ ਸੋਲੋ ਐਲਬਮ ਸੈਨਿਟੀ ਐਂਡ ਗ੍ਰੈਵਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਸਾਰੰਗੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1999 ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਹਮ ਦਿਲ ਦੇ ਚੁਕੇ ਸਨਮ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ ਦੇ ਨਾਲ "ਅਲਬੇਲਾ ਸਾਜਨ ਆਓ ਰੇ"... ਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਕਬੂਲ, ਕੱਚੇ ਧਾਗੇ, ਮਿਸਟਰ ਐਂਡ ਮਿਸਜ਼ ਅਈਅਰ, ਪਰਜ਼ਾਨੀਆ, ਜਬ ਵੀ ਮੇਟ, ਅਗਨੀ ਵਰਸ਼ਾ, ਸੁਪਰਸਟਾਰ, ਰਾਹੁਲ ਅਤੇ ਪੰਚ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਵਾਲੀ ਗਾਇਕ ਨੁਸਰਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨਾਲ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ। ਸੰਨ 1982 ਵਿੱਚ ਆਸਕਰ ਜੇਤੂ ਫਿਲਮ ਗਾਂਧੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1983 ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੀਟ ਐਂਡ ਡਸਟ ਲਈ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ। ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਦੁਖਦਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਦਾਸ ਸਾਰੰਗੀ ਸੰਗੀਤ ਵਜਾਇਆ। ਸੰਨ 1993 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਹਾਊਸ ਆਫ ਕਾਮਨਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਉਸਤਾਦ ਅੱਲਾ ਰਾਖਾ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਇਸ ਦੁਰਲੱਭ ਸੰਗੀਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਬੀ. ਬੀ. ਸੀ. ਰੇਡੀਓ ਲੰਡਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਕਲਾਕਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਬੀ. ਬੀ. ਸੀ. ਵਿਸ਼ਵ ਸੇਵਾ ਲਈ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਬੀ.ਬੀ ਸੀ 2 ਡਾਕਿਉਮੈਂਟਰੀ ਲੰਡਨ ਕਾਲਿੰਗ (1997) ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੰਗੀਤ ਦਿੱਤਾ [4] ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਇਸਮਾਈਲ ਮਰਚੈਂਟ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਉਦੋਂ ਹੋਰ ਵਧ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਫਿਲਮ ਇਨ ਕਸਟਡੀ (1993) ਲਈ ਸਾਊਂਡਟ੍ਰੈਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸਕੋਰ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਇਸ ਵਾਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਰਚੈਂਟ ਆਈਵਰੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਚੈਨਲ 4 ਲਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ "ਦ ਸਟ੍ਰੀਟ ਮਿਊਜ਼ੀਸ਼ੀਅਨ ਆਫ਼ ਬੰਬਈ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਸੰਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ । ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਐਲਬਮਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 1997 ਵਿੱਚ ਮੈਡੋਨਾ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1998 ਵਿੱਚ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੂਫੀ ਸੰਗੀਤ ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਉਹ 1997 ਵਿੱਚ ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਫ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੋਣਵੀਂ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸਰੰਗੀ ਵਜਾਈ। ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਈਵਿਲ ਵਿੱਚ ਗੁੱਡ ਪੀਪਲ ਉੱਤੇ ਜੋਨਸ ਹੇਲਬੋਰਗ ਅਤੇ ਗਿਟਾਰ ਕਲਾਕਾਰ ਸ਼ੌਨ ਲੇਨ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਆਏ। ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਆਯਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਐਲਬਮ ਪੀਆ ਬਸੰਤੀ ਭਾਰਤੀ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਕੇ. ਐੱਸ. ਚਿਤਰਾ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਲ ਦੀ ਨੰਬਰ ਇੱਕ ਐਲਬਮ ਸੀ। ਇਸ ਟਾਈਟਲ ਗੀਤ ਨੇ 2001 ਦੇ ਐਮਟੀਵੀ ਵੀਡੀਓ ਸੰਗੀਤ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਐਲਬਮਾਂ ਉਸਤਾਦ ਐਂਡ ਦਿ ਦਿਵਾਸ (ਟੀ-ਸੀਰੀਜ਼) ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ (ਟਾਈਮਜ਼ ਮਿਊਜ਼ਿਕ), ਸ਼ੂਨਯਾ (ਬੀ. ਐੱਮ. ਜੀ.), ਭੂਮੀ (ਵਰਜਿਨ) ਅਤੇ ਪੁਕਾਰ (ਸੋਨੀ ਮਿਊਜ਼ਿਕ) ਉਸਤਾਦ ਨੁਸਰਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨਾਲ ਹਨ।[2] ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਤਾਮਿਲ ਫਿਲਮ <i id="mw5g">ਯੋਗੀ</i> ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੋਗੀ ਦੇ ਥੀਮ ਲਈ ਅਤੇ ਉਸੇ ਐਲਬਮ ਦੇ ਗੀਤ "ਯਾਰੋਡੂ ਯਾਰੋ" ਲਈ ਇੱਕਲੀਆਂ ਸਾਰੰਗੀ ਵਜਾਈ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੇਖਕ ਜਿਓਫ ਡਾਇਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਭੂਪਾਲੀ ਦਾ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਬਲੇ ਦੀ ਸੰਗਤ ਤੇ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਜਸਤਾਨੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ। ਉਸ ਨੇ ਖਾਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, "ਇਹ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ-ਇੱਕ ਸੁਣਨਯੋਗ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਕਿ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਕੁੜਤਣ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਤੇ ਨਿਰਮਲ ਹੋ ਕੇ ਦੇਖਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਕਿਵੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਸਾਬਿਰ ਖਾਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਆਖਰੀ ਸੰਗੀਤਕ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਬਹੁਭਾਸ਼ਾਈ ਫਿਲਮ ਅੰਮਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿਸ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਫੈਸਲ ਸੈਫ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
ਪਰਿਵਾਰਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਪਤਨੀ ਬਾਨੋ, ਪੁੱਤਰ ਸਾਬਿਰ ਖਾਨ ਜੋ ਉਸ ਦਾ ਚੇਲਾ ਅਤੇ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਦਕ ਹੈ, ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੋ ਧੀਆਂ ਰੇਸ਼ਮਾ ਅਤੇ ਸ਼ੇਰਾ ਛੱਡ ਗਏ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਸਵਰਗੀ ਨਾਸਿਰ ਖਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਨਿਆਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਖਾਨ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਵਿੱਚ ਸਲਾਮਤ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ) ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ (ਸਿਤਾਰਵਾਦਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ) ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਖਾਨ (ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਦਕ) ਅਤੇ ਇਰਫਾਨ ਖਾਨ (ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਮੌਤ 27 ਨਵੰਬਰ 2011 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਉਸ ਦੀ ਐਲਬਮ, ਪੀਆ ਬਸੰਤੀ ਰੇ ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਦੀ 11ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ 'ਤੇ ਹੋਈ। ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੁਰਦੇ ਦੇ ਡਾਇਲਸਿਸ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬੋਲਣੀ ਗੁਆ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ 28 ਨਵੰਬਰ 2011 ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਜੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਜੋਧਪੁਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੋਗ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਛਾਪਿਆ ਅਤੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਰੰਗੀ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ' ਤੇ ਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਵੋਕਲ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੇ ਯੋਗ ਸਨ।" ਹਵਾਲੇ
|
||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
